![]() |
|
[ಸಂಪಾದಕೀಯ್
- 26]
ಆಟ್ವ್ಯಾ
ವೊಳೆರಿಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಆನಿ ಆಮ್ಚಿ ಖೊಂಕ್ಲಿ |
|
ಸಾಹಿತ್
ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ಫೆಬ್ರೆರಾಚ್ಯಾ 17-18 ತಾರಿಕೆರ್ ಗೊಯಾಂತ್ ದೋನ್
ದಿಸಾಂಚೆಂ ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಕಾರ್ಯಾಸಾಳ್ ಆಸಾ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ತಾಂತ್ಲೊ ವಿಶಯ್
ಜಾವ್ನಾಸ್ಲೊ; ’ಆಟ್ವ್ಯಾ ವೊಳೆರಿಂತ್/ಅನುಸೂಚಿಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ
ಆಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿ ಪರಿಗತ್’. ತಾಂತುಂ ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರ
ತಶೆಂಚ್ ಗಲ್ಫಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರಾವಿಶಿಂ ಏಕ್ ಪ್ರಬಂಧ್ ಸಾದರ್
ಕರುಂಕ್ ಮ್ಹಾಕಾಯ್ ಆವ್ಕಾಸ್ ಆಸ್ಲೊ. ಪುಣ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ವಿಶಯ್ ಆಸ್ಚೊ
ಬಾಬ್ ಬಸ್ತಿ ವಾಮನ್ ಶೆಣಯ್ ಹಾಣಿಂ ಜಾಗಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ವಿಚಾರಾಂಚೆರ್
ಮಾತ್ಸೊ ನಿಯಾಳ್ ಕರ್ಚೊ.
ಬಾಬ್ ಬಸ್ತಿ ವಾಮನ್ ಶೆಣಯ್ ಕೊಂಕಣಿಚೊ ಭೀಷ್ಮ, ಏಕ್ ವೆಕ್ತಿ ನ್ಹಯ್
ತೊ ಏಕ್ ಸಂಸ್ಥೊ, ಮ್ಹಜೆತಸಲ್ಯಾ ಜಾಯ್ತ್ಯಾಂಕ್ ಹುಮೆದಿಚೆಂ ಟೊನಿಕ್,
ದೇಕ್ ಆನಿ ಪ್ರೇರಣ್. ದುಸ್ರ್ಯಾ ದಿಸಾಚ್ಯಾ ಅಖೇರಿಚ್ಯಾ ಪರಿಸಂವಾದಾಚೊ
ಅಧ್ಯಕ್ಷ್ ಜಾವ್ನ್ ಮಂಗ್ಳುರ್ ಥಾವ್ನ್ ಗೊಯಾಂ ಯೇವ್ನ್ ಉಲಯಿಲ್ಲಿಂ
ಥೊಡಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಖಂಡಿತ್ ಜಾವ್ನ್ ಗೊಂಯ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಆಮ್ಕಾಂ
ಸಮೇಸ್ತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾನ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕೊಶೆಡ್ದಾಂತ್ ತಿಳುನ್ ಪರತ್
ವಿಚಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಆಸ್ಲೊ ವಿಚಾರ್.
ಭಾರತ್ ಸಂವಿದಾನಾಚ್ಯಾ ಆಟ್ವ್ಯಾ ವೊಳೆರಿಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ರಿಗ್‌ಲ್ಲಿ
1992 ಇಸ್ವೆಚ್ಯಾ ಅಗೊಸ್ತ್ 20 ತಾರಿಕೆರ್. ಪುಣ್ ಕೊಂಕಣಿ ತಾಚ್ಯಾದಿಂ
ಸಯ್ತ್ ಆಸ್ಲಿ. ಫಾಲ್ಯಾಂ ಕಾಂಯ್ ತಿ ಪರತ್ ಆಟ್ವ್ಯಾ ವೊಳೆರಿಂತ್ಲಿ
ಕಾಡ್ಲಿ ತರ್‌ಯೀ ಜೀವ್ ಆಸ್ತಲಿ. ಹಾಂಗಾಸರ್ ಆಟ್ವಿ ವೊಳೆರ್/ಅನುಸೂಚಿ
ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಫಕತ್ ಏಕ್ ನೀಬ್ ಆನಿ ಕಾಂಯ್ ಥೊಡ್ಯಾಂಕ್ ಏಕ್ ಆವ್ಕಾಸ್.
ಗೊಯಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ರಾಜ್‌ಭಾಸ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಕ್ ಗೊಯಾಂತ್ ಚಲ್‌ಲ್ಲಿ
ಚಳ್ವಳ್, ಹಿ ಭಾಸ್ ಹೆರ್ ದೇಶ್‌ಭಾಸಾಂ ಪಯ್ಕಿಂತ್ ಎಕ್ ಜಾಂವ್ಕ್‌ಯೀ
ಹಿ ಚಳ್ವಳ್ ಪ್ರಮುಕ್ ಕಾರಣ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರೀ ಚೂಕ್ ಜಾಂವ್ಚಿನಾ. ಪುಣ್
ಫಕತ್ ಆಮ್ಚೊ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಟ್ವ್ಯಾ ವೊಳೆರಿಂತ್/ಅನುಸೂಚಿಂತ್ ಅಯ್ಲಿ
ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ಸಂಪ್ಲೆಂ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತ್ಚೆಬದ್ಲಾಕ್, ಆಮ್ಚೆಂ
ಕಾಮ್ ಸುರು ಜಾಲೆಂ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತ್‌ಲ್ಲೆಂ ತರ್ ಭೋವ್ಶಾ ಕೊಂಕಣಿ ಆಜ್
ವೆಗ್ಳ್ಯಾಚ್ ಸ್ಥರಾರ್ ಆಸ್ತಿ. ಥೊಡ್ಯಾ ಸಂಗ್ತೆಂಚೆರ್ ತರ್‌ಯೀ ಅಮಿ
ಆಟೊವ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ.
ಕೊಂಕಣಿ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೆಂಚ್ ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರಂತ್ (1889
ಇಸ್ವೆಂತ್ ಪುಣೆಂತ್ ಸುರು ಜಾವ್ನ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮುಂಬಯ್ (ತವಳ್ಚೆಂ
ಬೋಂಬೆ) ಆಯಿಲ್ಲೆಂ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮ್), ಉಪ್ರಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಚಳ್ವಳೆಚೊ
ಮುಳಾವೊ ವಾವ್ರ್ ಸಯ್ತ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೊ ಮುಂಬಂಯ್ತ್. ತ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರ್
ಆಜ್ ಮುಂಬಯಾಂತ್ ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚ್ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಆಸ್ಲಿ, ಕೊಂಕಣಿ
ಭವನಾಂ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಆಸ್ಲೆಂ, ಇಸ್ಕೊಲಾಂನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಶಿಕುಂಕ್
ಆವ್ಕಾಸ್ ಆಸಾಜಯ್ ಆಸ್ಲೊ, ಕೊಲೆಜಿಂನಿ/ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಂನಿ ಸಯ್ತ್
ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಪದ್ವಿ, ಪದ್ಯುತ್ತರ್ ತಶೆಂಚ್ ಸಂಶೋಧನಾಂ ಚಲುಂಕ್ ಜಾಯ್
ಆಸ್ಲೆಂ. ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ ಏಕ್ ಸೊಭಿತ್ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಅಶಿ ಆಸಾ; 'If
wishes were horses then beggars might ride’,
ಪುಣ್ ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣಾನ್ ಹೆಂ ಕಿತೆಂಚ್ ಮುಂಬಯಾಂತ್ ನಾ. ಸಗ್ಳೆಂ
ಸೊಡ್ಯಾಂ, ಕೊಂಕಣಿಚೊ ಬೂಕ್ ಪರ್ಗಟ್ಲ್ಯಾರ್ ತೊ ಘೆಂವ್ಚಿ ಏಕ್
ಲೈಬ್ರೆರಿ ವಾ ಸಂಸ್ಥೊ ಆಜ್ ಮುಂಬಯಾಂತ್ ನಾ. ಆಜ್ ಆಮಿ ಕೊಂಕಣಿ ಪಾಂಚ್
ಲಿಪಿಯಾಂನಿ, ಚ್ಯಾರ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ, ಕಾಂಯ್ ಪನ್ನಾಸ್/ಚಾಳಿಸಾಂವಯ್ರ್
ಸಮುದಾಯ್/ಬೊಲಿ ಉಲಯ್ತಾ ಮ್ಹಣುನ್ ವೆದಿಚೆರ್ ಸಾಂಗ್ತಾಂವ್ ಪುಣ್
ವೆದಿಸಕ್ಲಾ ಆಮಿಂಚ್ ಎಕಾಮೆಕಾ ಪರ್ಕಿ. ಆಮ್ಕಾಂ ಅಜೂನ್ ಎಕಾಮೆಕಾ
ಚ್ಯುರೆ ಕರುಂಕ್ ಲಿಪಿ/ಬೊಲಿ/ಜಾತ್/ಧರ್ಮ್/ಪ್ರಾಂತ್ಯ್ ನಿಬಾಂ ಜಾಯ್.
ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಏಕ್ ಸೊಭಿತ್ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಅಶಿ ಆಸಾ; ’ಮಡ್ವಳಾಚೆಂ ಮೊಡೆಂ
ಭಾಯ್ರ್ ದವರ್ತಾನಾ ಕಳ್ತಾ’; ಹಾಚೊ ಮತ್ಲಬ್ ಅಸೊ ಆಸಾ; ಹೆರಾಂಚಿ
ಮುಸ್ತಾಯ್ಕಿ ನ್ಹೆಸುನ್ ಸವಯ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಮಡ್ವಳ್ ಜೆದ್ನಾಂ ಮೊರ್ತಾನಾ
ಅಪ್ಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ವಸ್ತುರ್ ಕಿತೆಂಚ್ ನಾಸ್ತಾನಾ ಉದೆಂವ್ಚಿ ಘಡಿ.
ಹಾಂಗಾಸರ್ ಹಿ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಕೊಂಕಣಿ
ಪ್ರಕಾಶಕಾಂಚಿ ಪರಿಗತ್ ಸಯ್ತ್ ಎಕಾವಾಟೆನ್ ತಶಿಚ್ ಜಾಲ್ಯಾ.
ಪಾಂಚ್ ಲಿಪಿಯಾಂಕ್ ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ ಬಗ್ಲೆನ್ ದವರ್ಯಾಂ, ಏಕ್ ಲಿಪಿ
ಘೆವ್ಯಾಂ; ನಾಗರಿ ಲಿಪಿ. ಆತಾಂ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಬೂಕ್ ಪರ್ಗಟ್
ಕೆಲ್ಯಾರ್, ಗೊಯಾಂತ್ ಆಮಿ ಭಾಯ್ಲೆ. ದೆಕುನ್ ಆಮ್ಚೆ ಬೂಕ್ ತಿಂ
ಘೆನಾಂತ್. ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ವಿಶ್ವ ಕೊಂಕಣಿ ಕೇಂದ್ರ್ ಥೊಡೆ ಬೂಕ್
ಮೊಲಾಕ್ ಘೆತಾ, ಆನಿ ಕರ್ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ದೋನ್
ಹಜಾರ್ ರುಪಯ್ ಮೊಲಾಚೆ ಬೂಕ್ ಘೆತಾ ಸೊಡ್ಲ್ಯಾತ್ ಹೆರ್ ಕಸಲೊಚ್ ಥೆಂಕೊ
ಕೊಂಕಣಿ ಬುಕಾಂಕ್ ನಾ. ಎಕಾ ವಾಟೆನ್ ಉಣೆ ಜಾವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲೆ ವಾಚ್ಪಿ,
ಅನ್ಯೇಕಾ ವಾಟೆನ್ ಚಡುನ್ ಆಯಿಲ್ಲೆಂ ಛಾಪ್ಯಾಇಎಂ ಆನಿ ಕಾಗ್ದಾಚಿಂ
ಮೊಲಾಂ ಹ್ಯಾ ಪರಿಗತೆಂತ್ ಖರೆಂಚ್ ಜಾವ್ನ್ ರಗ್ತಾಚೊ ಘಾಮ್ ಹಾಡಯ್ತಾತ್.
ಆತಾಂ ತುಮಿಂಚ್ ಚಿಂತಾ ಆನಿ ಸಾಂಗಾ - ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್/ಸಾಹಿತ್ ಕಶಿ
ಫುಲ್ತೆಲಿ? ಹ್ಯಾ ಪರಿಗತೆಂತ್ ಗೊಯಾಂ ಭಾಯ್ರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಬೂಕ್
ಪರ್ಗಟ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ’ಪಿಶೆ’ ನಾಸ್ತಾನಾ ಅನಿ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್?
ವೆದಿಚೆರ್ ಸರ್ವಾಂಕ್ ಆಮಿ ವೊಂಟಾಚಿ ಸೆವಾ (Lip Service)
ದೀವ್ನ್, ಹಕೀಗತೆಂತ್ ಕೊಣಾಕ್ ಕೊಂಕಣಿಚೆಂ ಪಡೊನ್ ಗೆಲಾಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಪಯ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್.
ಬಸ್ತಿ ಮಾಮಾನ್ ಖರೆಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿ ಮನ್ಶಾಚ್ಯಾ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಾಕ್ ಜಾಗಯ್ಲಾಂ.
ಆತಾಂ ’ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಸ್ವತಾಚ್ಯಾ ಆವಯ್ಕ್ ಆಶ್ರಮಾಂತ್ ಲೊಟುಂಕ್ ಪಾಟಿಂ
ಸರಾನಾಸ್ಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಕ್, ಆವಯ್‌ಭಾಶೆಚೊ ಹುಸ್ಕೊ ಯೆತಲೊ ತರ್‌ಯೀ ಕಸೊ?’
ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಅನ್ಯೇಕ್ ಸವಾಲ್. ಪುಣ್ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್,
ಅಪುಣ್ ಏಕ್ ಕೊಂಕಣಿ, ದೆಕುನ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಆವಯ್‌ಭಾಶೆಕ್ ಕಿತೆಂ ತರ್‌ಯೀ
ದೆಣ್ಗಿ ದೀಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಮನೋಭಾವ್ ಮತಿಂತ್ ಧರುನ್ ತೊ
ವಾವ್ರ್ ಕರುಂಕ್ ಬಸ್ತಿ ಮಾಮಾಚೆಂ ಉಲವ್ಪ್ ಖಂಡಿತ್ ಎಕಾ ರಿತಿಚೆಂ
ಪ್ರೇರಣ್ ಲಾಭ್ಲೆಂ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾ ಹೊಲಾಂತ್ ಭರ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ
ಲೊಕಾಂಚ್ಯಾ ತೊಂಡಾಂನಿ ಪಡ್‌ಲ್ಲಿಂ ಬಿಗಾಂ ಪಳೆತಾನಾಂಚ್ ಸುಸ್ತತಾಲೆಂ.
ಹೊ ಸಮಸ್ಸೊ ಗೊಯಾಂ ಆನಿ ಗೊಯಾಂ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾಂಚೊ ನ್ಹಯ್. ಆಮ್ಚ್ಯಾ
ಕೊಶೆಡ್ದಾ ಆನಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಮಧ್ಲ್ಯಾ ತಫಾವತಾಚೊ. ಜೆದ್ನಾಂ ಆಮಿ
ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಕೊಶೆಡ್ದಾಲಾಗಿಂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ್ ಜಾವ್ನ್ ನಾಂವ್ ತೆದ್ನಾಂ
ಕೊಣೆಂ ಕಿತೆಂ ಕೆಲ್ಯಾರೀ ತೆಂ ಫಾತ್ರಾಚೆರ್ ವೊತ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಉದ್ಕಾಪರಿಂ.
ಹೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಆಮಿ ಚಿಂತ್ಚೆಂ ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚೆಂ. ಬಸ್ತಿ ಮಾಮ್
ಪ್ರಾಯೆನ್ 80 ಉತರ್ಲಾ ಜಾವ್ಯೆತ್ ಪುಣ್ ಸ್ಪಿರಿತಾನ್ ಆನಿ ಕೊಂಕಣಿ
ಮೊಗಾಂತ್ ತೊ ಅಜೂನ್ ತರ್ನಾಟೊ. ತಾಚೆಸವೆಂ ಥೊಡೊಚ್ ವೇಳ್
ಖರ್ಚಿಲ್ಯಾರ್ ಅಪ್ಶೆಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿಖಾತಿರ್ ಕಿತೆಂ ತರ್‌ಯೀ ಕರಿಜಾಯ್
ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪ್ರೇರಣ್ ಯೆತಾ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ಹಾಂವ್‌ಚ್ ಗೊವಾಯ್.
ದೋನ್ ದಿಸಾಂಚೊ ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಪರಿಸಂವಾದ್ ಜಾಲೊ, ಹಾಂತುಂ ಸಾದರ್
ಜಾಲ್ಲಿಂ ಬರ್ಪಾಂ/ಪ್ರಬಂಧ್ ಬುಕಾರುಪಾರ್ ಪರ್ಗಟ್ಚಿ ಯೆವ್ಜಣ್ ಸಾಹಿತ್
ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ಯೆದೊಳ್‌ಚ್ ಘಾಲ್ಯಾ. ಪುಣ್ ಕೊಂಕಣಿಕ್ ನವೊ ಜೀವ್
ದಿಂವ್ಚ್ಯಾಕ್ ಇತ್ಲೆಂಚ್ ಪಾವ್ತಾ? ಹಿಂ ಸವಾಲಾಂ ಆಮಿ ಕೊಣಾಕ್‌ಯೀ
ನ್ಹಯ್, ಆಮ್ಕಾಂಚ್ ವಿಚಾರ್ಲ್ಯಾರ್ ಆನಿ ತಾಚಿ ಜವಾಬ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ
ಕೊಶೆಡ್ದಾಂತ್ ತಿಳ್ಳ್ಯಾರ್ ಕಳ್ತಾ. ಬಾಕಿಚಿ ಸರ್ವ್ ಗವ್ಜ್.
- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್
[ಫೆಬ್ರೆರ್, 2019] |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್: 1984 ಇಸ್ವೆ ಥಾವ್ನ್
ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕವಿತಾ,
ಲೇಖನಾಂ ಬರವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲೊ, 2004 ಥಾವ್ನ್ 2011 ಮ್ಹಣಾಸರ್
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್
ಕೆಲಾ. ಕಾಣಿಕ್, ಉದೆವ್, ಆಮ್ಚೊ ಯುವಕ್ ಪತ್ರಾಚ್ಯಾ
ಸಂಪಾದಕೀಯ್ ಮಂಡಳಿಂತ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಹಾಣೆಂ ’ಕುವೇಯ್ಟ್‌ಗಾರಾಂಚೊ
ಝೆಲೊ ವಿಶೇಸ್ ಅಂಕೊ’, ’ದಿವೊ-ದಾಯ್ಜ್’, ’ಮಿತ್ರ್-ದಾಯ್ಜ್’,
ತಶೆಂಚ್ ಕರ್ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚ್ಯಾ ’ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೊ
ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ’ ಬುಕಾಚೆಂ ಸಂಪಾದನ್ ಕೆಲಾಂ. ’ಮೊಳ್ಬಾವಯ್ಲಿಂ
ಸ್ವಪ್ಣಾಂ (2006)’ ಆನಿ ’ಮುಖಾಮುಖಿ
(2011)’ ಹಾಚೆ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಸಂಪಾದಕೀಯಾಂಚೆ ದೋನ್ ಜಮೆ. |
|
[संपादकीय
-
२६] आटव्या
वोळेरिंत कोंकणी आनी आमची खोंकली |
|
साहीत
अकाडेमीन फेबरेराच्या १७-१८ तारिकेर गोयांत दोन दिसांचें
राश्ट्रीय काऱ्यासाळ आसा केल्लें. तांतलो विशय जावनासलो;
’आटव्या वोळेरिंत/अनुसूचिंत कोंकणी आयिल्ल्या उपरांतली
कोंकणी परिगत’. तांतूं महाराश्ट्र तशेंच गलफांतल्या कोंकणी
वावराविशीं एक प्रबंध सादर करुंक म्हाकाय आवकास आसलो. पूण
हांगासर विशय आसचो बाब बसती वामन शेणय हाणीं जागयिल्ल्या
विचारांचेर मात्सो नियाळ कर्चो.
बाब बसती वामन शेणय कोंकणिचो भीषम, एक वेक्ती न्हय तो एक
संस्थो, म्हजेतसल्या जायत्यांक हुमेदिचें टोनीक, देक आनी
प्रेरण. दूसऱ्या दिसाच्या अखेरिच्या परिसंवादाचो अध्यक्ष
जावन मंगळूर थावन गोयां येवन उलयिल्लीं थोडीं उत्रां खंडीत
जावन गोंय मात्र न्हय, आमकां समेसत कोंकणी लोकान अपल्या
कोशेडदांत तिळून परत विचार करुंक जाय आसलो विचार.
भारत संविदानाच्या आटव्या वोळेरिंत कोंकणी भास रीगल्ली
१९९२ इस्वेच्या अगोसत २० तारिकेर. पूण कोंकणी ताच्यादीं
सयत आसली. फाल्यां कांय ती परत आटव्या वोळेरिंतली काडली तरयी
जीव आसतली. हांगासर आटवी वोळेर/अनुसूची म्हळ्ळें फकत एक
नीब आनी कांय थोड्यांक एक आवकास. गोयांत कोंकणी राजभास
कर्च्याक गोयांत चलल्ली चळवळ, ही भास हेर देशभासां
पयकिंत एक जावंकयी ही चळवळ प्रमूक कारण म्हळ्यारी चूक
जांवचिना. पूण फकत आमचो कोंकणी भास आटव्या वोळेरिंत/अनुसूचिंत
अयली म्हणतच आमचें काम संपलें म्हण चिंतचेबदलाक, आमचें काम
सुरू जालें म्हण चिंतल्लें तर भोवशा कोंकणी आज वेगळ्याच
स्थरार आसती. थोड्या संग्तेंचेर तरयी अमी आटोव कर्ची गर्ज
आसा.
