[ಭಲಾಯ್ಕಿ] ಭಲಾಯ್ಕಿ ಸಾಂಬಾಳಾ

ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯಾಂತ್ ಹರ್ ಪ್ರಕಾರಾಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾ, ತೆಚ್ಚ್‌ಪರಿಂ ಗಿನ್ಯಾನ್ ವ್ಹಾಡಂವ್ಚ್ಯಾ ಇರಾದ್ಯಾನ್, ದೀಸ್ಪಡ್ತ್ಯಾ ಜಿಣ್ಯೆಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಗರ್ಜೆಚಿ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಥೊಡ್ಯಾಂನಿ ಕಮರ್ ಭಾಂದ್ಲಾಂ, ತಾಂತುಂ ಸರ್ವಾಂಚ್ಯಾಕೀ ಮುಕಾರ್ ಪಾವ್ಲಾ ಡಾ|ಎಡ್ವರ್ಡ್ ನಜ್ರೆತ್. ಕಾಂಯ್ ವೀಸ್-ಪಂಚ್ವೀಸ್ ವರ್ಸಾಂ ಥಾವ್ನ್ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪತ್ರಾಂನಿ, ಅಂತರ್‌ಜಾಳಿಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಕ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಾಣ್ವಾಯೆಕ್ ವಾಂಟುನ್ ಘೆತಾ ಮಾತ್ ನ್ಹಯ್, ಪರೋಕ್ಶ್ ರಿತಿನ್ ಕಿತ್ಲೆಶ್ಯಾಗೀ ಲೊಕಾಂನಿ ಅಪ್ಲಿ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಸಾಂಭಾಳಿಶೆಂ ಕರ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಜಾಯ್ತಿ ದೇಣ್ಗಿ ತಾಣೆ ದಿಲ್ಯಾ. ಏಕ್ ಕಾಣ್ಯೆಗಾರ್ ಜಾವ್ನ್, ಏಕ್ ವಾವ್ರಾಡಿ ಜಾವ್ನ್ ತಾಣೆ ದೀವ್ನ್ ಆಸ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಉತ್ರಾಂವ್ಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಜಾಲ್ಲೆತಸಲೊ ನ್ಹಯ್. ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಅಂತರ್‌ಜಾಳಿಚೆರ್ ಸಯ್ತ್ ’ಭಲಾಯ್ಕೆದಾಯ್ಜ್’ ಅಂಕಣ್ ತಾಣೆಂ ಚಲವ್ನ್ ವೆಲಾಂ, ಆತಾಂ ’ಪಯ್ಣಾರಿ.ಕೊಮ್’ ಚೆರ್ ಸಯ್ತ್ ಹಾಚೆಂ ಅಂಕಣ್ ಲೊಕಾಂಕ್ ಭೋವ್ ಉಪ್ಕಾರ್ತೆಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಭರ್ವಸೊ ಆಮ್ಚೊ.

ಮನ್ಶ್ಯಾಚಿ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಪಾಡ್ ಜಾವ್ನ್ ತಾಣೆಂ ಪಿಡೆಸ್ತ್ ಜಾಂವ್ಚೆಂ ಸಾಮಾನ್ಯ್ ಗಜಾಲ್. ಥೊಡ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಮಟ್ವ್ಯಾ ಆವ್ದೆಚ್ಯೊ ತರ್ ಹೆರ್ ಥೊಡ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಲಾಂಬ್ ಕಾಳ್ ಮನ್ಶ್ಯಾಕ್ ಧೊಸುನ್ ಆಸ್ತಾತ್. ಸಭಾರ್ ಪಿಡಾ ವಾ ಭಲಾಯ್ಕೆಚೆ ಸಮಸ್ಸೆ ಆಡಾವ್ಯೆತ್ ತರ್ ಥೊಡೆ ನಿವಾರುಂಕ್ ಕಶ್ಟ್. ಪಿಡಾ ಆಯಿಲ್ಲೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಜೊಡುಂಕ್ ಪ್ರೇತನ್ ಕರ್ಚೆಪ್ರಾಸ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಂತ್ ಆಸ್ತಾನಾ ಪಿಡಾ ಆಡಾಂವ್ಚೆವಿಶಿಂ ಥೊಡಿ ಚತ್ರಾಯ್ ಘೆತ್‌ಲ್ಲಿ ಬರಿ. ಪುಣ್ ಜೆರಾಲ್ ಥರಾನ್ ಭಲಾಯ್ಕೆನ್ ಉರೊಂಕ್ ಪಿಡಾ ಯೇನಾಶೆಂ ಚತ್ರಾಯ್ ಘೆಜಯ್ ಮ್ಹಣ್ ಮನಿಸ್ ಪಿಡಾ ಯೆತಾ ಪರ್‍ಯಾಂತ್‌ಯಿ ಚಿಂತುಂಕ್ ವಚಾನಾಂತ್. ಪಿಡಾ ಯೇನಾಶೆಂ ಚತ್ರಾಯ್ ಘೆಂವ್ಚೆಂ ಸದಾಂಚ್ಯಾ ಸುಶೆಗ್ ಜಿವಿತಾಕ್ ಬಂದಡ್ ಅಶೆಂ ಲೆಕ್ಚೆಯ್ ಆಸಾತ್. ಭಲಾಯ್ಕೆವಿಶಿಂ ಚತ್ರಾಯ್ ಘೆನಾಂವ್ ತರ್ ಸುಶೇಗ್ ಜಿವಿತ್ ಕಶ್ಟಾಂಚೆಂ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಥೊಡೆಪಾವ್ಟಿಂ ಕಾಳ್ಜಾಘಾತ್ ತಸಲ್ಯಾ ಕಾರಣಾಂನಿ ಆವ್ಕ್‌ಚ್ಚ್ ಮಟ್ವೆಂ ಜಾಯ್ತ್.

