ಆಮ್ಚೊ ದೇಸ್ ಕಾಯ್ದೆ ಕಾನುನಾಚೊ ದೇಸ್. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಕ್ ಭಾರತ್ ಮಾತಾ ಮ್ಹಣ್ತಾತ್, ನ್ಹಂಯಾಂಕ್ ಸಯ್ತ್ ದೇವಿಂಚಿಂ ನಾಂವಾಂ. ಪುಣ್ ತೆಂ ಸರ್ವ್ ಧಾಖವ್ಪಾಕ್ ಮಾತ್ರ್, ಪುಣ್ ಕರ್ನೆಂತ್ ಆಜ್ ಪಾಸೊನ್ ದಗ್ದವ್ಣಿ ಭಗುನ್ ಆಯ್ಲ್ಯಾ, ಭಗುನ್ ಆಸಾ ಆನಿ ಭಗುನ್ ಆಸ್ಚಿ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಬಾಯ್ಲ್/ಚೆಡುಂ/ಸ್ತ್ರೀ. ಆಜ್ ಇತ್ಲಿ ಭಿರಾಂಕುಳ್ ಸಮಾಜ್ ಆಮಿ ರುತಾಂ ಕೆಲ್ಯಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಲ್ಹಾ-ಲ್ಹಾನ್ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಚೆರ್ ಸಯ್ತ್ ಅತ್ಯಾಚಾರ್ ಕರುನ್ ತಾಕಾ ಲಗಾಡ್ ಕಾಡ್ತಾತ್. ಪುಣ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್ ಹೆಂ - ಹೆ ಮನ್ಶಾ ಧರ್ಮಾಚೆಗಿ?

ಆನಿ ಅಸಲ್ಯಾ ಪರಿಗತೆಚೊ ಫಾಯ್ದೊ ಉಟಂವ್ಚೆ ಆಮ್ಚೆ ರಾಜಕೀಯ್ ಮುಖೆಲಿ. ಜಾತಿ/ಧರ್ಮಾಚ್ಯಾ ನಾಂವಾನ್ ಎಕಾ ಪಂಗ್ಡಾನ್ ಅನ್ಯೇಕಾ ಪಂಗ್ಡಾಸವೆಂ ಝುಜ್ ಮಾಂಡ್ತಾನಾ ತರ್‌ಯೀ ದಗ್ದೊಣಿ ಆನಿ ಆಟೆವಿಟೆ ಭಗ್ಚೆ ಚೆಡ್ವಾನ್. ಜಾಂವ್ ತೆಂ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಝುಜ್, ರಾಜಕೀಯ್ ವಾ ಹೆರ್ ಕಸಲೊಯ್ - ಬಲಿ ಚಡಂವ್ಚಿ ಫಕತ್ ಸ್ತ್ರೀಯೆಚಿ. ಅಸಲ್ಯಾ ಘೋರ್ ಪರಿಗತೆಚೊ ಫಾಯ್ದೊ ಜೊಡ್ಚಿಂ ಮಾಧ್ಯಮಾಂ ಸಯ್ತ್ ಅಪ್ಲಿ ನಯ್ತಿಕತಾ ಆಡೊವ್ ಘಾಲ್ತಾತ್, ಸತ್-ನೀತ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿಂ ಮುಖೊಟಿಂ ನ್ಹೆಸ್ಚಿಂ ಹಿಂಚ್ ಮಾಧ್ಯಮಾಂ ಸಯ್ತ್ ಕೊಣಾಚೆಂ ಭಳ್, ಪದ್ವಿ, ದುಡು ಆಸಾ ತಾಂಚೆಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ಶಿಮ್ಟಿ ಹಾಲಂವ್ಚೆ ಪೆಟೆ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಫಕತ್ ಏಕ್ ಕವಿ ಮಾತ್ರ್ ಹ್ಯಾ ಪರಿಗತೆವಿರೋಧ್ ಆವಾಜ್ ಉಟಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ಹಿ ಕವಿತಾ ಕಾಂಯ್ ಗೊವಾಯ್ ದೀತ್. ಪಾಟ್ಲ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ತೆಂಪಾಂತ್ ಮನ್ಶಾಪಣ್ ಇತ್ಲೆಂ ಕೀಳ್ ಮಟ್ಟಾಕ್ ದೆಂವಯ್ಲಾಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಎಕಾಮೆಕಾಚೆಂ ಹಗೆಂ ತಿರ್ಸುಂಕ್ ದೋನ್ ಪಂಗ್ಡಾಂನಿ ಎಕಾಮೆಕಾಚ್ಯಾ ವಿರೋದ್ ಪಂಗ್ಡಾಚ್ಯಾ ಅಮಾಯಕ್ ಚೆಡ್ವಾಚೆರ್ ಸಾಮೂಹಿಕ್ ಭಲತ್ಕಾರ್ ಕೆಲೊ ತರ್ ಬಾಕಿಚ್ಯಾಂನಿ ತೊ ಭಲತ್ಕಾರ್ ಮುಖಾರಿಲೊ; ಕೊಣೆ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಮಾಧ್ಯಮಾಂನಿ ತರ್ ಕೊಣೆಂ ಅಪ್ಲೊ ರಾಜಕೀಯ್ ಫಾಯ್ದೊ ಉಟಂವ್ಕ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟಾಂತ್. ಅಖೇರಿಕ್ ಅವ್ಮಾನ್, ದೂಕ್, ಆಟೆವಿಟೆ ಭಗ್‌ಲ್ಲೆ ತ್ಯಾ ಚಲಿಯೆನ್ ಆನಿ ತಿಚ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾನ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಮಾತ್ರ್ ಸತ್.