कोंकणी पत्रिकोध्यम सुरू जाल्लेंच महाराश्ट्रंत (१८८९
इस्वेंत पुणेंत सुरू जावन उपरांत मुंबय (तवळचें बोंबे)
आयिल्लें पत्रिकोध्यम), उपरांत कोंकणी चळवळेचो मुळावो वावर
सयत सुरू जाल्लो मुंबंयत. त्या प्रकार आज मुंबयांत साहीत
अकाडेमीच आसुंक जाय आसली, कोंकणी भवनां आसुंक जाय आसलें,
इसकोलांनी कोंकणी शिकुंक आवकास आसाजय आसलो, कोलेजिंनी/युनिवर्सिटिंनी
सयत कोंकणिंत पद्वी, पद्युत्तर तशेंच संशोधनां चलुंक जाय
आसलें. इंगलिशांत एक सोभीत सांगणी अशी आसा; 'If
wishes were horses then beggars might ride’,
पूण दुर्भागपणान हें कितेंच मुंबयांत ना. सगळें सोड्यां,
कोंकणिचो बूक पर्गटल्यार तो घेंवची एक लैबरेरी वा संस्थो
आज मुंबयांत erना. आज आमी कोंकणी पांच लिपियांनी, च्यार
राज्यांनी, कांय पन्नास/चाळिसांवयर समुदाय/बोली उलयता
म्हणून वेदिचेर सांग्तांव पूण वेदिसकला आमिंच एकामेका पर्की.
आमकां अजून एकामेका च्युरे करुंक लिपी/बोली/जात/धर्म/प्रांत्य
निबां जाय.
कोंकणिंत एक सोभीत सांगणी अशी आसा; ’मडवळाचें मोडें भायर
दवर्ताना कळता’; हाचो मतलब असो आसा; हेरांची मुसतायकी
न्हेसून सवय जाल्लो मडवळ जेदनां मोर्ताना अपलें म्हळ्ळें
वसतूर कितेंच नासताना उदेंवची घडी. हांगासर ही सांगणी
कित्याक म्हळ्यार, कोंकणी प्रकाशकांची परिगत सयत एकावाटेन
तशीच जाल्या.
पांच लिपियांक सद्द्याक बगलेन दवऱ्यां, एक लिपी घेव्यां;
नागरी लिपी. आतां नागरी लिपिंत सयत बूक पर्गट केल्यार,
गोयांत आमी भायले. देकून आमचे बूक तीं घेनांत. मंगळुरांत
विश्व कोंकणी केंद्र थोडे बूक मोलाक घेता, आनी कर्नाटक
कोंकणी साहीत अकाडेमी दोन हजार रुपय मोलाचे बूक घेता
सोडल्यात हेर कसलोच थेंको कोंकणी बुकांक ना. एका वाटेन उणे
जावन आयिल्ले वाचपी, अन्येका वाटेन चडून आयिल्लें छाप्याइएं
आनी कागदाचीं मोलां ह्या परिगतेंत खरेंच जावन रग्ताचो घाम
हाडयतात. आतां तुमिंच चिंता आनी सांगा - कोंकणी भास/साहीत
कशी फुल्तेली? ह्या परिगतेंत गोयां भायर कोंकणी बूक
पर्गटतेल्यांक ’पिशे’ नासताना अनी कितें म्हण्येत? वेदिचेर
सर्वांक आमी वोंटाची सेवा (Lip Service) दीवन, हकीगतेंत
कोणाक कोंकणिचें पडोन गेलां म्हळ्ळें पयलें सवाल.
बसती मामान खरेंच कोंकणी मनशाच्या स्वाभिमानाक जागयलां. आतां
’अपल्या स्वताच्या आवयक आश्रमांत लोटुंक पाटीं सरानासच्या
लोकाक, आवयभाशेचो हुसको येतलो तरयी कसो?’ म्हळ्ळें
अन्येक सवाल. पूण स्वाभिमान म्हळ्ळो आसल्यार, अपूण एक
कोंकणी, देकून अपल्या आवयभाशेक कितें तरयी देणगी दीवंक
जाय म्हळ्ळो मनोभाव मतिंत धरून तो वावर करुंक बसती मामाचें
उलवप खंडीत एका रितिचें प्रेरण लाभलें म्हणच्याक सगळ्या
होलांत भरल्ल्या लोकांच्या तोंडांनी पडल्लीं बिगां
पळेतानांच सुसततालें.
हो समस्सो गोयां आनी गोयां भायल्यांचो न्हय. आमच्या कोशेडदा
आनी आमच्या चिंत्पामधल्या तफावताचो. जेदनां आमी आमच्या
कोशेडदालागीं प्रामाणीक जावन नांव तेदनां कोणें कितें
केल्यारी तें फात्राचेर वोतल्ल्या उदकापरीं. हें चिंतप आमी
चिंतचें भोव गर्जेचें. बसती माम प्रायेन ८० उतरला जाव्येत
पूण स्पिरितान आनी कोंकणी मोगांत तो अजून तर्नाटो. ताचेसवें
थोडोच वेळ खर्चिल्यार अपशेंच कोंकणिखातीर कितें तरयी
करिजाय म्हळ्ळें प्रेरण येता म्हणच्याक हांवच गोवाय.
