ಅಧ್ಯಯನ್ ಲೇಖನ್ 1: ಮನೀಸ್, ಕವಿ ಆನಿ ಸೋಧ್

• ಹಾಂವ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಕವಿತಾ ಬರಯ್ತಾಂ?

• ಸಗ್ಳೆ ಬರಯ್ತಾತ್ ದೆಕುನ್ ಹಾಂವ್‌ಯೀ ಬರಯ್ತಾಂ?

• ಹಾಂವೆಂಯೀ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಬರಂವ್ಕ್ ನ್ಹಜೊ ಮ್ಹಣುನ್ ಬರಯ್ತಾಂ?

• ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಮ್ಹಾಕಾ ಕಳಿತ್ ಆಸಾ?

• ಏಕ್ ಹುಮಿಣ್ ವಾ ಅಖೇರಿಕ್ ಟ್ವಿಸ್ಟ್ ಕರುನ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ’ಥ್ರಿಲ್’ ಕರುಂಕ್ ಕವಿತಾ ಬರಯ್ತಾಂ?

• ಕಿತೆಂಕೀ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಆಸಾ ದೆಕುನ್ ಕವಿತಾ ಬರಯ್ತಾಂ?

• ಸಾಹಿತ್ಯಾಂತ್ ಮಟ್ವೊ ಪ್ರಕಾರ್ ’ಕವಿತಾ’ ದೆಕುನ್ ಬರಯ್ತಾಂ

ಹಿಂ ಸವಾಲಾಂ ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚಿಂ. ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಾಳ್-ಮೂಳ್ ನೆಣಾಸ್ತಾನಾ ಬರಯಿಲ್ಲ್ಯೊ ವೊಳಿಚ್ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಣುನ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಂನಿ ’ಜಿಗ್ಗ್’ ಕರ್ನ್ ರೈಸೊಂಚ್ಯಾಕ್ ಮತಿಕ್ ಆಯಿಲ್ಲೆಪರಿಂ ಝರಂವ್ಚ್ಯಾಕ್ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಣಾನಾಂತ್. ಭೋವ್ ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಹೆ ಹವ್ಯಾಸಿ ತರ್ನೆ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಪರ್ನೆಯ್ ಆಸಾತ್.

ಹಾಂತುಂ ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ಥಿ ಜಿಕ್ಪಿ ಎಡ್ವಿನ್ ಜೆ. ಎಫ್. ಡಿ’ಸೋಜಾಕ್ ಮಾಂದ್ತಾಂ; ತೊ ಕೆದ್ನಾಂಯ್ ಅಪ್ಣವಿಶಿಂ ಮ್ಹಜೆಲಾಗಿಂ ಸಾಂಗ್ತಾ; ’ವಲ್ಲಿ, ಹಾಂವ್ ಕವಿ ನ್ಹಯ್’. ಹೆಂಚ್ ಉತರ್ ಥೊಡೆಪಾವ್ಟಿಂ ’ವಿಲ್ಫಿ ರೆಬಿಂಬಸಾನ್’ ಸಯ್ತ್ ಸಾಂಗ್‌ಲ್ಲಿಂ. ಎಡ್ವಿನ್ ಜೆ. ಎಫ್. ಆನಿ ವಿಲ್ಫಿ ರೆಬಿಂಬಸ್ ಹಾಂಕಾಂ ’ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ?’ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ಆಸ್ಲಿ. ಪುಣ್ ಆಜ್ ಕಿತ್ಲೆಶ್ಯಾ ಪರ್ನ್ಯಾಂಕ್ ತಿ ಆಸಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸವಾಲ್. ಥೊಡೆ ದಾಕ್ಲೆ ದಿಂವ್ಚೆ ತರ್, ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಎಕಾ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಸಂಭ್ರಮಾವೆಳಾರ್ ಎಕಾ ಪುರಸ್ಕೃತ್ ಬರವ್ಪ್ಯಾಚಿ ಕವಿತೆವಿಶಿಂ ವಿಚಾರ್ ಹೆ;

"ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಭುರ್ಗ್ಯಾಪಣಾರ್ ಇಸ್ಕೊಲಾಂನಿ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಶಿಕೊನ್ ಆಯಿಲ್ಲೊಂ, ಕವಿತೆಕ್ ಏಕ್ ಮಿಟರ್ ಆಸಾ, ಪ್ರಾಸ್-ಅಲಂಕಾರ್ ಆಸಾ, ಆನಿ ಅಮ್ಕೊಚ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಲಾಂಬಾಯ್-ರುಂದಾಯ್ ಆಸಾ. ಪುಣ್ ಆತಾತಾಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪತ್ರಾಂನಿ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ಚೆಂ ಪಳೆತಾನಾ ಬೆಜಾರ್ ಜಾತಾ, ಮಿಟರ್‌ಯೀ ನಾ, ಲಾಂಬಾಯ್-ರುಂದಾಯ್‌ಯೀ ನಾ, ವಯ್ರ್ ಚ್ಯಾರ್ ಸಬ್ಧ್, ಸಕಯ್ಲ್ ದೋನ್ ವಾ ಎಕ್‌ಚ್ ಸಬ್ಧ್. ಅನಿ ಹ್ಯೊ ಕವಿತಾ ಕಂಯ್, ಥೊಡೆ ಸಂಪಾದಕ್ ಸಯ್ತ್ ಹ್ಯೊ ಪರ್ಗಟ್ ಕರ್ತಾತ್"

ಆಯ್ಕುನ್ ಅಸಲ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆ ಬರವ್ಪಿ ಸಯ್ತ್ ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಆಸಾತ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಮ್ಹಾಕಾಚ್ ಲಜ್ ಭಗ್ಲಿ.

ಏಕ್ ದಾಕ್ಲೊ ದೀವ್ನ್ ಹೆಚ್ಚ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆರ್ ಥೊಡೆ ಆಟೊವ್ ಕರ್ತಾಂ;

ಏಕ್ ಘರಾಂತ್ ಕದೆಲಾಂ ಆಸಾತ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಕದೆಲಾಂಕ್ ಘರ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂವೆ?
ಘರಾಕ್ ಪಾಕೆಂ ಗರ್ಜೆಚೆಂ ದೆಕುನ್ ಪಾಕೆಂಚ್ ಘರ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂವೆ?
ಘರಾಕ್ ವಣದ್ಯೊ ಆಸ್ತಾತ್ ದೆಕುನ್ ವ್ಹಣದೆಂಕ್‌ಚ್ ಘರ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂವೆ?

ಹಿಂ ಸವಾಲಾಂ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಗರ್ಜೆಚಿಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಕವಿತೆಂನಿ ಪ್ರಾಸ್ ಆಸ್ತಾ ಮ್ಹಣುನ್ ಪ್ರಾಸ್‌ಚ್ ಕವಿತಾ ಜಾಯ್ನಾ.

ಕವಿತಾ ಹವ್ಯಾಸಿ ವರ್ಗಾಚ್ಯಾ ಖೆಳಾಚಿ ಬಾವ್ಲಿ ನ್ಹಯ್. ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಸಂಯ್ಬ್, ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಜವಾಭ್ದಾರಿ, ಕವಿತಾ ಏಕ್ ದಿಶ್ಟಾವೊ, ಕವಿತಾ ಏಕ್ ವಿಚಾರ್, ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಆರ್ಸೊ, ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಉಜ್ವಾಡ್.

ಕವಿತಾ ಬರಂವ್ಚ್ಯಾಧಿಂ ’ಕವಿತಾ ವಾಚುಂಕ್ ಕಳಿತ್ ಆಸಾಗಿ?’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್ ಹರೇಕಾ ಕವಿನ್ ಅಪ್ಣಾಲಾಗಿಂ ವಿಚಾರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಕವಿತಾ ವಾಚುಂಕ್, ಸಮ್ಜುಂಕ್ ತಶೆಂಚ್ ಜಿರಂವ್ಚಿ ಶ್ಯಾಥಿ ನಾಸ್ತಾನಾ ’ಕವಿತಾ’ ಮ್ಹಣುನ್ ಗಿಚ್ಚಿತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಂನಿ ಲೈಕ್ ಮೆಳ್ತಿತ್ ವಾ ಥೊಡಿಂ ಪತ್ರಾಂ ಪರ್ಗಟ್ ಕರುಂಕ್‌ಯೀ ಸಕ್ತಿತ್. ಜಶೆಂ ಹವ್ಯಾಸಿ ಕವಿ ಆಸಾತ್ ತಶೆಂಚ್ ಹವ್ಯಾಸಿ ಸಂಪಾದಕ್ ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಭರೊನ್ ಗೆಲ್ಯಾತ್.

ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ವಾಗ್ ರಾನಾಂತ್ ಜಿಯೆತಾ ದೆಕುನ್ ರಾನಾಂತ್ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾ ಕೊಲ್ಯಾಂಕ್ ಸಯ್ತ್ ವಾಗ್ ಮ್ಹಣ್ ಥೊಡೆ ಸಾಂಗ್ತಿತ್ ವಾ ಭಾಸ್ತಿತ್.

ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಆಜ್ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ವೇದಿ ಆಸಾತ್, ಸ್ವತಾ ಕಾಮಾಸಾಳಾಂನಿ ವಚುಂಕ್ ವಾ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಜಾಯ್ತಿ ಮಾಹೆತ್ ಆಪ್ಣಾಂವ್ಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸ್ಚ್ಯೊ ವೆದಿ ಆಸಾತ್. ಪುಣ್ ತಿ ಮಿನತ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಕವಿತಾ ಕಾಂಯ್ ರೋಕೆಟ್ ಸಾಯನ್ಸ್ ನ್ಹಯ್, ವಾ ಸಂಕೀರ್ಣ್ ಒಪರೇಶನ್ ರಿಸರ್ಚ್ ನ್ಹಯ್. ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಜಿವಿತಾಪರಿಂಚ್. ಜಶೆಂ ಆಮಿ ಸಗ್ಳಿಂ ಜಿಯೆತಾಂವ್ ತರ್‌ಯೀ ಜಿವಿತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸಮ್ಜುಂಚೆಂ ತಿತ್ಲೆಂ ಸಲೀಸಾಯೆಚೆಂ ನ್ಹಯ್.

ಜಾಗತಿಕ್ ಸ್ಥರಾಚೆರ್ ’ಕವಿತಾ’ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಏಕ್ ವ್ಹಡ್ ಜವಾಭ್ದಾರಿ. ಆನಿ ತಿ ಸಮ್ಜಲ್ಲೆ ಸಭಾರ್ ಥರಾಚೆ ಕವಿ ಆಸಾತ್;

ಚಿಲ್ಲರ್ ಮನಿಸ್ ’ಅಮ್ಚೊಚ್ ದೇವ್, ಅಮ್ಚೊಚ್ ಧರ್ಮ್, ಹೆರಾಂಚೊ ನ್ಹಯ್’ ಮ್ಹಣ್ತಾ,
ಚಿಲ್ಲರ್ ಕವಿ ’ಆಮ್ಚೊ ದೇವ್-ಧರ್ಮ್‌ಚ್ ಉಂಚ್ಲೊ ಮ್ಹಣ್ತಾ’,
ಬರೊ ಕವಿ ’ಆಮ್ಚೊಯ್ ದೇವ್-ಧರ್ಮ್ ಉಂಚ್ಲೊ, ಜಶೆಂ ಹೆರಾಂಚೊ’ ಮ್ಹಣ್ತಾ
ಉತ್ತೀಮ್ ಕವಿ ’ಮನ್ಶಪಣಾಚೊ ಧರ್ಮ್‌ಚ್ ಖರೊ ಧರ್ಮ್’ ಶಿವಾಯ್ ಹೆರ್ ಪ್ರಕಾರಾಚೊ ’ದೇವ್-ಧರ್ಮ್‌ಚ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ನಾ’, ಆಮ್ಚೆಂ ಕೊಶೆಡ್ದ್‌ಚ್ ಆಮ್ಚೊ ದೇವ್, ಆಮಿ ಕೆಲ್ಲೆಂ ವಾ ಕರ್ಚೆಂ ಬರೆಂಪಣ್‌ಂಚ್ ಖರೊ ಧರ್ಮ್ ಮ್ಹಣ್ತಾ.

ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ’ದೇವ್-ಧರ್ಮ್ ನಾ’ ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗ್ತೆಲೆ ಸರ್ವ್ ಉತ್ತೀಮ್ ಕವಿ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಅರ್ಥ್ ನ್ಹಯ್.

ಕವಿ ವಗೊ ನ್ಹಯ್, ಕವಿ ಜಾಗೊ. ಕವಿ ಹವ್ಯಾಸಿ ನ್ಹಯ್, ಕವಿ ಕಾರ್ಯಾಳ್. ಸಂಸಾರ್ ಸಗ್ಳೊ ಸಾರ್ಕೆಂ ಮ್ಹಣ್ತಾನಾ ತಾಕಾ ’ಉಲ್ಟೆಂ ಚಿಂತಪ್’ ದಿತಲೊಚ್ ಕವಿ. ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಸುರ್‍ಯಾಕ್ ’ಚಂದ್ರ್’ ಮ್ಹಣ್ತಲೊ, ದರ್‍ಯಾಕ್ ’ತಳೆಂ’ ಮ್ಹಣ್ತಲೊ, ವಾರ್‍ಯಾಕ್ ’ಪಿಸೊಳೆಂ’ ಮ್ಹಣ್ತಲೊ ಕವಿ ನ್ಹಯ್.

ಜೆದ್ನಾಂ ಮನಿಸ್ ಅಪ್ಲಿ ಜಿಣಿ, ಅಪ್ಲೆಂ ಚಿಂತಪ್, ಅಪ್ಲಿ ಕರ್ನಿ ಹಾಂಚೆರ್ ವಿಮರ್ಸೊ ಕರ್ತಾ, ’ಕವಿತಾ’ ತೆದ್ನಾಂಚ್ ಉಭ್ಜತಾ. ಕವಿತಾ ಹೆರಾಂಕ್ ಸಾಂಗ್ಚಿ ಬೂದ್ ನ್ಹಯ್, ಅಪ್ಣಾನ್ ಪಾಳ್ನ್ ಧಾಖಯಿಲ್ಲೆಂ ಲಿಸಾಂವ್, ಕವಿತಾ ಹೆರಾಂಚ್ಯಾ ದಾಕವ್ಣೆಕ್ ಸಜಯಿಲ್ಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ನ್ಹಯ್, ಬಗಾರ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕೊಶೆಡ್ದಾಚೊ ತಾಳೊ.

’ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಜಿಣ್ಯೆಚೊ ವಿಮರ್ಸೊ’ - ಮ್ಹಣ್ತಾ ನಾಮ್ಣೆಚೊ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಿಮರ್ಶಕ್/ಕವಿ ಮಾಥ್ಯೂ ಆರ್ನೋಲ್ಡ್. ಎಕಾ ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲಾಚೊ ಪೂತ್ ಜಾವ್ನ್ ಜಲ್ಮಲ್ಲೊ ತರ್‌ಯೀ ಎಕಾ ಇಸ್ಕೊಲಾಚೊ ಇನ್ಸ್‌ಪೆಕ್ಟರ್/ನಿರೀಕ್ಷಣ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಜಾವ್ನ್ ಕಾಮ್ ಕರ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಹಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಆಂವಡ್ ಜಾವ್ನಾಸ್ಲೊ ’ಸಾಹಿತಿಕ್ ವಿಮರ್ಸೊ’, ದೆಕುನ್ ಹಾಚೆ ಚಡ್ತಾವ್ ವಿಮರ್ಶೆ ಹ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರಾಂನಿ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್;

• ಸಾಹಿತಿಕ್ ವಿಮರ್ಸೊ [1853 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಕವಿತೆಂಕ್ ಪ್ರಸ್ತಾವನ್ ಬರಂವ್ಚೆರುಪಾರ್ ಸುರ್ವಾತ್ ಕೆಲ್ಲಿ]

• ಸಮಾಜಿಕ್ ವಿಮರ್ಸೊ

• ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮಿಕ್ ವಿಮರ್ಸೊ

• ಧಾರ್ಮಿಕ್ ವಿಮರ್ಸೊ

’ದೇವ್’ ಜೆರಾಲ್ ರಿತಿನ್ ಕಸೊ ಅರ್ಥ್ ಆಸಾ ತೊ ಕವಿತೆಂತ್ ’ವೆಗ್ಳೊ’ ಆಸ್ತಾ. ಕವಿತೆಂತ್ ’ದೇವ್’ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕೊಣೆಂಚ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲಿ ಏಕ್ ಇಮಾಜ್ ವ ಕಲ್ಪನ್. ವಿಗ್ಯಾನಾಪ್ರಕಾರ್ ’ದೇವ್’ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಸಬ್ಧ್ ಅರ್ಥ್ ನಾತ್‌ಲ್ಲೊ. ಚಡಾವತ್ ಜಾವ್ನ್ ವಿಮರ್ಶ್ಯಾಂನಿ ಮಾಥ್ಯೂ ಆರ್ನೋಲ್ಡ್ ಲೊಕಾಮೊಕಾಳ್ ಜಾಲೊ ತರ್‌ಯೀ ಹಾಣೆಂ ಬರಯಿಲ್ಲಿಂ ಥೊಡಿಂ ಅಪುರ್ಭಾಯೆಚಿಂ ಕವಿತಾ ಆಜ್ ಪಾಸೊನ್ ಜಾಯ್ತೆ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಪ್ರೇತನ್ ಕರ್ತಾತ್.

ಹೊ ಮಟ್ವೊ ವಿವರ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಕಶೆಂ ಎಕಾ ಕವಿಕ್, ತಾಣೆ ಜೊಡ್‌ಲ್ಲೆಂ ಶಿಕಪ್, ತಾಣೆಂ ಜಿಯೆಂವ್ಚೊ ಪರಿಸರ್, ತಾಣೆಂ ಕರ್ಚೆಂ ಕಾಮ್/ವೃತ್ತಿ, ತಾಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆರ್ ಪ್ರಭಾವ್, ಪರಿಣಾಮ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ.

ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಗೊಂಯ್ಚಿ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ಚೆ ಆಸಾತ್. ಕೊಂಕಣಿ ಚ್ಯಾರ್ ಪ್ರಮುಕ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಉಲಂವ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಆಸಾ, ತಾಂತುಂ ಗೊಂಯಾಂ ಸಯ್ತ್ ಏಕ್ ರಾಜ್ಯ್. ಪಾಂಚ್ ಲಿಪಿಂನಿ, ಕಾಂಯ್ ಪನ್ನಾಸಾಂವಯ್ರ್ ಬೋಲಿಂನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಉಲಂವ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಆಜ್ ಚ್ಯಾರ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಜಿಯೆತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂಯ್ ಸತ್. ದೆಕುನ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಕೊಂಕಣಿಚೆಂ; ಜಾಂವ್ ತೊ ಖಂಚ್ಯಾಯ್ ಬೊಲಿಂತ್ ಉಲಯ್ತಲೊ, ಖಂಚ್ಯಾರ್ ರಾಜ್ಯಾಂತ್ ರಾವ್ತಲೊ ವ ಖಂಚ್ಯಾಯ್ ಲಿಪಿಂತ್ ಬರಯ್ತಲೊ ಪುಣ್ ಕೊಂಕಣಿ ಕವಿ. ಹೆಚ್ಚ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚ್ಯಾ ಬುನ್ಯಾದಿಚೆರ್ ಆಮಿ ಆಯ್ಚ್ಯಾ ಅಧ್ಯಯನಾಕ್ ವಿಂಚಲಾ ಕವಿ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಎನ್. ಮ್ಹಾಂಬರೊ, ಜೊ ಮೂಳ್ ಗೊಂಯ್ಚೊ ಪುಣ್ ಆಮ್ಚೊ ಕೊಂಕಣ್‌ಚೊ ಕವಿ. ಆನಿ ತಾಚೊ ದುಸ್ರೊ ಕವಿತಾಜಮೊ ಆಮಿ ಕವಿತೆಂಚೆರ್ ಮಟ್ವ್ಯಾನ್ ವಳೊಕ್ ಕರುನ್ ಘೆವ್ಯಾಂ;

ಬೂಕ್: ಮನಶಾಚ್ಯಾ ಸೊದಾಂತ್
ಕವಿ: ಉದಯ್ ನರಸಿಂಹ್ ಮ್ಹಾಂಬರೊ
ಪ್ರಸ್ತಾವನ್: ಸಂಜೀವ್ ವೆರೆಂಕರ್
ಪರ್ಗಟ್‌ಲ್ಲಿ ಇಸ್ವಿ: 2017
ಪಾನಾಂ: 94
ಮೋಲ್: ರುಪಯ್ 100

ಗೊಂಯ್ಚೊ ನಾಮ್ಣೆಚೊ ಕವಿ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ನರಸಿಂಹ್ ಮ್ಹಾಂಬರೊ ಏಕ್ ಪ್ರಗತಿಶೀಲ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚೊ ಕವಿ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ತಾಚಿಂ ಕವಿತಾ ಗೊವಾಯ್ ದಿತಾತ್. ಪಾರಂಪರಿಕ್ ಚಿಂತ್ಪಾಕ್ ಚಿಡ್ಕೊನ್ ಬೊಸ್ಚೊ ನ್ಹಯ್. ಮನೀಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ? ಮನ್ಶಾಪಣ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ? ಮಾಯಾ-ಮೊಗ್ ಆನಿ ಮಯ್ಪಾಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ ತಶೆಂಚ್ ಮನ್ಶಾಮೊಲಾಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ತಾಚ್ಯಾ ಕವಿತೆಂನಿ ಝಳ್ಕೊಂಚಿಂ ರುಪಾಂ ವಾ ಸತಾಂ.

’ಹಯ್ ಸಾಯ್ಭಾ’ ಹಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಕವಿತಾಜಮೊ, ’ಮನಶಾಚ್ಯಾ ಸೊಧಾಂತ್’ ಹಾಚೊ ದುಸ್ರೊ ಕವಿತಾಜಮೊ.

ಮನಶಾಚ್ಯಾ ಸೊದಾಂತ್

ಮನಶಾಂಚೆ ಗರ್ದೆನ್ ಹಾಂವ್
ಮನೀಸ್ ಸೊದತಾಲೊಂ
ಲ್ಹೆಂವಟೊ ಮೆಳ್ಳೊ
ಲೆಂಬಡೊ ಮೆಳ್ಳೊ
ಅಸ್ವಸ್ಥ್ ಆಸಾಚ್ ಹಾಂಗಾ

ಅತೃಪ್ತ್ ವಚತ್ ಥಂಯ್
ದುಶ್ಟ್, ನಾರಧಮ್, ಖುನೀ
ಪಾವಲಾ ಕಣಕಣೀ
ವಸವಸಲೊ ಹಾಂವ್
ಮನೀಸ್ ಪಳೊವಪಾಕ್

ವಚತ್ ಥಂಯ್
ವಸವಸೊಚ್ ಮೆಳ್ಳೊ
ಪೂಣ್ ಮನೀಸ್ ಮಾತ್
ಝಳಕಲೊ ಲೆಗೀತ್ ನಾ

ಹಾಂವ್ ನಿರ್ಶೆಂವಕ್ ನಾ
ಸೊದ್ ಅಖಂಡ್ ಚಾಲೂಚ್ ಉರತಲೊ
ಮನೀಸ್ ಮೆಳಸರ್

ಹಿ ಕವಿತಾ ಉಗ್ತ್ಯಾ ಸಂಪ್ಣೆಚಿ (Open ended) ಕವಿತಾ; ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತೆಂತ್ ಕವಿ ಮನ್ಶಾಕ್ ಸೊಧುನ್ ಆಸಾ, ಬದ್ಲೊನ್ ವೆಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ಮನಿಸ್ ಆನಿ ಮನ್ಶಾಪಣ್ ಕಾಂಯ್ ಅಪ್ಲೆಂ ಮೋಲ್ ಹೊಗ್ಡಾಂವ್ಕ್ ಸಕ್ಲಾಂಗಾಯ್? ಮೆಟಾಂ ಮೆಟಾಂನಿ ಬನಾವಟಿ ಮನಿಸ್, ಮುಖೊಟಿಂ ನ್ಹೆಸುನ್ ಜಿಯೆತಾತ್. ಅಪ್ಲಿಂ-ಪೆಲಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ತಾಂಕಾಂ ಪಡೊನ್ ಗೆಲ್ಲೆಂ ನಾ. ಬೋಟ್ ದಿಲ್ಯಾರ್ ಹಾತ್ ಗಿಳುಂಕ್ ಆಯ್ತೆ ಆಸ್ಚೆ ಲೆಂವ್ಟೆ, ಕಾಮ್ ಜಾತಾ ತರ್ ಅಪ್ಲೊ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ್ ಆಡೋವ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಸಯ್ತ್ ಆಯ್ತೆ ಆಸ್ಚೆ ಮತ್ಲಭಿ, ಸಾಂಗುಂಕ್ ಏಕ್ ಪುಣ್ ಕರುಂಕ್ ವೆಗ್ಳೆಂಚ್ ಆಸ್ಚೆ ಹಿಪೊಕ್ರೆತ್, ಹೆರಾಂಕ್ ಧಾಖಂವ್ಚೆಂ ಪುಣ್ ಖುದ್ದ್ ಭಗ್ಚೆಂ ಉಣೆಂ ಜಾಲ್ಲೆ, ಜಿವಿತ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಹೆರಾಂಕ್ ಗಳ್ಸುಂಚೆಂ, ಹೆರಾಂಕ್ ವ್ಹಾಪಾರ್ಚೆಂ, ಹೆರಾಂಕ್ ಉಪೇಗ್ ಕರುನ್ ಗರ್ಜ್ ಸಂಪ್ತಚ್ ಚಿಲ್ಲುನ್ ಮಸ್ತುನ್ ಸೊಡ್ಚೆಂ, ಜಿಯೆಂವ್ಚೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಖಾಂವ್ಚೆಂ-ನಿದ್ಚೆಂ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತ್ಚ್ಯಾ ಬೇಪರ್ವಾ, ಬೇಜವಾಭ್ದಾರಿ, ಆಳ್ಶಿ ಮನ್ಶಾಂನಿ ಭರೊನ್ ಗೆಲ್ಲ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಕವಿಚಿಂ ಸೊಧ್ನಾಂ ’ಮನ್ಶಾಪಣಾನ್ ಭರ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಚಿಂ ಸೊಧ್ನಾಂ’ ತಿಂ ಅಖೇರ್ ನಾತ್ಲಿಂ.