ಆಮ್ಚೆಂ ಸದಾಂಚೆಂ ಜಿವಿತ್‌ಚ್ಚ್ ಭಲಾಯ್ಕೆವಿಶಿಂ ಚತ್ರಾಯೆನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ತಸಲೆಂ ಜಾಂವ್ಚೆಂ ಗರ್ಜ್. ಭಲಾಯ್ಕೆನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚಿ ಏಕ್ ಜಿಣ್ಯೆಚಿ ರೀತ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ಫಕತ್ ಎಕಾ ವೆಕ್ತಿನ್ ನ್ಹಯ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾನ್ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಸಾಂಬಾಳ್ನ್ ಹಾಡುಂಕ್ ಜಾಯ್. ಭಲಾಯ್ಕೆನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಕುಟ್ಮಾಚಿ ಜಿಣ್ಯೆರೀತ್ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಕುಟಮ್‌ಂಚ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಚೆಂ ಜಾತಾ.

ನಿತಳ್ ಜಿವಿತ್:

’ದೈವಿಕ್‌ಪಣಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಪಯಿಲ್ಲೆಂ ನಿತಳಾಯ್’ - ಮ್ಹಣ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಶೆಂತ್ ಏಕ್ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಅಸಾ. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಜಿಣ್ಯೆಂತ್ ಹರ್ ಗಜಾಲಿಂನಿ ನಿತಳಾಯ್ ಸಾಂಭಾಳ್ಳ್ಯಾರ್ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಆಡಾವ್ಯೆತಾ.

ಎಕಾಮೆಕಾ ವಿಸ್ತಾರೊನ್ ವೆಚ್ಯಾ ಪಿಡೆಂಪಯ್ಕಿಂತ್ (communicable diseases) ಲಗ್ಬಗ್ 80% ಪಿಡಾ ಫಕತ್ ಉದ್ಕಾ ಥಾವ್ನ್ ಯೆತಾತ್. ಪಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಉದಕ್ ನಿತಳ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಯೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಪ್ರಮುಕ್ ಪಿಡೆಂ ಪಯ್ಕಿಂತ್, ವೋಂಕ್, ಪಾತಳ್ ಉದ್ಕಾಡೆ (Diarrhoea), ಅಮೀಬಯಾಸಿಸ್, ಅನ್ಕಿಟೆಂತ್ ಆಸ್ಚೆ ಚಡ್ತಾವ್ ಕಿಡಿ, ಟಾಯ್ಪೊಯ್ಡ್, ಪೊಲಿಯೊ ಅಶೆಂ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಆಸಾತ್. ಜೆರಾಲ್ ಥರಾನ್ ಆಮಿ ಪಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಉದಕ್ ಆಪ್ಣಾಸ್ತಕಿಂ ನಿತಳ್ ಆಸಾನಾ. ತಳ್ಯಾಂಚೆಂ, ನ್ಹಂಯ್ಚೆಂ ಮಾತ್ರ್ ಉಗ್ತ್ಯಾ ಬಾಂಯ್ಚೆಂ ಆನಿ ಮುನಿಸಿಪಾಲಿಟಿಂನಿ ಲಾಭೊಂವ್ಚೆಂ ನಳಾಂನಿ ಯೆಂವ್ಚೆಂ ಉದಕ್ ಸಯ್ತ್ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ಸಹಜ್‌ಲ್ಲೆಂ ಆಸಾನಾ.
ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ವಾಪ್ರುಂಚೆಂ ಉದಕ್ ಉಣ್ಯಾರ್ ಧಾ ಮಿನುಟಾಂ ತಿತ್ಲೊ ವೇಳ್ ಖತ್ಕತಾವ್ನ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮಾತ್ರ್ ತೆಂ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ವ್ಹಾಪ್ರಿಯೆತಾ. ಉದ್ಕಾಚೆ ನಿತಳಾಯೆವಿಶಿಂ ಸ್ವಶ್ಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಶಿವಾಯ್ ಉದಕ್ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ನ್ಹಜೊ. ತಾನ್ ಲಾಗ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ ಮೆಳ್‌ಲ್ಲೆಂ ಖಂಚೆಂಯ್ ಉದಕ್ ಪಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಅನಾಹುತಾಕ್ ಕಾರಾಣ್ ಜಾಯ್ತ್. ಘರಾಥಾವ್ನ್ ಪಯ್ಸ್ ವೆತಾನಾ ಘರಾ ಖತ್ಕತಾವ್ನ್ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ವ್ಹಾಪ್ರುಂಚೆಂ ಉದಕ್ ವೆಲ್ಲೆಂ ಬರೆಂ.