ಅಖ್ಖ್ಯಾ ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರಕ್ ಥರ್ಥರೆಂ ಕಾಂಪಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ಅಮಾಯಕ್ ಘಡಿತಾಂಚೆರ್ ಹಿ ಕವಿತಾ ವಿಣ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕಿ ತಶೆಂಚ್ ನಾಮ್ಣೆಚಿ ಮರಾಠಿ ಕವಯತ್ರಿ ಬಾಯ್ ನೀರಜಾ ಧುಲೇಕರ್ ಹಿಣೆಂ. ಹಿ ಕವಿತಾ ವಾಚುನ್ ಸಮಾಜೆಂತ್ ಕವಿಥಂಯ್ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆವಿಶಿಂ ಮಾತ್ಸೊ ಆಟೊವ್ ಕರುಯೆತಾ.

- ಸಂ

ಆಂಕ್ಡೊ - 14. ಖೈರ್‌ಲಂಜಿ ಥಾವ್ನ್ ಖೊಪಾರ್ಡಿ ಪರ್ಯಾಂತ್

ಖೈರ್‌ಲಂಜಿ ಥಾವ್ನ್ ಖೊಪಾರ್ಡಿ ಪರ್ಯಾಂತ್

ಖೈರ್‌ಲಂಜಿ ಥಾವ್ನ್ ಖೊಪಾರ್ಡಿ
ದೆಲ್ಹಿ ಮುಖಾಂತ್ರ್, ಮುಂಬಯ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ಖಂಚ್ಯಾಯ್
ದಲ್ಡಿರ್ ಶೆರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ವಾ ಹಳ್ಳೆಂತ್ಯಾ
ಫಕತ್ ಜಾಗ್ಯಾಂಚಿಂ ನಾಂವಾಂ ಮಾತ್ರ್ ಬದ್ಲುನ್ ಆಸ್ತಾತ್

ಭಳ್ ಆನಿ ಸಿದ್ದಾಂತಾಚೊ ಬಾವ್ಟೊ
ಮ್ಹಜಿ ವೊಲ್ಸಾಣೆಚಿ, ಸುರಕ್ಶಿತ್ ಯೋನಿ.
ಆನೀ
ಹಾಂತುಂ ವಾತಿ ಝಳಂವ್ಚೆಂ, ಪುರ್ಶಾಂವ್ ಕಾಡ್ಚೆ
ಖಬ್ರಾಂಚ್ಯೊ ಸಿಡಿ ಪರತ್ ಖೆಳವ್ನ್, ಕ್ರೂರತೆಚ್ಯಾ ರುಜ್ವಾತೆಚೊ ಆವಾಜ್ ಕರುನ್

ಬಾಯ್ಲೆಚಿ ಜಾತ್ ಕುಳಿ ಖಂಚಿ, ಖಂಚಿ ತಿಚಿ ಜಾತ್?
ತಿಚಿ ಜಾತ್ ಕಾಂಯ್ ತಿಚ್ಯಾ ವ್ಹಳ್ವಳ್ಯಾಂಚೆರ್ ಫರಕ್ ಹಾಡುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ?
ಕಿತೆಂ ತೆಂ ಲಾಭ್ಚೆಂ ಹ್ಯಾ ಇಜಾಖೊರಾಂಕ್ ಅಸಲ್ಯಾ ಕುಡಿಂಚೆಂ ಸುಕ್?
ಎಕಾ ಬಾಯ್ಲೆಚೆಂ ಭೋಗ್, ವ ತಿಚ್ಯಾ ಜಾತಿಚೆಂ ಸುಕ್?

ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಅಧಿಕಾರಾಚ್ಯಾ ಝುಜಾಂತ್ ಬಾಯ್ಲಾಂಕ್‌ಚ್ ನಾಗಂವ್ಚೆಂ ಹರ್ಯೆಕಾ ಸಂಧರ್ಭಾಂನಿ
ತುಮಿ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ರಾಜಕೀಯ್ ಆಂವ್ಡ್ಯಾಕ್ ತಿಚ್ಯಾ ಕುಡಿಂತ್ ರಿಗಯ್ಲಾಂ,
ತುಮಿ ಝುಜಾಂನಿ ಝುಜ್ಲ್ಯಾತ್ ಆನಿ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ದುಸ್ಮನಾಂಕ್ ಸಲ್ವಯ್ಲಾಂ
ತಿಚ್ಯಾ ಜಂಗಾಂಚ್ಯಾ ಮಧೆಂ ಚಲ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಖೆಳಾಮುಖಾಂತ್ರ್

ಮಾತಿಯೆಚೆಂ ಮೋಲ್ ತಿಚ್ಯಾ ರಂಗಾಂತ್ ಠರಾಂವ್ಚೆ:
ಭುಂಯ್ನ್ ಕಾಳಾಥಾವ್ನ್ ಸೊಸ್ಲಾಂ ತ್ಯಾ ನಾಂಗೊರಾಂಕ್,
ಮಂಗಲ್‌ಸೂತ್ರಾಕ್ ಗೊಮ್ಟೆಕ್ ರೆವ್ಡಾಯ್ಲಾಂ, ರುಜ್ವಾತ್ ಜಾವುನ್
ಪುಣ್ ಹಿ ಕೆದ್ನಾಂಚ್ ಭಾತ್ಮಿ ಜಾಲಿಚ್ಚ್ ನಾ.

ತುಮಿ ಲೊಕಾಕ್ ಜಮಯ್ತಾತ್ ಪ್ರತಿರೋಧ್ ಕರಂವ್ಚಾಕ್
ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಯೋನಿಚೆ ಚ್ಯುರಾನ್ ಚ್ಯುರೆ ಕರ್ತೆಲ್ಯಾಂಚೆರ್.
ತುಮಿ ತ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ ಖಂಯ್ಚರ್‌ಯೀ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಸಕ್ಶಾತ್,
ಮ್ಹಜ್ಯೆ ಭಿತರ್ ಭೊಂಗೊಸ್ತೊಳ್ ಕರ್ಚ್ಯಾ ಆಟೆವಿಟ್ಯಾಂಕ್?

ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಲ್ಹಾನ್ ಗರ್ಭಾಂತೂನ್ ಯೆಂವ್ಚಿ ಕಿಂಕ್ರಾಟ್ ತುಮ್ಕಾಂ ಆಯ್ಕತಾ?
ತುಮ್ಕಾಂ ಕಾಂಯ್ ಸಮ್ಜತ್ ಮಾಕಾ ಭೊಕುರ್ಚ್ಯಾ ತ್ಯಾ ಥರ್ಥರೆ ಕೊಲಾಯೆಕ್?
ಖಂಯ್ಚಾ ವರ್ಗಾಂತ್ ತುಮಿ ಅರಕ್ಷಣ್ ಮಾಗ್ತಾತ್
ಯೋನಿ ಪಿಳ್ಳೆಲ್ಯಾ ಚೆಡ್ವಂಕ್?
ಭಿತರ್‍ಲ್ಯಾ ಕುಡಾಂನಿ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಲ್ಹಾನ್ ಕುಡಾಕ್?
ವ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾದಾರಾಚ್ಯಾ ಗೂಂಡ್ ಬಾಂಯ್ಚ್ಯಾ ಥಳಾಂತ್?