ಪುಣ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಮೆಳ್ಚೆಂ ಏಕ್ ಲಿಸಾಂವ್, ಹ್ಯಾ ಖಿಣಾ-ಖಿಣಾನ್ ಬದ್ಲೊಂಚ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್, ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಕಾಲೆತಿಚ್ಯಾ, ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಜಿನೊಸಾಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಮಧೆಂ ಕವಿ ಅಪ್ಲೆಂ ಅಸ್ತಿತ್ವ್ ಹೊಗ್ಡಾಂವ್ಕ್‌ನಾ. ಬಗಾರ್ ಅಖೆರಿಚ್ಯಾ ಪಂಗತೆಂತ್ ತೊ ಸುಟಾವೆಂ ಸಾಂಗ್ತಾಂ - ಸೊದ್ ಅಖಂಡ್ ಚಾಲೂಚ್ ಆಸ್ತಲೆಂ, ಮನಿಸ್ ಮೆಳ್ತಾಸರ್. ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಬಾಕಿಚ್ಯಾ ಪಂಗತೆಂನಿ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್, ಮನಿಸ್ ಆಸಾತ್, ಲೆಂವ್ಟೆ, ಲೆಂಬೆತೆ, ಖುನಿ, ದಗಾಭಾಜ್, ಕುತಂತ್ರಿ ಸಗಳೆ ರುಪಾನ್ ಮನಿಸ್ ಪುಣ್ ಕವಿ ಹಾಂಕಾಂ ಮನಿಸ್ ಮ್ಹಣುನ್ ವ್ಹಳ್ಕನಾ, ಕವಿಚ್ಯಾ ನದ್ರೆಚೊ ಮನಿಸ್ ವೆಗ್ಳೊ. ತೊ ರುಪಾನ್ ವೆಗ್ಳೊ ನ್ಹಯ್, ಗುಣಾನ್ ವೆಗ್ಳೊ, ಸ್ವಭಾವಾನ್ ವೆಗ್ಳೊ, ಸಂಯ್ಬಾನ್ ವೆಗ್ಳೊ, ವೆಕ್ತಿತ್ವಾಂತ್ ವೆಗ್ಳೊ, ಸ್ವಾಭಿಮಾನಾಂತ್ ವೆಗ್ಳೊ, ನೈತಿಕ್ ಮೊಲಾಂನಿ ವೆಗ್ಳೊ, ಬರೆಂಪಣಾಂತ್ ವೆಗ್ಳೊ.

ಹೊ ಕವಿತೆಚೊ ಮಟ್ವೊಸಾರ್. ಅಸಲ್ಯೊಚ್ ಮನ್ಶಾಪಣಾಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚ್ಯೊ ಹೆರ್ ಸಭಾರ್ ಕವಿತಾ ಹ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ ಆಸಾತ್. ಥೊಡ್ಯಾಂಚೊ ತರ್‌ಯೀ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಉಲ್ಲೇಕ್ ಕರಿಜಾಯ್;

ಆಯಜ್ ಆನೀ ಫಾಲ್ಯಾಂ

ಕಾಳ್ ಕೊಣಾಕ್ ರಾವನಾ
ಜೆಂ ಕರಪಾಚೆಂ ತೆಂ ಆಜ್ ಕರ್ ರೆ
ಫಾಲ್ಯಾಂ ಕೊಣೆಂ ಪಳೆವ್ಂನಾ
ಆಯಜ್ ದಿಸತಾ ತೆಂಚ್ ಖರೆಂ

ಫಕತ್ ಚ್ಯಾರ್ ವೊಳಿಂಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಪಂಗತೆಚಿ ಕವಿತಾ ಹಿ. ಪುಣ್ ಮನ್ಶಾಕ್ ಜಿಯೆಂವ್ಕ್ ಶಿಕಂವ್ಚಿ ಕವಿತಾ. ಹ್ಯಾ ಕವಿತೆಂತ್ ಎಕಾ ಅರ್ಥಾನ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಕಿತೆಂಚ್ ನಾ ಮ್ಹಣ್ ದಿಸತ್, ಪುಣ್ ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಹಾಂತುಂ ಸಕ್ಕಡ್ ಆಸಾ, ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಕ್ ಸುಡ್ಸುಡಿತ್ ಕರ್ಚೆಂ ಚಿಂತಾಪ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತೆಂತ್ ಆಸಾ.

ಉಜವಾಡಾಚೆ ಮೊಲ್

ಜಾಂಕಾಂ ಕಾಳಖಾಂತೂಚ್
ರಾವಪಾಚೀ ಜಾಲ್ಯಾ ಸಂವಯ್
ತಾಂಕಾಂ ಉಜವಾಡಾಚೆಂ ಮೊಲ್
ಕಳಚೆಂ ಕಶೆಂ?

ಜಾಣೀಂ ಕಾಳೊಖ್
ಪಳಯಲೊಚ್ ನಾ ಕೆನ್ನಾ
ತಾಂಕಾಂಯ್ ಉಜವಡಾಚೆಂ ಮೊಲ್
ಕಳಚೆಂ ಕಶೆಂ?

ಚಾ. ಫ್ರಾ. ದೆ’ಕೋಸ್ತಾಚ್ಯಾ ವೊಳಿಚಿ ಯಾದ್ ಯೆತಾ; ’ಕುಂಡೊ ಖಾವ್ನ್ ಸವಯ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ಉಂಡೊ ರುಚಾನಾ’. ಹಾಂಗಾಸರ್‌ಯೀ ಮನಿಸ್ ಜಾವ್ನ್ ಗಾಡವಾಂಪರಿಂ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾಂಚೆರ್ ನಿಯಾಳ್ ಆಸಾ. ಉಜ್ವಾಡ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಗಿನ್ಯಾನ್, ಉಜ್ವಾಡ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಬದ್ಲಾವಣ್, ಉಜ್ವಾಡ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಬರೆಂಪಣ್, ಉಜ್ವಾಡ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಸತ್. ಪುಣ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಮನಿಸ್ ಕಾಳೊಕಾಂತ್ ಜಿಯೆತಾ. ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಾಕಾ ಕಾಳೊಕಾಚಿ ಸವಯ್ ಜಾಲ್ಯಾ, ತಾಕಾ ಉಜ್ವಾಡಾಚಿ ವಳೊಕ್‌ಚ್ ನಾ ದೆಕುನ್ ತಾಚೊ ಕಾಳೊಕ್‌ಚ್ ತಾಚೊ ಸಂಸಾರ್.

ಅಸಲೆ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಸಮಾಜೆಂತ್ ಭರೊನ್ ವೊಮ್ತೊತಾತ್. ಮೆಟಾಂ ಮೆಟಾಂನಿ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಸ್ಚೆ ತೆಚ್ಚ್ ಅರ್ದೆಪಿಶೆ. ಧೊಣ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ಪೆಟ್ಯಾಪರಿಂ ಹಾಂಚಿಂ ಆವಸ್ತಾ, ಹೆ ನ್ಹಯ್ ಘರ್ಚೆ ನ್ಹಯ್ ಧೊಭಿಚೆ. ಹೆಚ್ ಬಾಂಯ್ತ್‌ಲೆ ಮಾಣ್ಕೆ, ಹಾಂಚೊಚ್ ಸಂಸಾರ್, ಹಾಂಚಿಚ್ ಸಮಾಜ್ ಆನಿ ಹಾಂಚಿಚ್ ಕೊಂಕಣಿ.

ಅನ್ಯೇಕ್ ಕವಿತಾ ಪಳೆಯಾ ಹ್ಯೇ ಪರಿಂ ಆಸಾ;

ತುಜೆಂ ಮ್ಹಜೆಂ ನಾತೆಂ

ಕೊಣೆತರೀ ವಿಚಾರಲೆಂ
ತುಜೆಂ ಮ್ಹಜೆಂ ಕಿತೆಂ ನಾತೆಂ
ತುಜ್ಯಾಂತ್ ಆನೀ ಮ್ಹಜ್ಯಾಂತ್
ಜೆಂ ನಾ ತೆಂ ನಾತೆಂ

ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಜಾಯ್ ಆಮಕಾಂ
ರಗತಾಚೆಂ ನಾತೆಂ
ಆಮಚ್ಯಾಂತ್ ಜೆಂ ನಾ ತೆಂಚ್
ಆಮಚೆಂ ಖರೆಂ ನಾತೆಂ

ಕವಿತೆಚಿ ಸೊಭಾಯ್ ಪಳೆಯಾ. ಕವಿಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಜಾಯ್ತಿ ಆಸತ್ ಪುಣ್ ಎಕಾ ಕವಿಚಿ ಮುಳಾವಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಸವಾಲ್ ಕರ್ಚಿ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಭಂವ್ತೊಣಿಚ್ಯಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಆಪ್ಲೆಭಿತರ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಯ್ತ್ ಸವಾಲ್ ಕರ್ಚಿ. ಜೆದ್ನಾಂ ಎಕ್ಲೊ ಅಪ್ಣಾಕ್ ಸವಾಲ್ ಕರುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ ಆನಿ ತ್ಯಾ ಸವಾಲಾಚಿ ಜೊಕ್ತಿ ಜವಾಬ್ ಸೊಧುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ, ತೆದ್ನಾಂ ತೊ ಸಮ್ಜಣೆದಾರ್ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತುಂಕ್ ಪಾವ್ತಾ.