ಖಾಣಾಂತ್ ನಿತಳಾಯ್ ನಾಸ್ಚಿ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯಾ ಪಿಡೆಂಕ್ ಆಪವ್ಣೆಂ ಜಾತಾ. ಹ್ಯಾ ಪಾಯ್ಕಿಂ ಖಾಣ್ ವಿಕಾರ್ಚೆಂ (food poisoning), ವೊಂಕ್ ಉದ್ಕಾಡೆ, ಅಮೀಬಯಾಸಿಸ್, ಪೊಟಾಂತ್ ಕಿಡಿ, ತಸಲೆ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಆಸಾತ್. ಘರಾಂನಿ ಸೆಂವ್ಚೆಂ ಖಾಣ್ ತಕ್ಷಣ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್ ಬರೆಂ. ಪಯ್ಲೆಂಚ್ ರಾಂದ್‌ಲ್ಲೆಂ ಖಾಣ್ ತರ್ ತೆಂ ಪ್ರಿಡ್ಜಾಂತ್ ಜೊಕ್ತ್ಯಾ ಥರಾನ್ ಸಾಂಬಾಳ್ನ್ ದವರಿಜೆ ಆನಿ ಪರತ್ ಸೆಂವ್ಚೆಪಯ್ಲೆಂ ಬರೆಂ ಹುನ್ ಕರುಂಕ್ ಜಯ್. ಘರಾಭಾಯ್ರ್ ಖಾಣ್ ಜಾಯಿತ್ತೆ ಪಾವ್ಟಿಂ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಪಾಡ್ ಕರ್ತಾ. ಅಸಲೆಂ ಖಾಣ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲಿ ಸುವಾತ್ ನಿತಳ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲಿ ತರ್ ವಾ ತೆಂ ಜೊಕ್ತ್ಯಾ ಥರಾನ್ ಸಾಂಬಾಳ್ನ್ ದವರುಂಕ್ ನಾ ತರ್ ವಾ ತೆಂ ಖಾಣ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾಂಚಿ ಆನಿ ವಾಡ್ತೆಲ್ಯಾಂಚಿ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಬರಿ ನಾತ್‌ಲ್ಲಿ ತರ್ ತೆ ವರ್ವಿಂಯೀ ಪಿಡಾ ಯೆವ್ಯೆತಾ. ಜಿವೆ ಖಾಂವ್ಚೆ ಫಳ್ ವಸ್ತು ಸೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಪಯ್ಲೆಂ ಧುವ್ನ್ ಖಾಂವ್ಚೆಂ ಗರ್ಜ್.
ಘರಾಭಾಯ್ರ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಕಾಜಾರಾಂ ಸೊಭಣಾಂನಿ ಚೆಟ್ಣಿ, ಸಲಾದ್, ತಾಕ್ ತಸಲಿಂ ಖಾಣಾಂ ಪೋಟ್ ಪಾಡ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ವಾ ಖಾಣ್ ವಿಕಾರೊಂಕ್ ಕಾರಣ್ ಜಾವ್ಯೆತಾ. ಹುನ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲೆಂ ಖಾಣ್ ಚತ್ರಾಯೆನ್ ಸೆವಿಜಯ್. ಖಾಣ್ ವಿಕಾರೊನ್ ಸಮಸ್ಸೆ ಜಾವ್ಯೆತಾ.