ಮೊರ್ನಾಚೆ ಜಾಗೆ ನಿರಂತರ್ ಬದಲ್ತೆಲೆ,
ಗಾಂವ್ ಆನಿ ಶೆರ್ ಸಾಂಗಾತಾ ಯೆತಲ್ಯೊ ಹ್ಯಾ ಜಾಗತಿಕ್ ಗಾಂವಾಕ್.
ಆನಿ ಬಾಯ್ಲ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಪ್ರಮುಖ್ ಉತ್ಪನ್ನಾಕ್ ವಾಪಾರುನ್ ಉಡಂವ್ಚಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪಳೆತೆಲ್ಯಾತ್,
ದಿಸಾಳ್ಯೊ ಖಬ್ರೊ ದಿವ್ಪಾಕ್
ಪಿಸುಡ್ಲೆಲ್ಯಾ ಕೆಸಾಂಕ್
ಭಿಂಯೆಲ್ಲ್ಯಾ ದೊಳ್ಯಾಂಕ್
ತಾಂಚೆಂ ನಾಸ್ ರಾವಂಚೆಂ ಯೋನಿಚ್ಯಾ ಹಾತಿಂ ಆಸಾ.

***

[ಮರಾಠಿ ಮೂಳ್: ನೀರಜ ಧುಲೇಕರ್. ಕೊಂಕ್ಣೆಕ್: ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್]

ನೀರಜಾ ಧುಲೇಕರ್: ವೃತ್ತೆನ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ (ಮುಂಬಯ್ಚ್ಯಾ ಚಿನೋಯ್ ಕಾಲೆಜಿಂತ್) ಪುಣ್ ಮರಾಠಿಚಿ ನಾಮ್ಣೆಚಿ ಕವಯಿತ್ರಿ, ಕಾಣ್‌ಯೆಗಾರ್ನ್ ತಶೆಂಚ್ ವಿಮರ್ಶಕಿ. ಹಿಚ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂಚೆ ಸಭಾರ್ ಬುಕ್ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಯಾತ್, ಟಿವಿಂಚೆರ್ ಜಾಯ್ತಿಂ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಕಾರ್ಯಿಂ ಹಿಣೆಂ ದಿಲ್ಯಾಂತ್ ತಶೆಂಚ್ ಸಭಾರ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಜಮಾತೆಂನಿ ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ಲಾ ಆನಿ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಸಂವಾದ್ ಚಲಯ್ಲಾ.

[अनुवादित कविता] रंगाळ सावळी

आमचो देस कायदे कानुनाचो देस. आमच्या देशाक भारत माता म्हणतात, न्हंयांक सयत देविंचीं नांवां. पूण तें सर्व धाखवपाक मात्र, पूण कर्नेंत आज पासोन दगदवणी भगून आयल्या, भगून आसा आनी भगून आसची जावनासा बायल/चेडूं/स्त्री. आज इतली भिरांकूळ समाज आमी रुतां केल्या म्हळ्यार, ल्हा-ल्हान भुर्ग्यांचेर सयत अत्याचार करून ताका लगाड काडतात. पूण पयलें सवाल हें - हे मनशा धर्माचेगी?

आनी असल्या परिगतेचो फायदो उटंवचे आमचे राजकीय मुखेली. जाती/धर्माच्या नांवान एका पंगडान अन्येका पंगडासवें झूज मांडताना तर‌यी दगदोणी आनी आटेविटे भगचे चेडवान. जांव तें धार्मीक झूज, राजकीय वा हेर कसलोय - बली चडंवची फकत स्त्रीयेची. असल्या घोर परिगतेचो फायदो जोडचीं माध्यमां सयत अपली नयतिकता आडोव घाल्तात, सत-नीत म्हळ्ळीं मुखोटीं न्हेसचीं हिंच माध्यमां सयत कोणाचें भळ, पद्वी, दुडू आसा तांचेपाटल्यान शिमटी हालंवचे पेटे जाल्ल्या दिसांनी फकत एक कवी मात्र ह्या परिगतेविरोध आवाज उटवंक सक्ता म्हणच्याक ही कविता कांय गोवाय दीत. पाटल्या थोड्या तेंपांत मनशापण इतलें कीळ मट्टाक देंवयलां म्हळ्यार, एकामेकाचें हगें तिर्सुंक दोन पंगडांनी एकामेकाच्या विरोद पंगडाच्या अमायक चेडवाचेर सामूहीक भलत्कार केलो तर बाकिच्यांनी तो भलत्कार मुखारिलो; कोणे अपल्या माध्यमांनी तर कोणें अपलो राजकीय फायदो उटवंक पारलिमेंटांत. अखेरीक अवमान, दूक, आटेविटे भग‌ल्ले त्या चलियेन आनी तिच्या कुटमान म्हळ्ळें मात्र सत.