’ಮನಶಾಚ್ಯಾ ಸೊಧಾಂತ್’ ಬುಕಾಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಎಕೆಕಾ ಕವಿತೆಂನಿ ಸವಾಲಾಂ ಆಸಾತ್, ತಿಂ ಚಿಂತುಂಕ್ ಕರ್ಚಿಂ ಸವಾಲಾಂ, ಮತಿಂತಲ್ಯಾ ವಿಚಾರಾಂಕ್ ಜಾಗಂವ್ಚಿಂ ಸವಾಲಾಂ. ದೆವಾಕ್, ಧರ್ಮಾಕ್, ಜಾತಿ-ಧರ್ಮಾಕ್, ಕಾತಿ-ಧರ್ಮಾಕ್, ಸಮಾಜ್-ವೆವಸ್ತಾಕ್, ಸಂಘಟನ್-ಹುದ್ದ್ಯಾಂಕ್ ಕೆಲ್ಲಿಂ ಸವಾಲಾಂ ಆಸಾತ್. ಕೊಣಾಕ್ ಅಢೂಕ್ ಲಾಗ್ತಿತ್ ಪುಣ್ ಎಕಾ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ್ ಕವಿಚಿ ಮುಳಾವಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿಚ್ ಸವಾಲಾಂ ಕರ್ಚಿ. ಆನಿ ಹ್ಯಾ ಬುಕಾಂತ್ ತಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಕವಿನ್ ಬರಿಚ್ ಪಾಳ್ಳ್ಯಾ ಮ್ಹಣುನ್ ತಾಚಿಂ ಎಕೇಕ್ ಕವಿತಾ ಗೊವಾಯ್ ದಿತಾತ್.

ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಮ್ಹಾಂಬರೊ ಮ್ಹಾಕಾ ಹೆಚ್ಚ್ ಕಾರಣಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಆಂವಡ್ತಾ. ಜಾಯ್ತೊ ಜಿಣ್ಯೆ ಅನ್ಭೋಗ್ ಜೊಡ್‌ಲ್ಲೊ ಹೊ, ಮನ್ಶ್ಯಾಚ್ಯಾ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಮುಖೊಟ್ಯಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ತ್ಯಾ ಎಕೆಕಾ ಮುಖೊಟ್ಯಾಂಪಾಟಿಂ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಚೆಂ ಖರೆಂ ರೂಪ್ ಪಾರ್ಕುಂಚಿ ಶ್ಯಾಥಿ ಆಸ್ಚೊ ಕವಿ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಮ್ಹಾಕಾ ಫಕತ್ ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಆಂವಡ್ತಾ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್. ಬಗಾರ್ ತಾಚ್ಯಾ ದಿಶ್ಟಾವೊ/ನದ್ರೆಕ್.

ಆಜ್ ಆಮಿ ಲ್ಹಾ-ಲ್ಹಾನ್ ಚಿಂತ್ಚೆಂ ತರ್, ಆಮಿ ಅಮ್ಕ್ಯಾ ಲಿಪಿಚೆ, ಅಮ್ಕ್ಯಾ ಜಾತಿಚೆ, ಅಮ್ಕ್ಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಚೆ, ಅಮ್ಕ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರಾಚೆ ಮ್ಹಣ್ ವಿಂಗಡ್ ಕರುಂಕ್ ಸಲೀಸ್. ತಶೆಂ ವಿಂಗಡ್ ಕರ್ತೆಲೆ ಕೊಂಕ್ಣೆಚೆ ದಲ್ಲಾಳ್ ಜಾಯ್ತೆ ಆಸಾತ್. ವೆವೆಗಳ್ಯಾ ಸಂಘಟನಾಂನಿ, ಮಂಡಳೆಂನಿ, ಪರಿಶದೆಂನಿ, ಅಕಾಡೆಮಿಂನಿ ಚಡ್ತಾವ್ ತೆಚ್ಚ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆಂ ಭಿರೆಂ ಆಸಾ. ತಸಲ್ಯಾಂಕ್ ದಿಸ್ಚೆಂ ಫಕತ್ ಆಮಿ ’ಗೊಂಯ್ಕಾರ್’, ’ಮಂಗ್ಳುರ್‌ಗಾರ್’, ’ಮುಂಬಯ್‌ಕಾರ್’, ’ಕೇರಳಾಗಾರ್’. ಪುಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಶ್ಟಾವೊ ಆಸ್ಚೆ ಜಾಯ್. ಆಮಿ ಕೊಂಕಣ್‌ಗಾರ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಚಿಂತಲೆ, ಆಮಿ ಸಗ್ಳೆ ಕೊಂಕಣಿಚೆ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತೆಲೆ ಜಾಯ್.

ಅನ್ಯೇಕ್ ಮಹತ್ವಾಚಿ ಗಜಾಲ್; ಆಜ್ ಲೊಕಾಚೊ ದುಡು ಟೇಕ್ಸಾರುಪಾರ್ ಸರ್ಕಾರ್ ಜ್ಯಾ ಸಂಘಟನಾಂಕ್ ದಿತಾ, ತಿಂ ಸಂಘಟನಾಂಚೆ ಕಾರ್ಭಾರಿ ಫಕತ್ ಖಂಚ್ಯಾ ಫ್ಲಾಯ್ಟಾರ್ ವೆಚೆಂ, ಖಂಚ್ಯಾ ಹೊಟೆಲಾಂನಿ ರಾಂವ್ಚೆಂ, ಖಂಯ್ಚೊ ಮೆನು, ಆನಿ ಕೋಣ್ ಮುಖೆಲ್ ಸಯ್ರೊ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾಚೆರ್ ಚಡಿತ್ ಚಿಂತಾತ್ ಶಿವಾಯ್ ಹಾಂಕಾಂ ಕೊಂಕಣಿಚೆಂ ಕಿತೆಂಚ್ ಪಡೊನ್ ಗೆಲ್ಲೆಂ ನಾ. ಹಾಂಕಾಂ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತಿ/ಕವಿಂಚಿ ವಳೊಕ್‌ಯೀ ನಾ, ವಳೊಕ್ ಕರುಂಕ್ ಮನ್‌ಯೀ ನಾ. ಪುಣ್ ಉದವ್ ಮ್ಹಾಂಬ್ರೊನ್ ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಏಕ್ ಅದೇಸಾಚೊ ಕವಿಸಂವಾದ್ ಕೆಲೊ, ಆನಿ ತಾಂತುಂ ನಾಮ್ಣೆಚೆ ತಶೆಂಚ್ ನವೆ ಅಶೆಂ ಕಾಂಯ್ ಪಾಂತೀಸ್-ಚಾಳಿಸ್ ಕವಿಂನಿ ವಾಂಟೊ ಘೆತ್ಲೊ. ಆನಿ ಹಾಚೊ ಖರ್ಚ್ ಕಾಂಯ್ ಕೊಣಾಚ್ಯಾಯ್ ಟೆಕ್ಸಾಚೊ ಫುಂಕ್ಯಾಚೊ ನ್ಹಯ್.

ಗೊಯಾಂತ್ ಜಾಂವ್, ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್, ವ ಮುಂಬಯಾಂತ್; ಆಜ್ ಆಮ್ಚೆಸಮೊರ್ ಸಭಾರ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಆಸಾತ್ ಪುಣ್ ಸರ್ವ್, ಉಭೆ ಖಾಂಬೆ (Vertical Pillars), ಪುಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ನಿಜಾಯ್ಕೀ ಆಜ್ ಆಡ್ ಖಾಂಬೆ (Horizontal Pillars) ಖಾಂಬೆ ಜಾಯ್. ಸತ್ ಉಚಾರ್ಚೆಂ ತರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಖಾಂಬೆ ನ್ಹಯ್, ಸಾಂಖೊವ್ (Bridges) ಜಾಯ್. ಆಮಿ ಜೆದ್ನಾಂ ಎಕಾಮೆಕಾ ಆಮ್ಚಿಂ ಚಿಂತ್ನಾಂ ಆಶಾರ್ ಪಾಶಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಸಕ್ತಾಂವ್, ಜೆದ್ನಾಂ ಆಮಿ ಸಾಂಖೊವ್ (Bridge) ಭಾಂದುಂಕ್ ಸಕ್ತಾಂವ್, ತೆದ್ನಾಂ ಮಾತ್ರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಫುಲ್ತಲಿ ಆನಿ ಪಾಲೆತೆಲಿ. ಹ್ಯಾ ದಿಶೆನ್ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಮ್ಹಾಂಬ್ರೊಕ್ ಹಾಂವ್ ಪಳೆತಾಂ ಆನಿ ವಳ್ಕತಾಂ.

ಇತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್, ಆಜ್ ಗೊಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾಪಾಠಾಕ್ ತೊ ಹಾಜರ್ ಆಸಾ ತರ್‌ಯೀ, ಅಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಖರ್ಚಾಂತ್. ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಸರ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ವಾ ಹೆರಾಂಚ್ಯಾ ದುಡ್ವಾಂತ್ ಭಂವ್ಡಿ ಮಾರ್ಚಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಚಿಂತೆಲ್ಯಾಂನಿ ಹಾಚೆಥಾವ್ನ್ ಲಿಸಾಂವ್ ಶಿಕುಯೆತ್. ಮ್ಹಜ್ಯಾ ’ಸುರ್‍ಯೊ ಉದೆತಾ’ ಬುಕಾಚ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಹಾಂವ್ ಗೊಯಾಂ ಗೆಲ್ಲೊಂ ಆನಿ ಹಾಂವ್ ಸಮ್ಜತಾಂ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಸ್ವತಾಃ ಅಪ್ಲೊ ಪಯ್ಸೊ ಮೊಡುನ್ ಕರ್ಚೊ ಖರೊ ವಾವ್ರ್.

’ಚಾಯ್ ವಾಂಗಡಾ ಕವಿತಾ’ ಏಕ್ ಅಸಲ್ಯಾಚ್ ದಿಶೆಚೊ ವಾಟ್ಸಾಕ್ ಕವಿಂಚೊ ಪಂಗಡ್, ಆನಿ ಹ್ಯಾ ಪಂಗಡಾಂತ್ ಫಕತ್ ಕವಿತೆಂಕ್ ಲಗ್ತಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಸಂಗ್ತೆಚೆರ್ ಭಾಸಾಭಾಸ್ ಕರುಂಕ್ ಏಕ್ ಉಗ್ತಿ ವೇದಿ. ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚೆ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಲಾಭ್‌ಲ್ಲೆ ಕಾಂಯ್ ಪಾಂಚ್-ಸ ಕವಿ ಹ್ಯಾ ಪಂಗಡಾಂತ್ ಆಸಾತ್ ಆನಿ ತಾಂಚಿ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ತೆ ಹೆರ್ ಕವಿಂಲಾಗಿಂ ವಾಂಟುನ್ ಘೆತಾತ್. ಗೊಯಾಂ, ಮುಂಬಯ್, ಕೊಚ್ಚಿನ್, ಮಾಲ್ವಾಣ್, ಮಂಗ್ಳುರ್ ಅಶೆಂ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಚೆ ಕೊಂಕಣಿ, ಮರಾಠಿ, ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಆನಿ ಹಿಂದಿ ಕವಿಂಚಿಂ ಕವಿತಾ ಹ್ಯಾ ಪಂಗಡಾಂತ್ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾ ಸಭಾರ್ ತೆಂಪಾಥಾವ್ನ್ ವಾಚುಂಕ್, ಶಿಕುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ನವೊ ಭರ್ವಸೊ ಹಾಡಂವ್ಕ್ ಅಸಲ್ಯಾ ಪಂಗಡಾನ್ ಖೂಬ್ ಬರೊ ಪಾತ್ರ್ ಘೆಂವ್ಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸಾ. ಹಿ ಮ್ಹಜಿ ಖಾಸ್ಗಿ ಪಾತ್ಯೆಣಿ ಆನಿ ಭರ್ವಸೊ. ಬದ್ಲುನ್ ಯೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ತಾಂತ್ರಿಕತೆಚೊ ಆಧಾರ್ ಘೆವ್ನ್ ಆಮಿ ಹ್ಯಾ ದಿಶೆನ್ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಹ್ಯಾ ದಿಶೆನ್ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಮ್ಹಾಂಬ್ರೊ ಮ್ಹಾಕಾ ಏಕ್ ಪ್ರಮುಕ್ ಕವಿ ಜಸೊ ದಿಸ್ತಾ.

- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ (12 ಅಗೋಸ್ತ್ 2018)

ಉದಯ್ ಮಾಂಬ್ರೊ: ಗೊಂಯ್ಚೊ ಏಕ್ ನಾಮ್ಣೆಚೊ ಲೇಕಕ್, ಕವಿ, ವಾವ್ರಾಡಿ ತಶೆಂಚ್ ಪದಾಂ ಘಡ್ಣಾರ್. ’ಹಾಯ್ ಸಾಯ್ಭಾ’, ’ಮನ್ಶಾಚ್ಯಾ ಸೋಧಾಂತ್’ ಹಾಚೆ ಎದೊಳ್ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಬೂಕ್.

[कविता अध्ययन]: कवितापाठ - १

अध्ययन लेखन १: मनीस, कवी आनी सोध

• हांव कित्याक कविता बरयतां?

• सगळे बरयतात देकून हांव‌यी बरयतां?

• हांवेंयी कित्याक बरवंक न्हजो म्हणून बरयतां?

• कविता म्हळ्यार कितें म्हणून म्हाका कळीत आसा?

• एक हुमीण वा अखेरीक ट्विसट करून वाचप्याक ’थ्रील’ करुंक कविता बरयतां?

• कितेंकी सांगुंक आसा देकून कविता बरयतां?

• साहित्यांत मटवो प्रकार ’कविता’ देकून बरयतां?

हीं सवालां भोव गर्जेचीं. कविता म्हळ्यार ताळ-मूळ नेणासताना बरयिल्ल्यो वोळीच कविता म्हणून समाजीक जाळिजाग्यांनी ’जिग्ग’ कर्न रैसोंच्याक मतीक आयिल्लेपरीं झरंवच्याक कविता म्हणानांत. भोव दुर्भाग‌पण म्हळ्यार हे हव्यासी तर्ने मात्र न्हय, पर्नेय आसात.

हांतूं साहीत अकाडेमी प्रशस्थी जिकपी एडवीन जे. एफ. डी’सोजाक मांदतां; तो केदनांय अपणविशीं म्हजेलागीं सांग्ता; ’वल्ली, हांव कवी न्हय’. हेंच उतर थोडेपावटीं ’विलफी रेबिंबसान’ सयत सांग‌ल्लीं. एडवीन जे. एफ. आनी विलफी रेबिंबस हांकां ’कविता म्हळ्यार कितें?’ म्हळ्ळी जाण्वाय आसली. पूण आज कितलेश्या पर्न्यांक ती आसा म्हळ्ळें सवाल. थोडे दाकले दिंवचे तर, आयलेवार एका पुरसकार संभ्रमावेळार एका पुरसकृत बरवप्याची कवितेविशीं विचार हे;

"हांव म्हज्या भुर्ग्यापणार इसकोलांनी कविता म्हळ्यार कितें म्हणून शिकोन आयिल्लों, कवितेक एक मिटर आसा, प्रास-अलंकार आसा, आनी अमकोच म्हळ्ळी लांबाय-रुंदाय आसा. पूण आतातां कोंकणी पत्रांनी वाचुंक मेळचें पळेताना बेजार जाता, मिटर‌यी ना, लांबाय-रुंदाय‌यी ना, वयर च्यार सब्ध, सकयल दोन वा एक‌च सब्ध. अनी ह्यो कविता कंय, थोडे संपादक सयत ह्यो पर्गट कर्तात"

आयकून असल्या चिंत्पाचे बरवपी सयत कोंकणेंत आसात म्हणून म्हाकाच लज भगली.

एक दाकलो दीवन हेच्च चिंत्पाचेर थोडे आटोव कर्तां;

एक घरांत कदेलां आसात म्हणून कदेलांक घर म्हणचेंवे?
घराक पाकें गर्जेचें देकून पाकेंच घर म्हणचेंवे?
घराक वणद्यो आसतात देकून व्हणदेंक‌च घर म्हणचेंवे?

हीं सवालां कित्याक गर्जेचीं म्हळ्यार, कवितेंनी प्रास आसता म्हणून प्रास‌च कविता जायना.

कविता हव्यासी वर्गाच्या खेळाची बावली न्हय. कविता एक संयब, कविता एक जवाभदारी, कविता एक दिश्टावो, कविता एक विचार, कविता एक आर्सो, कविता एक उज्वाड.

कविता बरंवच्याधीं ’कविता वाचुंक कळीत आसागी?’ म्हळ्ळें पयलें सवाल हरेका कवीन अपणालागीं विचार्ची गर्ज आसा. कविता वाचुंक, समजुंक तशेंच जिरंवची श्याथी नासताना ’कविता’ म्हणून गिच्चितेल्यांक समाजीक जाळिजाग्यांनी लैक मेळतीत वा थोडीं पत्रां पर्गट करुंक‌यी सक्तीत. जशें हव्यासी कवी आसात तशेंच हव्यासी संपादक कोंकणेंत भरोन गेल्यात.

अशें म्हणून वाग रानांत जियेता देकून रानांत जियेतेल्या कोल्यांक सयत वाग म्हण थोडे सांग्तीत वा भासतीत.