ಸದಾಂಯ್ ನ್ಹಾಂವ್ಚೆಂ, ನಿತಳ್ ವಸ್ತುರ್ ನ್ಹೆಸ್ಚೆಂ, ಹಾತಾಚ್ಯೊ ನಾಕ್ಶ್ಯೊ ವಾಡಯ್ನಾಸ್ಚೆಂ, ರಾತಿಂ ನಿದೊಂಕ್ ವೆಚೆಪಯ್ಲೆಂ ಅನಿ ಸಕಾಳಿಂ ದಾಂತ್ ನಿತಳ್ ಕರ್ಚೆಂ, ಕುಡಿಚ್ಯಾ ಜೆರಾಲ್ ನಿತಳಾಯೆಂತ್ ಯೆತಾ. ಜೆಂವ್ಚೆಪಯ್ಲೆಂ ವಾ ಕಿತೆಂಯ್ ಖಾಣ್ ಸೆಂವ್ಚೆಪಯ್ಲೆಂ ಹಾತ್ ಸಾಬು ಲಾವ್ನ್ ಧುಂವ್ಚೆಂ, ಕಾಕ್ಸಾಕ್ ವಚೊನ್ ಆಯಿಲ್ಲೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಸಾಬು ಲಾವ್ನ್ ಹಾತ್ ಧುಂವ್ಚೆಂ ಸವಯ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ಹೆ ವರ್ವಿಂ ಅನ್ಕಿಟೆಕ್ ಲಗ್ತಿ ಥೊಡ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಆಡಾವ್ಯೆತಾ. ಅಸಲ್ಯೊ ಸವಯೊ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಲ್ಹಾನ್ ಆಸ್ತಾನಾ ಶಿಕಯ್ಲ್ಯಾರ್ ತೆಂ ಸವಯೆಚೆಂ ಜಾತಾ. ಭಲಾಯೆಚೆ ಅಸಲೆ ಬರೆ ಸವಯೊ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಸದಾಂಚ್ ಕರಿಜಯ್.

ಮಿತಿನ್ ನಿತಿನ್ ಖಾಣ್:

’ಜೆಂವ್ಕ್ ಕಳಿತ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪಿಡಾ ನಾ, ಉಲಂವ್ಕ್ ಕಳಿತ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಕ್ ಝಗ್ಡೆಂ ನಾ’ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಆಸಾ. ಪುಣ್ ಆಮಿ ಸೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಖಾಣಾಂತ್ ನಿತಳಾಯ್ ಏಕ್ ಸೊಡ್ನ್ ಹೆರ್ ಗಜಾಲಿಂವಿಶಿಂ ಕಿತ್ಲೆಪಾವ್ಟಿಂ ಗುಮಾನ್ ದಿತಾಂವ್?

ಭುರ್ಗೆಂ ಸುರ್ವಿಲ್ಯಾ ಎಕಾ ವರ್ಸಾಚೆಂ ಆಸ್ತಾನಾ ಆನಿ ಪರಿಪಿಕಾಯೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಯುವಜಣಾಂ ವಾಡೊನ್ ಯೆತಾನಾ ಚಡ್ - ಬರೆಂ ಅನಿ ಸಕ್ತೆಚೆಂ ಖಾಣ್ ಜಾಯ್ ಪಡ್ತಾ. ಹೆರ್ ವೆಳಾರ್ ಖಾಣ್ ಆನಿ ಕರ್ಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಕ್ ಲಗ್ತಿ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಆಸೊಂಕ್ ಜಾಯ್. ಚಡ್ ಪಯ್ಸ್ ವಚೊಂಕ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ವಾಹನಾಕ್ ಚಡ್ ಝಳ್ವಾತೇಲ್ (ಪೆಟ್ರೊಲ್/ಡಿಸೆಲ್) ಜಾಯ್ ತಶೆಂ ಚಡ್ ಭೊರಾಚೆಂ ವ ಚಡ್ ವೇಳ್ ಕಾಮ್ ಕರ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಚಡ್ ಸಕ್ತೆಚೆಂ ಚಡ್ ಖಾಣ್ ಜಾಯ್. ಹೆರಾಂನಿ ತಾಂಚೆಂ ಖಾಣ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಕ್ ತುಲನ್ ಕರ್ನ್ ಸೆಂವ್ಚೆಂ ಗರ್ಜ್. ಆನಿ ಖೆಲ್ಲೆಂ ಹರ್ ರಿತಿಚೆಂ ಖಾಣ್ ಚಡ್ ಜಾಲ್ಲೆಂಚ್ ಕುಡಿಂತ್ ಚರಬ್ ಜಾವ್ನ್ ಬದ್ಲತಾ ಆನಿ ಕುಡಿಂತ್ ಜಮ್ತಾ. ಫಕತ್ ಶಿತ್ ಮಾತ್ರ್ ಜೆವ್ಲ್ಯಾರ್‌ಯೀ ಚಡ್ ಜೆವ್‌ಲ್ಲೆಂ ಶಿತ್ ಕುಡಿಂತ್ ಚರಬ್ ಜಾತಾ. ಆಮಿ ಸೆಂವ್ಚೆಂ ಹರ್ ಖಾಣ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಕ್ ಸಹಜ್‌ಲ್ಲೆಂ ಆಸುಂಕ್ ಜಾಯ್. ವಾಡಾವಳೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಖಾಣಾಂತ್ ಮೀತ್ ಸಾಂಬಾಳುಂಕ್ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯಾಂಕ್ ವಿಸರ್ ಪಡ್ತಾ. ಚಡ್ ಸಕತ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಖಾಣ್ ಚಡ್ ಸೆವ್‌ಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಕುಡಿಂತ್ ಚರಬ್ ಚಡ್ತಾ. ಕುಡಿಂತ್ ಚರಬ್ ಜಮೊನ್ ಮೊಟಾಯ್ ಚಡ್ಚಿ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್, ಧಾಬ್ (ಪ್ರೆಶ್ಶರ್) ತಸಲ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್ ಥೊಡ್ಯಾ ಭಾಗಾಂಚ್ಯಾ ಕೆನ್ಸರಾಕ್‌ಯೀ ಪ್ರೇರಣ್ ಜಾವ್ಯೆತಾ.