अख्ख्या महाराश्ट्रक थर्थरें कांपयिल्ल्या थोड्या अमायक घडितांचेर ही कविता विणल्या प्राध्यापकी तशेंच नामणेची मराठी कवयत्री बाय नीरजा धुलेकर हिणें. ही कविता वाचून समाजेंत कविथंय आसुंक जाय जाल्ल्या प्रामाणिकतेविशीं मात्सो आटोव करुयेता.

- सं

आंकडो - १४. खैर‌लंजी थावन खोपार्डी पऱ्यांत

खैर‌लंजी थावन खोपार्डी पऱ्यांत

खैर‌लंजी थावन खोपार्डी
देल्ही मुखांत्र, मुंबय आनी हेर खंच्याय
दलडीर शेरांतल्या वा हळ्ळेंत्या
फकत जाग्यांचीं नांवां मात्र बदलून आसतात

भळ आनी सिद्दांताचो बावटो
म्हजी वोल्साणेची, सुरक्षीत योनी.
आनी
हांतूं वाती झळंवचें, पुर्शांव काडचे
खबरांच्यो सिडी परत खेळवन, क्रूरतेच्या रुज्वातेचो आवाज करून

बायलेची जात कुळी खंची, खंची तिची जात?
तिची जात कांय तिच्या व्हळवळ्यांचेर फरक हाडुंक सक्ता?
कितें तें लाभचें ह्या इजाखोरांक असल्या कुडिंचें सूक?
एका बायलेचें भोग, व तिच्या जातिचें सूक?

तुमच्या अधिकाराच्या झुजांत बायलांक‌च नागंवचें हऱ्येका संधर्भांनी
तुमी तुमच्या राजकीय आंवड्याक तिच्या कुडिंत रिगयलां,
तुमी झुजांनी झुजल्यात आनी तुमच्या दुस्मनांक सलवयलां
तिच्या जंगांच्या मधें चल‌ल्ल्या खेळामुखांत्र

मातियेचें मोल तिच्या रंगांत ठरांवचे:
भुंयन काळाथावन सोसलां त्या नांगोरांक,
मंगल‌सूत्राक गोमटेक रेवडायलां, रुज्वात जावून
पूण ही केदनांच भात्मी जालिच्च ना.

तुमी लोकाक जमयतात प्रतिरोध करंवचाक
म्हज्या योनिचे च्युरान च्युरे कर्तेल्यांचेर.
तुमी त्या जम्यांत खंयचर‌यी पळेवंक सक्षात,
म्हज्ये भितर भोंगोसतोळ कर्च्या आटेविट्यांक?

म्हज्या ल्हान गर्भांतून येंवची किंक्राट तुमकां आयकता?
तुमकां कांय समजत माका भोकुर्च्या त्या थर्थरे कोलायेक?
खंयचा वर्गांत तुमी अरक्षण माग्तात
योनी पिळ्ळेल्या चेडवंक?
भितर‍ल्या कुडांनी आसच्या ल्हान कुडाक?
व पाटल्यादाराच्या गूंड बांयच्या थळांत?

मोर्नाचे जागे निरंतर बदल्तेले,
गांव आनी शेर सांगाता येतल्यो ह्या जागतीक गांवाक.
आनी बायल म्हळ्ळी प्रमूख उत्पन्नाक वापारून उडंवची संसकृती पळेतेल्यात,
दिसाळ्यो खबरो दिवपाक
पिसुडलेल्या केसांक
भिंयेल्ल्या दोळ्यांक
तांचें नास रावंचें योनिच्या हातीं आसा.

***

[मराठी मूळ: नीरज धुलेकर, कोंकणीक: व्यालि क्वाड्रस]

नीरजा धुलेकर: वृत्तेन शिक्षकी (मुंबयच्या चिनोय कालेजिंत) पूण मराठिची नामणेची कवयित्री, काण‌येगार्न तशेंच विमर्शकी. हिच्या बर्पांचे सभार बूक पर्गट जाल्यात, टिविंचेर जायतीं साहितीक काऱ्यीं हिणें दिल्यांत तशेंच सभार साहितीक जमातेंनी वांटो घेतला आनी साहितीक संवाद चलयला.