दोन दिसांचो राश्ट्रीय परिसंवाद जालो, हांतूं सादर जाल्लीं
बर्पां/प्रबंध बुकारुपार पर्गटची येवजण साहीत अकाडेमीन
येदोळच घाल्या. पूण कोंकणीक नवो जीव दिंवच्याक इतलेंच
पावता? हीं सवालां आमी कोणाकयी न्हय, आमकांच विचारल्यार
आनी ताची जवाब आमच्या कोशेडदांत तिळ्ळ्यार कळता. बाकिची
सर्व गवज.
- वल्ली क्वाड्रस
[फेब्रेर, २०१९] |
| |
|
valleyquadros@gmail.com |
वल्ली क्वाड्रस: १९८४ इस्वे थावन कोंकणेंत
मटव्यो काणयो, कादंबरी, कविता, लेखनां बरवन
आयिल्लो, २००४ थावन २०११ म्हणासर दायज.कोम
जाळिजाग्याचो संपादक जावन वावर केला. काणीक,
उदेव, आमचो युवक पत्राच्या संपादकीय मंडळिंत
वावर केल्ल्या हाणें ’कुवेयटगारांचो झेलो
विशेस अंको’, ’दिवो-दायज’, ’मित्र-दायज’,
तशेंच कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमिच्या ’शेकड्याच्यो
मटव्यो काणयो’ बुकाचें संपादन केलां. ’मोळबावयलीं
स्वपणां (२००६)’ आनी ’मुखामुखी (२०११)’
हाचे पर्गट जाल्ले संपादकीयांचे दोन जमे. |
|
[Sompadoki-i - 26]
Attvea
vollerint konkonni ani amchi khonkli |
|
Sahit okaddemin
febrerachea 17-18 tariker goyant don disanchem
raxttri-i kareasall asa kel'lem. Tantlo vixoi
zaunaslo; ’attvea vollerint/onusuchint konkonni
ayil'lea uprantli konkonni porigot’. Tantum
moharaxttro toxench golfantlea konkonni
vauravixim ek probondh sador korunk mhakai aukas
aslo. Punn hangasor vixoi ascho bab bosti vamon
xennoi hannim zagoyil'lea vicharancher matso
niall korcho.
Bab bosti vamon xennoi konkonnicho bhixmo, ek
vekti nhoi to ek somstho, mhojetosolea zaiteank
humedichem ttonik, dek ani preronn. Dusrea
disachea okherichea porisomvadacho odhyokx zaun
mongllur thaun goyam yeun uloyil'lim thoddim
utram khonddit zaun gõy matr nhoi, amkam somest
konkonni lokan oplea koxedd'dant tillun porot
vichar korunk zai aslo vichar.
Bharot somvidanachea attvea vollerint konkonni
bhas rigl'li 1992 isvechea ogost 20 tariker.
Punn konkonni tacheadim soit asli. Faleam kaim
ti porot attvea vollerintli kaddli toryi jivo
astoli. Hangasor attvi voller/onusuchi
mholl'llem fokot ek nib ani kaim thoddeank ek
aukas. Goyant konkonni razbhas korcheak goyant
choll'li chollvoll, hi bhas her dexbhasam
poikint ek zaunkoyi hi chollvoll promuk karonn
mholleari chuk zamvchina. Punn fokot amcho
konkonni bhas attvea vollerint/onusuchint oyli
mhonntoch amchem kam' somplem mhonn
chintchebodlak, amchem kam' suru zalem mhonn
chintl'lem tor bhouxa konkonni az veglleach
sthorar asti. Thoddea songtencher toryi omi
attovo korchi gorz asa.
Konkonni potrikodhyom' suru zal'lench
moharaxttront (1889 isvent punnent suru zaun
uprant mumboi (toullchem bombe) ayil'lem
potrikodhyom'), uprant konkonni chollvollecho
mullavo vaur soit suru zal'lo mumbomyt. Tea
prokar az mumboyant sahit okaddemich asunk zai
asli, konkonni bhounam asunk zai aslem,
iskolamni konkonni xikunk aukas asazoi aslo,
kolejimni/yunivorsittimni soit konkonnint podvi,
podyut'tor toxench sonxodhonam cholunk zai aslem.
Inglixant ek sobhit sangnni oxi asa; 'If
wishes were horses then beggars might ride’,
punn durbhagponnan hem kitench mumboyant na.
Sogllem soddeam, konkonnicho buk porgottlear to
ghemvchi ek loibreri va somstho az mumboyant na.
Az ami konkonni panch lipiamni, chear rajeamni,
kaim pon'nas/challisamvoir somudai/boli uloita
mhonnun vedicher sangtamv punn vedisokla aminch
ekameka porki. Amkam ozun ekameka chyure korunk
lipi/boli/zat/dhorm'/pranty nibam zai.