कविता म्हळ्यार कितें म्हणून समजुंक आज जायत्यो वेदी आसात, स्वता कामासाळांनी वचुंक वा जाळिजाग्यांनी सयत जायती माहेत आपणावंक साध्य आसच्यो वेदी आसात. पूण ती मिनत कर्ची गर्ज आसा. कविता कांय रोकेट सायन्स न्हय, वा संकीर्ण ओपरेशन रिसर्च न्हय. कविता म्हळ्यार जिवितापरिंच. जशें आमी सगळीं जियेतांव तर‌यी जिवीत म्हळ्ळें समजुंचें तितलें सलीसायेचें न्हय.

जागतीक स्थराचेर ’कविता’ म्हळ्यार एक व्हड जवाभदारी. आनी ती समजल्ले सभार थराचे कवी आसात;

चिल्लर मनीस ’अमचोच देव, अमचोच धर्म, हेरांचो न्हय’ म्हणता,
चिल्लर कवी ’आमचो देव-धर्म‌च उंचलो म्हणता’,
बरो कवी ’आमचोय देव-धर्म उंचलो, जशें हेरांचो’ म्हणता
उत्तीम कवी ’मनशपणाचो धर्म‌च खरो धर्म’ शिवाय हेर प्रकाराचो ’देव-धर्म‌च म्हळ्ळो ना’, आमचें कोशेडद‌च आमचो देव, आमी केल्लें वा कर्चें बरेंपण‌ंच खरो धर्म म्हणता.

अशें म्हणून ’देव-धर्म ना’ म्हण सांग्तेले सर्व उत्तीम कवी म्हळ्ळो अर्थ न्हय.

कवी वगो न्हय, कवी जागो. कवी हव्यासी न्हय, कवी काऱ्याळ. संसार सगळो सार्कें म्हणताना ताका ’उल्टें चिंतप’ दितलोच कवी. अशें म्हणून सूर‍याक ’चंद्र’ म्हणतलो, दर‍याक ’तळें’ म्हणतलो, वार‍याक ’पिसोळें’ म्हणतलो कवी न्हय.

जेदनां मनीस अपली जिणी, अपलें चिंतप, अपली कर्नी हांचेर विमर्सो कर्ता, ’कविता’ तेदनांच उभजता. कविता हेरांक सांगची बूद न्हय, अपणान पाळन धाखयिल्लें लिसांव, कविता हेरांच्या दाकवणेक सजयिल्लीं उत्रां न्हय, बगार अपल्या कोशेडदाचो ताळो.

’कविता म्हळ्यार जिण्येचो विमर्सो’ - म्हणता नामणेचो इंगलीश विमर्शक/कवी माथ्यू आर्नोलड. एका प्रिन्सिपालाचो पूत जावन जल्मल्लो तर‌यी एका इसकोलाचो इन्स‌पेकटर/निरीक्षण अधिकारी जावन काम कर्न आसलो. हाचो पयलो आंवड जावनासलो ’साहितीक विमर्सो’, देकून हाचे चडताव विमर्शे ह्या प्रकारांनी वाचुंक मेळतात;

• साहितीक विमर्सो [१८५३ इस्वेंत कवितेंक प्रसतावन बरंवचेरुपार सुर्वात केल्ली]

• समाजीक विमर्सो

• पत्रिकोध्यमीक विमर्सो

• धार्मीक विमर्सो

’देव’ जेराल रितीन कसो अर्थ आसा तो कवितेंत ’वेगळो’ आसता. कवितेंत ’देव’ म्हळ्यार कोणेंच समजुंक नात‌ल्ली एक इमाज व कल्पन. विग्यानापरकार ’देव’ म्हळ्ळो सब्ध अर्थ नात‌ल्लो. चडावत जावन विमर्श्यांनी माथ्यू आर्नोलड लोकामोकाळ जालो तर‌यी हाणें बरयिल्लीं थोडीं अपुर्भायेचीं कविता आज पासोन जायते समजुंक प्रेतन कर्तात.

हो मटवो विवर हांगासर कित्याक म्हळ्यार, कशें एका कवीक, ताणे जोड‌ल्लें शिकप, ताणें जियेंवचो परिसर, ताणें कर्चें काम/वृत्ती, ताच्या चिंत्पाचेर प्रभाव, परिणाम घालुंक सक्ता म्हळ्ळें.

कोंकणी म्हळ्यार गोंयची मात्र म्हण लेकचे आसात. कोंकणी च्यार प्रमूक राज्यांनी उलंवचो लोक आसा, तांतूं गोंयां सयत एक राज्य. पांच लिपिंनी, कांय पन्नासांवयर बोलिंनी कोंकणी उलंवचो लोक आज च्यार राज्यांनी जियेता म्हळ्ळेंय सत. देकून हांगासर आमचें चिंतप कोंकणिचें; जांव तो खंच्याय बोलिंत उलयतलो, खंच्यार राज्यांत रावतलो व खंच्याय लिपिंत बरयतलो पूण कोंकणी कवी. हेच्च चिंत्पाच्या बुन्यादिचेर आमी आयच्या अध्ययनाक विंचला कवी बाब उदय एन. म्हांबरो, जो मूळ गोंयचो पूण आमचो कोंकण‌चो कवी. आनी ताचो दुस्रो कविताजमो आमी कवितेंचेर मटव्यान वळोक करून घेव्यां;

बूक: मनशाच्या सोदांत
कवी: उदय नरसिंह म्हांबरो
प्रसतावन: संजीव वेरेंकर
पर्गट‌ल्ली इस्वी: २०१७
पानां: ९४
मोल: रुपय १००

गोंयचो नामणेचो कवी बाब उदय नरसिंह म्हांबरो एक प्रगतिशील चिंत्पाचो कवी म्हणच्याक ताचीं कविता गोवाय दितात. पारंपरीक चिंत्पाक चिडकोन बोसचो न्हय. मनीस म्हळ्यार कितें? मनशापण म्हळ्यार कितें? माया-मोग आनी मयपास म्हळ्यार कितें तशेंच मनशामोलां म्हळ्यार कितें म्हळ्ळें ताच्या कवितेंनी झळकोंचीं रुपां वा सतां.

’हय सायभा’ हाचो पयलो कविताजमो, ’मनशाच्या सोधांत’ हाचो दुस्रो कविताजमो.

मनशाच्या सोदांत

मनशांचे गर्देन हांव
मनीस सोदतालों
ल्हेंवटो मेळ्ळो
लेंबडो मेळ्ळो
अस्वस्थ आसाच हांगा

अतृप्त वचत थंय
दुश्ट, नारधम, खुनी
पावला कणकणी
वसवसलो हांव
मनीस पळोवपाक

वचत थंय
वसवसोच मेळ्ळो
पूण मनीस मात
झळकलो लेगीत ना

हांव निर्शेंवक ना
सोद अखंड चालूच उरतलो
मनीस मेळसर

ही कविता उग्त्या संपणेची (Open ended) कविता; म्हळ्यार ह्या कवितेंत कवी मनशाक सोधून आसा, बदलोन वेच्या काळांत मनीस आनी मनशापण कांय अपलें मोल होगडावंक सकलांगाय? मेटां मेटांनी बनावटी मनीस, मुखोटीं न्हेसून जियेतात. अपलीं-पेलीं म्हळ्ळें तांकां पडोन गेल्लें ना. बोट दिल्यार हात गिळुंक आयते आसचे लेंवटे, काम जाता तर अपलो स्वाभिमान आडोव घालुंक सयत आयते आसचे मतलभी, सांगुंक एक पूण करुंक वेगळेंच आसचे हिपोक्रेत, हेरांक धाखंवचें पूण खुद्द भगचें उणें जाल्ले, जिवीत म्हळ्यार हेरांक गळसुंचें, हेरांक व्हापार्चें, हेरांक उपेग करून गर्ज संप्तच चिल्लून मसतून सोडचें, जियेंवचें म्हळ्यार खांवचें-निदचें मात्र म्हण चिंतच्या बेपर्वा, बेजवाभदारी, आळशी मनशांनी भरोन गेल्ल्या संसारांत कविचीं सोधनां ’मनशापणान भर‌ल्ल्या मनशाचीं सोधनां’ तीं अखेर नातलीं.

पूण हांगासर पार्कुंक मेळचें एक लिसांव, ह्या खिणा-खिणान बदलोंच्या संसारांत, वेवेगळ्या कालेतिच्या, वेवेगळ्या जिनोसाच्या लोकांमधें कवी अपलें असतित्व होगडावंक‌ना. बगार अखेरिच्या पंगतेंत तो सुटावें सांग्तां - सोद अखंड चालूच आसतलें, मनीस मेळतासर. कवितेच्या बाकिच्या पंगतेंनी पळेल्यार, मनीस आसात, लेंवटे, लेंबेते, खुनी, दगाभाज, कुतंत्री सगळे रुपान मनीस पूण कवी हांकां मनीस म्हणून व्हळकना, कविच्या नद्रेचो मनीस वेगळो. तो रुपान वेगळो न्हय, गुणान वेगळो, स्वभावान वेगळो, संयबान वेगळो, वेक्तित्वांत वेगळो, स्वाभिमानांत वेगळो, नैतीक मोलांनी वेगळो, बरेंपणांत वेगळो.