ಫಕತ್ ಆಮಿ ಕರ್ಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಕ್ ಸಕತ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಕುಡಿ ಭಿತರ್ ಜಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಸಾಮಾನ್ಯ್ ಥೊಡ್ಯಾ ಕಾಮಾಂಕ್ ಗರ್ಜೆಚ್ಯೊ ವಸ್ತು ಲಾಭಂವ್ಕ್‌ಯೀ ಖಾಣ್ ಜಾಯ್. ಥರಾವಳ್ ವಿತಮಿನ್, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಮ್, ಲೊಂಕ್ಡಾಸತ್ವಾ ತಸಲ್ಯೊ ವಿವಿದ್ ಘಟಕ್ ಖಾಣಾಥಾವ್ನ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಹೆ ಖಾತಿರ್ ರಾಂದ್ವಯ್, ಫಳ್-ವಸ್ತು, ದೂದ್ ತಸಲ್ಯೊ ವಸ್ತು ವಾ ಘಟಕಾಂ ಆಸ್ಚೆಂ ಖಾಣ್ ಸೆಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ರಾಂದ್ವಯೆಚೆಂ ಖಾಣ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ತಶೆಂ ಜಿರ್ವಣೆಕ್ ಚಡ್ ಫಾಯ್ದ್ಯಾಚೆಂ. ಮಾಸಾಚಿಂ ಖಾಣಾಂ ಫಕತ್ ಆಶೆಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಸೆಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ ಆನಿ ಭುಕೆಕ್ ಶಿತ್, ಗೋಂವ್ (ಚಪಾತಿ/ಪೊಳೆ) ಹಾಂಚೆ ಸಾಂಗಾತಾ ಚಡ್ ರಾಂದ್ವಯ್ ಆನಿ ಫಳ್-ವಸ್ತು ಖಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್.

ಮೀತ್ ಚುಕೊನ್ ಆಮಾಲ್ ಪಿಯೆಣೆಂ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಮಾರೆಕಾರ್ ಜಾತಾ. ಆಮಾಲ್ ಪಿಯೊಣ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಚೆಂ ಇಥೈಲ್ ಅಲ್ಕೋಹೋಲ್ ಪಿಂತಾಜನಕಾಂಗ್ (ವ ಲಿವರ್) ಹಾಚೆರ್ ಪರಿಣಾಮ್ ಕರ್ತಾ. ಥೊಡೆ ಮಿತಿನ್ ವಾ ಅಪ್ರೂಪ್ ಪಿಯೆತಾತ್, ತಸಲ್ಯಾಂಕ್ ತರ್ ಪರ್ವಾ ನಾ. ಸೊರ್‍ಯಾಚೆರ್ ಮೀತ್ ಸಾಂಬಾಳುಂಕ್ ಜಯ್ನಾಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಸೊರೊ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್‌ಚ್ಚ್ ನ್ಹಜೊ. ಆಮಾಲ್ ಪಿಯೊಣೆಂ ಖಂಚ್ಯಾಯ್ ಥರಾನ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಬರೆಂ ನ್ಹಯ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಮಾಲ್ ಪಿಯೊಣೆಂ ಆಡಾಯಿಲ್ಲೆ ತಿತ್ಲೆಂ ಬರೆಂ.

ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಮಾರೆಕಾರ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ಅನ್ಯೇಕ್ ವಸ್ತ್ ಧುಮ್ಟಿ. ಪಾನ್ಪೊಡಿ ಸಾಂಗಾತಾ ಖಾಂವ್ಚಿ, ಪುಡಿಚ್ಯಾ ರುಪಾರ್ ನಾಕಾ ಚೆಪ್ಚಿ, ಧುಮ್ಟಿ ವಾ ಬಿಡಿ-ಸಿಗ್ರೆಟಿ ಮುಕಾಂತ್ರ್ ಪೊಪ್ಸಾಕ್ ವೊಡ್ಚೊ ಧುಮ್ಣೆಚೊ ಧುಂವರ್ ಕಾಳ್ಜಾಚ್ಯಾ, ಮೆಂದ್ವಾಚ್ಯಾ, ರಗ್ತಾನಳಿಯೆಂಚ್ಯಾ ಆನಿ ಮುತಾಭಾಗಾಂಚ್ಯಾ ಪಿಡೆಂಕ್ ಪ್ರೇರಣ್ ಜಾಯ್ತ್. ಹ್ಯಾ ಪಯ್ಕಿಂ ಕಾಳ್ಜಾಚಿ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಪಾಡ್ ಕರುಂಕ್ ಫಕತ್ ಧುಮ್ಟಿ ಸೆಂವ್ಚೆಂ ಪಾವ್ತಾ. ಧುಮ್ಟಿ ಸವಯ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾಂನಿ ತಿ ಉಣಿ ಕರ್ನ್ ಸೊಡುಂಕ್ ಜತಾ, ಧುಮ್ಟೆಚಿ ಸವಯ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಂನಿ ತಿ ಸುರು ಕರುಂಕ್ ನ್ಹಜೊ.

ಸದಾಂ ವ್ಯಾಯಮ್, ಭಲಾಯ್ಕಿ ಖಾಯಮ್:

ಬರ್‍ಯಾ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಆನಿ ವ್ಯಾಯಮ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಕ್ ಲಾಗ್ಶಿಲೊ ಸಂಬಂಧ್ ಆಸಾ. ಪೂಣ್ ವ್ಯಾಯಮ್ ಕರುಂಕ್ ಜೆರಾಲ್ ಥರಾನ್ ಜಾಯಿತ್ತ್ಯಾಂಕ್ ಮನ್ ಆಸಾನಾ. ಅಪ್ಣಾಂಕ್ ವ್ಯಾಯಮ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಭಗಾಪ್ ಸಭಾರಾಂಕ್ ಆಸ್ತಾ.

ಸದಾಂಯ್ ಚಲ್ಚೆಂ ಚಡ್ ಜಣಾಂಕ್, ಸಲೀಸಾಯೆನ್ ಕರುಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸ್ಚೆಂ ವ್ಯಾಯಮ್. ವ್ಯಾಯಮ್ ಜಾವ್ನ್ ಚಲ್ಚೆಂ ಭಲಾಯ್ಕೆಚ್ಯಾ ನದ್ರೆನ್ ಹೆರ್ ರಿತಿಚ್ಯಾ ವ್ಯಾಯಮಾಂ ಪ್ರಾಸ್ ಚಡ್ ಬರೆಂ. ಉದ್ಕಾಂತ್ ಉಪ್ಯೆಂವ್ಕ್, ಸಾಯ್ಕಲ್ ಸವಾರಿ ಕರುಂಕ್ ಜೆರಾಲ್ ಸರ್ವ್ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯಾ ದಾದ್ಲ್ಯಾಂ ಆನಿ ಬಾಯ್ಲಾಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಜಾಯ್ನಾ. ತರ್‍ನ್ಯಾ ಆನಿ ಮಧ್ಯಮ್ ಪ್ರಾಯೆಚೆರ್ ಶಟ್ಲ್, ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್, ವೋಲಿಬೊಲ್ ತಸಲೆ ಖೆಳ್ ಸದಾಂಯ್ ನಿಯಮಿತ್ ಥರಾನ್ ಖೆಳೊಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಬರೆಂ. ಪುಣ್ ಅಸಲೆ ಖೆಳ್ ಎಕೆಕ್ಲ್ಯಾನ್ ಖೆಳೊಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾಂತ್ ಆನಿ ಸರ್ವಾಂಕ್ ಹೆಂ ಸಾಧ್ಯ್‌ಯಿ ಜಾಯ್ನಾ.

ಜೊಗ್ಗಿಂಗ್ ಆನಿ ಚಲ್ಚೆಂ - ಹಿಂ ದೋನ್ ವ್ಯಾಯಮಾಂ ಕೊಣಾಯ್ಕ್‌ಯಿ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸಾತ್. ಹ್ಯಾ ಪಯ್ಕಿ ಹಳ್ತಾನ್ ಧಾಂವ್ಚೆಂ (ಜೊಗ್ಗಿಂಗ್ ಕರ್ಚೆಂ) ಪ್ರಾಸ್, ವೆಗಾನ್ ಚಲ್ಚೆಂ ಬರೆಂ ಮ್ಹಣ್ ಚಡ್ತಾವ್ ಸಂಸೋಧ್ ಕಳಯ್ತತ್. ಕಾಳ್ಜಾಚೊ ಸಮಸ್ಸೊ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್, ಜೊಗ್ಗಿಂಗ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಕಾಳ್ಜಾಘಾತ್ ಜಲ್ಲೆ ದಾಕ್ಲೆ ಸಯ್ತ್ ಆಸಾತ್. ಜೊಗ್ಗಿಂಗ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಧೊಂಪ್ರಾಚೆ ಗಾಂಟಿಚೆರ್ ಚಡ್ ಭೊರ್ ಪಡೊನ್ ತ್ಯೊ ವೆಗ್ಗಿಂ ಝರೊಂಕ್ ಆಸಾ. ತ್ಯೇ ಖಾತಿರ್ ಚಲ್ಚೆಂಚ್ ಬರೆಂ ವ್ಯಾಯಮ್ ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗ್ಯೆತಾ.