Konkonnint ek sobhit sangnni oxi asa;
’moddvollachem moddem bhair dourtana kollta’;
hacho motlob oso asa; heranchi mustaiki nhesun
souy zal'lo moddvoll jednam mortana oplem
mholl'llem vostur kitench nastana udemvchi
ghoddi. Hangasor hi sangnni kiteak mhollear,
konkonni prokaxokanchi porigot soit ekavatten
toxich zalea.
Panch lipiank sod'deak boglen douream, ek lipi
gheveam; nagori lipi. Atam nagori lipint soit
buk porgott kelear, goyant ami bhaile. Dekun
amche buk tim ghenant. Mongllurant vixvo
konkonni kendr thodde buk molak gheta, ani
kornattok konkonni sahit okaddemi don hozar
rupoi molache buk gheta soddleat her kosoloch
thenko konkonni bukank na. Eka vatten unne zaun
ayil'le vachpi, onyeka vatten choddun ayil'lem
chhapeaiem ani kagdachim molam hea porigotent
khorench zaun rogtacho gham' haddoitat. Atam
tuminch chinta ani sanga - konkonni bhas/sahit
koxi fulteli? hea porigotent goyam bhair
konkonni buk porgott'teleank ’pixe’ nastana oni
kitem mhonnyet? vedicher sorvank ami vonttachi
seva (Lip Service) diun, hokigotent konnak
konkonnichem poddon gelam mholl'llem poilem
soval.
Bosti maman khorench konkonni monxachea
svabhimanak zagoilam. Atam ’oplea svotachea auyk
axromant lottunk pattim soranaschea lokak, auybhaxecho
husko yetolo toryi koso?’ mholl'llem onyek
soval. Punn svabhiman mholl'llo aslear, opunn ek
konkonni, dekun oplea auybhaxek kitem toryi
denngi diunko zai mholl'llo monobhavo motint
dhorun to vaur korunk bosti mamachem uloup
khonddit eka ritichem preronn labhlem mhonncheak
sogllea holant bhorl'lea lokanchea tonddamni
poddl'lim bigam polletananch sustotalem.
Ho somosso goyam ani goyam bhaileancho nhoi.
Amchea koxedd'da ani amchea chintpamodhlea
tofautacho. Jednam ami amchea koxedd'dalagim
pramannik zaun namv tednam konnem kitem keleari
tem fatracher votl'lea udkaporim. Hem chintop
ami chintchem bhovo gorjechem. Bosti mam' prayen
80 utorla zauyet punn spiritan ani konkonni
mogant to ozun tornatto. Tachesovem thoddoch
vell khorchilear opxench konkonnikhatir kitem
toryi korizai mholl'llem preronn yeta
mhonncheak hamvch gouai.
Don disancho raxttri-i porisomvad zalo, hantum
sador zal'lim borpam/probondh bukarupar
porgottchi yeuzonn sahit okaddemin yedollch
ghalea. Punn konkonnik novo jivo dimvcheak
itlench pauta? him sovalam ami konnakyi nhoi,
amkanch vicharlear ani tachi zovab amchea
koxedd'dant till'llear kollta. Bakichi sorv gouz.
- Vol'li Kvaddros [Febrer, 2019] |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
Vol'li Kvaddros:
1984 isve thaun
konknnent mottveo kannyo, kadombori, kovita,
lekhonam boroun ayil'lo, 2004 thaun 2011
mhonnasor daaiz.com' zallizageacho
sompadok zaun vaur kela. Kannik, Udevo, Amcho
Yuvok potrachea sompadoki-i monddollint vaur
kel'lea hannem ’Kuveyttgarancho jhelo vixes
onko’, ’Divo-Daaiz’, ’Mithr-Daaiz’,
toxench kornattok konknni sahity okaddemichea ’Xekddeacheo
Mottveo Kannyo’ bukachem sompadon kelam. ’Mollbauylim
Svopnnam (2006)’ ani ’Mukhamukhi
(2011)’ hache porgott zal'le sompadokiyanche don
zome. |
|
|
|
|
|
|
|
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ |
|
2004 ಥಾವ್ನ್
2011 ಪರ್ಯಾಂತ್ ಕಾರ್ಯಾಳ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಚೆರ್
ಪರ್ಗಟ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ವಿಂಚ್ಣಾರ್ ಸಾಹಿತಾಕ್ ಆಮಿ
ಫುಡಿಲ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಪಯ್ಣಾರಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಕ್
ಲಾಭಯ್ತೆಲ್ಯಾಂವ್. | |
| |
![]() |
|