हो कवितेचो मटवोसार. असल्योच मनशापणाच्या चिंत्पाच्यो हेर सभार कविता ह्या जम्यांत आसात. थोड्यांचो तर‌यी हांगासर उल्लेक करिजाय;

आयज आनी फाल्यां

काळ कोणाक रावना
जें करपाचें तें आज कर रे
फाल्यां कोणें पळेव्ंना
आयज दिसता तेंच खरें

फकत च्यार वोळिंच्या एका पंगतेची कविता ही. पूण मनशाक जियेवंक शिकंवची कविता. ह्या कवितेंत एका अर्थान पळेल्यार कितेंच ना म्हण दिसत, पूण कवितेच्या नद्रेन पळेल्यार हांतूं सक्कड आसा, संसारांत जियेतेल्या मनशाक सुडसुडीत कर्चें चिंताप ह्या कवितेंत आसा.

उजवाडाचे मोल

जांकां काळखांतूच
रावपाची जाल्या संवय
तांकां उजवाडाचें मोल
कळचें कशें?

जाणीं काळोख
पळयलोच ना केन्ना
तांकांय उजवडाचें मोल
कळचें कशें?

चा. फ्रा. दे’कोसताच्या वोळिची याद येता; ’कुंडो खावन सवय जाल्ल्यांक उंडो रुचाना’. हांगासर‌यी मनीस जावन गाडवांपरीं जियेतेल्यांचेर नियाळ आसा. उज्वाड म्हळ्यार गिन्यान, उज्वाड म्हळ्यार बदलावण, उज्वाड म्हळ्यार बरेंपण, उज्वाड म्हळ्यार सत. पूण हांगासर मनीस काळोकांत जियेता. कित्याक म्हळ्यार ताका काळोकाची सवय जाल्या, ताका उज्वाडाची वळोक‌च ना देकून ताचो काळोक‌च ताचो संसार.

असले आमच्या समाजेंत भरोन वोमतोतात. मेटां मेटांनी आमकां दिसचे तेच्च अर्देपिशे. धोणकाराच्या पेट्यापरीं हांचीं आवसता, हे न्हय घर्चे न्हय धोभिचे. हेच बांयत‌ले माणके, हांचोच संसार, हांचीच समाज आनी हांचीच कोंकणी.

अन्येक कविता पळेया ह्ये परीं आसा;

तुजें म्हजें नातें

कोणेतरी विचारलें
तुजें म्हजें कितें नातें
तुज्यांत आनी म्हज्यांत
जें ना तें नातें

कित्याक जाय आमकां
रगताचें नातें
आमच्यांत जें ना तेंच
आमचें खरें नातें

कवितेची सोभाय पळेया. कविची जवाभदारी जायती आसत पूण एका कविची मुळावी जवाभदारी जावनासा सवाल कर्ची. आपल्या भंवतोणिच्यांक मात्र न्हय, आपलेभितरल्याक सयत सवाल कर्ची. जेदनां एकलो अपणाक सवाल करुंक सक्ता आनी त्या सवालाची जोक्ती जवाब सोधुंक सक्ता, तेदनां तो समजणेदार म्हण चिंतुंक पावता.

’मनशाच्या सोधांत’ बुकांत सयत एकेका कवितेंनी सवालां आसात, तीं चिंतुंक कर्चीं सवालां, मतिंतल्या विचारांक जागंवचीं सवालां. देवाक, धर्माक, जाती-धर्माक, काती-धर्माक, समाज-वेवसताक, संघटन-हुद्द्यांक केल्लीं सवालां आसात. कोणाक अढूक लाग्तीत पूण एका प्रामाणीक कविची मुळावी जवाभदारीच सवालां कर्ची. आनी ह्या बुकांत ती जवाभदारी कवीन बरीच पाळ्ळ्या म्हणून ताचीं एकेक कविता गोवाय दितात.

बाब उदय म्हांबरो म्हाका हेच्च कारणांक लागून आंवडता. जायतो जिण्ये अनभोग जोड‌ल्लो हो, मनश्याच्या वेवेगळ्या मुखोट्यांक मात्र न्हय, त्या एकेका मुखोट्यांपाटीं आसच्या मनशाचें खरें रूप पार्कुंची श्याथी आसचो कवी बाब उदय म्हाका फकत कवितेच्या उत्रांक लागून आंवडता मात्र न्हय. बगार ताच्या दिश्टावो/नद्रेक.

आज आमी ल्हा-ल्हान चिंतचें तर, आमी अमक्या लिपिचे, अमक्या जातिचे, अमक्या प्रांत्याचे, अमक्या प्रकाराचे म्हण विंगड करुंक सलीस. तशें विंगड कर्तेले कोंकणेचे दल्लाळ जायते आसात. वेवेगळ्या संघटनांनी, मंडळेंनी, परिशदेंनी, अकाडेमिंनी चडताव तेच्च चिंत्पाचें भिरें आसा. तसल्यांक दिसचें फकत आमी ’गोंयकार’, ’मंगळूर‌गार’, ’मुंबय‌कार’, ’केरळागार’. पूण आमकां दिश्टावो आसचे जाय. आमी कोंकण‌गार म्हणून चिंतले, आमी सगळे कोंकणिचे म्हण चिंतेले जाय.

अन्येक महत्वाची गजाल; आज लोकाचो दुडू टेक्सारुपार सर्कार ज्या संघटनांक दिता, तीं संघटनांचे कार्भारी फकत खंच्या फ्लायटार वेचें, खंच्या होटेलांनी रांवचें, खंयचो मेनू, आनी कोण मुखेल सयरो म्हळ्ळ्याचेर चडीत चिंतात शिवाय हांकां कोंकणिचें कितेंच पडोन गेल्लें ना. हांकां कोंकणी साहिती/कविंची वळोक‌यी ना, वळोक करुंक मन‌यी ना. पूण उदव म्हांबरोन आयलेवार एक अदेसाचो कविसंवाद केलो, आनी तांतूं नामणेचे तशेंच नवे अशें कांय पांतीस-चाळीस कविंनी वांटो घेतलो. आनी हाचो खर्च कांय कोणाच्याय टेक्साचो फुंक्याचो न्हय.

गोयांत जांव, मंगळुरांत, व मुंबयांत; आज आमचेसमोर सभार संस्थे आसात पूण सर्व, उभे खांबे (vertical Pillars), पूण आमकां निजायकी आज आड खांबे (Horizontal Pillars) खांबे जाय. सत उचार्चें तर आमकां खांबे न्हय, सांखोव (Bridges) जाय. आमी जेदनां एकामेका आमचीं चिंत्नां आशार पाशार करुंक सक्तांव, जेदनां आमी सांखोव (Bridge) भांदुंक सक्तांव, तेदनां मात्र कोंकणी फुल्तली आनी पालेतेली. ह्या दिशेन बाब उदय म्हांबरोक हांव पळेतां आनी वळकतां.

इतलेंच न्हय, आज गोयां थावन ह्या कवितापाठाक तो हाजर आसा तर‌यी, अपल्याच खर्चांत. कोंकणी वावर म्हळ्यार सर्काराच्या वा हेरांच्या दुडवांत भंवडी मार्ची म्हळ्ळें चिंतप चिंतेल्यांनी हाचेथावन लिसांव शिकुयेत. म्हज्या ’सूर‍यो उदेता’ बुकाच्या काणियांक लागून हांव गोयां गेल्लों आनी हांव समजतां कोंकणी वावर म्हळ्यार स्वताः अपलो पयसो मोडून कर्चो खरो वावर.

’चाय वांगडा कविता’ एक असल्याच दिशेचो वाटसाक कविंचो पंगड, आनी ह्या पंगडांत फकत कवितेंक लग्ती जाल्ल्या संग्तेचेर भासाभास करुंक एक उग्ती वेदी. साहीत अकाडेमिचे पुरसकार लाभ‌ल्ले कांय पांच-स कवी ह्या पंगडांत आसात आनी तांची जाण्वाय ते हेर कविंलागीं वांटून घेतात. गोयां, मुंबय, कोच्चीन, मालवाण, मंगळूर अशें वेवेगळ्या प्रांत्याचे कोंकणी, मराठी, इंगलीश आनी हिंदी कविंचीं कविता ह्या पंगडांत पाटल्या सभार तेंपाथावन वाचुंक, शिकुंक मेळतात.

कोंकणिंत नवो भर्वसो हाडवंक असल्या पंगडान खूब बरो पात्र घेवंक साध्य आसा. ही म्हजी खासगी पात्येणी आनी भर्वसो. बदलून येंवच्या काळार तांत्रिकतेचो आधार घेवन आमी ह्या दिशेन वावर कर्ची गर्ज आसा. ह्या दिशेन बाब उदय म्हांबरो म्हाका एक प्रमूक कवी जसो दिसता.

- वल्ली क्वाड्रस (१२ अगोसत २०१८)

उदय मांबरो: गोंयचो एक नामणेचो लेकक, कवी, वावराडी तशेंच पदां घडणार. ’हाय सायभा’, ’मनशाच्या सोधांत’ हाचे एदोळ पर्गट जाल्ले बूक.

ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್