ಚಲ್‌ಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಜಾಯಿತ್ತೆಂ ಬರೆಂಪಣ್ ಆಸಾ. ರಗ್ತಾಧಾಬ್ (ಬ್ಲಡ್‌ಪ್ರೆಶ್ಶರ್) ಚಡನಾ ಅನಿ ಚಡ್ತಾ ತರ್ ತೊ ಉಣೊ ಜಾತಾ, ಕುಡಿಚಿ ಮೊಟಾಯ್, ರಗ್ತಾಂತ್ ಕೊಲೆಸ್ಟಿರೋಲ್ ಉಣೆಂ ಜಾತಾ. ಅಶೆಂ ಕಾಳ್ಜಾಚ್ಯಾ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಪೊಪ್ಸಾಚ್ಯಾ, ಮೆಂದ್ವಾಚ್ಯಾ, ಹಾತ್-ಪಾಂಯಾಚ್ಯಾ ಆನಿ ಜಿರ್ವಣೆಚ್ಯಾ ಭಾಗಾಂಚ್ಯಾ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್‌ಯೀ ಚಲ್ಚೆಂ ವ್ಯಾಯಮ್ ಬರೆಂ. ಶೆತಾ-ಭಾಟಾಂನಿ ಭೊರಾಚೆಂ ಕಾಮ್ ಕರ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಸೊಡ್ನ್ ಹೆರಾಂನಿ ಭಯಾಯ್ಕೆ ಖಾತಿರ್ ಚಲ್ಚೆಂ ಗರ್ಜ್.

ಶೆತಾ ಭಾಟಾಂನಿ ಭೊರಾಚೆಂ ಕಾಮ್ ಕರಿನಾತ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಹರ್ ಜಣಾಂತ್ ವ್ಯಾಯಮ್ ಗರ್ಜ್. ವ್ಯಾಯಮ್ ಕರಿನಾತ್ಲ್ಯಾರ್ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಬರ್‍ಯಾನ್ ಸಾಂಭಾಳುಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್‌ಚ್ ನಾ.

ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸ್:

ಭಲಾಯ್ಕಿ ಸಾಂಬಾಳ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸ್‌ಯಿ ಮಹತ್ವಾಚೊ. ಪೂಣ್ ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸ್ ಮಾಹೆತ್ ಅಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಶಿಕೊನ್ ಸದಾಂಯ್ ನಿಯಮಿತ್ ಥರಾನ್ ಕರುಂಕ್ ಜಯ್. ಸರ್‍ವಾಂಕ್ ಎಕಾಚ್ ಥರಾಚೆ ಯೋಗಾಸನ್ ಕರುಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾ. ಪ್ರಾಯ್, ಕುಡಿಚಿ ಜೆರಾಲ್ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಆನಿ ಆಸ್ಯೆತ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಭಲಾಯ್ಕೆಚೆ ಸಮಸ್ಸೆ ಉಣೆ ಜಾತಿತ್. ಮತಿಕ್ ಆನಿ ಕುಡಿಕ್ ಬರೆಂ ಭೊಗುಂಕ್ ಯೋಗಾಸನಾಂ ಸಹಕಾರ್ ದಿತಾತ್. ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸ್ ವರ್‍ಸ್‌ಭರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಘರಾಂತ್ ಹರ್ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯಾಂನಿ ಕರ್ಯೆತಾ.

ಧ್ಯಾನ್, ಮಾಗ್ಣೆಂ ಅನಿ ಸಮಾಜಿಕ್ ವಾವ್ರ್:

ವಿಶ್ವ್‌ಭಲಾಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥ್ಯಾನ್ ’ಭಲಾಯ್ಕಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಪಿಡಾ ವಾ ಊಣ್ ನಾಸ್ತಾಂ ಆಸ್ಚೆಂ ನ್ಹಯ್, ಭಲಾಯ್ಕಿ ಕುಡಿಚಿ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಅತ್ಮೀಕ್ ಆನಿ ಸಮಾಜಿಕ್ ಬರೆಂಪಣ್‌ಯೀ ಭಲಾಯ್ಕೆಂತ್ ಆಟಾಪುನ್ ಆಸಾ’ ಮ್ಹಣ್ ವ್ಯಾಕ್ಯಾನ್ ದಿಲಾಂ. ಅತ್ಮೀಕ್ ಭಲಾಯ್ಕೆವರ್ವಿಂ ಆನಿ ಸಮಾಜಿಕ್ ಕಾಮಾಂವರ್ವಿಂ ಕುಡಿಚ್ಯಾ ತಶೆಂ ಮತಿಚ್ಯಾ ಜೆರಾಲ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಚೆರ್ ಜಾಯಿತ್ತೊ ಬರೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಜಾತಾ. ಧರ್ಮೀಕ್ ಕಾರ್‍ಯಾಂನಿ ಸಕ್ರೀಯ್ ಪಾತ್ರ್ ಘೆಂವ್ಚೊ, ಸಂಧ್ರಾಪ್ ಕರ್ನ್ ಮಾಗ್ಣೆಂ ಆನಿ ಧ್ಯಾನ್ ಕರ್ಚೆಂ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಬರೆಂ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪರಿಮಿತಿ ಭಿತರ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ಕಾರ್‍ಯಾಂನಿ, ಸಮಾಜ್ ಸೆವೆಂತ್ ವಾಂಟೊ ಘೆಂವ್ಚೆಂಯ್ ಜೆರಾಲ್ ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ಉಪ್ಕಾರ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ ಜಾಯಿತ್ತೆ ಸಂಸೋದ್ ಕಳಯ್ತಾತ್.

ಭಲಾಯ್ಕೆಚೆಂ ಬರೆಂ ಜಿವಿತ್:

ಭಲಾಯ್ಕೆನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಜಿಣ್ಯೆ ರೀತ್ ಜಾಂವ್ಕ್, ಥೊಡೆ ದೀಸ್ ಸೊಡಿನಾಸ್ತಾಂ ಪ್ರಯತ್ನ್ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ಪಾವ್ತಾ. ಭುರ್‍ಗ್ಯಾಂಕ್ ಲ್ಹಾನ್ ಆಸ್ತಾನಾಂಚ್ ಬರ್‍ಯಾ ಭಲಾಯ್ಕೆನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಕಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ ಶಿಕಯ್ಲ್ಯಾರ್, ತೆಂಚ್ ಸವಯ್ ಜಾತಾ ಆನಿ ಪಾಳುಂಕ್ ಕಿತೆಂಚ್ ತ್ರಾಸ್ ಜಾಯ್ನಾಂತ್.

ಭಲಾಯ್ಕೆವಿಶಿಂ ಚತ್ರಾಯ್ ಘೆತ್ಲ್ಯಾ ದೆಕುನ್ ಪಿಡಾ ಆಸ್ಚಿ ನಾ ಮ್ಹಣ್ ಆಪ್ಣಾಯಿತ್ಲ್ಯಾಕ್ ನಿರ್ಧಾರ್ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ಅನಾಹುತ್ ಜಾಯ್ತ್. ಭಲಾಯ್ಕೆಂತ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರ್‌ಯೀ ನಿರ್ದಿಶ್ಟ್ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ನಿಯಮಿತ್ ಥರಾನ್ ಬಲಾಯ್ಕಿ ತಪಾಸುನ್ ಆಪ್ಣಾಕ್ ಕಿತೆಂಯೀ ಪಿಡಾ ನಾಂತ್ ಮ್ಹಣ್ ನಕ್ಕಿ ಕರ್ಚೆಂ ಬರೆಂ. ಕುಟ್ಮಾಂತ್ ರಗ್ತಾಧಾಬ್ ವಾ ಡಯಾಬಿಟೀಸ್ ತಸಲ್ಯೊ ಪಿಡಾ ಆಸ್‌ಲ್ಲೆ ತರ್ ಸುಮಾರ್ ಪಾಂಚ್ತೀಸ್ ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತ್, ನ್ಹಯ್ ತರ್ ಚಾಳೀಸ್ ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಹರ್ ವರ್ಸಾಕ್ ಏಕ್ ಪಾವ್ಟಿಂ ತರ್‌ಯೀ ದಾಕ್ತೆರಾಂಕ್ ಭೆಟೊನ್, ರಗತ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ತಪಾಸ್ಣ್ಯೊ ಕರವ್ನ್ ಆಪ್ಣಾಕ್ ಲಿಪ್ತ್ಯೊ ಕಸ್ಲ್ಯೋಯ್ ಪಿಡಾ ನಾಂತ್ ಮ್ಹಣ್ ನಕ್ಕಿ ಕರ್ಚೆಂ ಬರೆಂ.

( - ಡಾ|ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಎಲ್. ನಜ್ರೆತ್, ದಸೆಂಬರ್ 2015)