![]() |
|
[ಸಂಪಾದಕೀಯ್
- 37]
ಪರ್ಗಾಂವ್
ಆನಿ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್ |
|
ಜೆರಾಲ್ ರಿತಿನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಲೋಕ್ ಪೊಳ್ಕುರೊ. ಪಾರಂಪರಿಕ್
ಜಾವ್ನ್ ಅಜೀಕ್ ತೀನ್-ಚ್ಯಾರ್ ಶೆಕಡ್ಯಾಂ ಪಯ್ಲೆಂ
ಗೊಂಯಾಂತ್ ಪೊರ್ಚುಗಿಸಾಂನಿ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ
ಭಾಶಿಕ್/ಧರ್ಮಿಕ್ ಬಂಧಡ್ ಘಾಲಿ ತೆದ್ನಾಂ ಜಾಯ್ತೊ ಕೊಂಕಣಿ
ಲೋಕ್ ಅಪ್ಲೊ ಧರ್ಮ್/ಭಾಸ್ ಸೊಡುನ್ ದೀಂವ್ಕ್ ತಯಾರ್
ನಾಸ್ಲೊ ದೆಕುನ್ ಗಾಂವ್‌ಚ್ ಸೊಡುನ್, ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾಕ್
ಸಂಗಿಂ ಘೆವ್ನ್ ಪರ್ಗಾಂವಾಕ್ ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಲಾಗ್ಶಿಲ್ಯಾ
ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ವಚುನ್ ಶೆತಾಂ-ಭಾಟಾಂನಿ, ತೊಟಾಂ-ಘಾಟಾಂನಿ
ಕಾಮ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ ದೆಕುನ್ ಕಛ್ (ಗುಜ್ರಾತ್) ಥಾವ್ನ್
ಕೊಚಿನ್ (ಕೇರಳಾ) ಪರ್ಯಾಂತ್ ಆಜ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶಿಕ್
ಮೆಳ್ತಾತ್ ತರ್ ಹಾಚೆಂ ಮೂಳ್ ಕಾರಣ್ ಹೆಂಚ್. ತಿ ಏಕ್
ಅನಿವಾರ್ಯತಾ ಆಸ್ಲಿ; ಅಪ್ಲಿ ಭಾಸ್, ಅಪ್ಲೊ ಧರ್ಮ್
ಸಂಭಾಳುಂಕ್.
ಪುಣ್ ಪೊಳ್ಕುರೆಂ ಚಿಂತಪ್
ಸಂಪ್ಲೆಂನಾ. ವೆಗ್-ವೆಗಳ್ಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಂನಿ ಶಿಂಪಡ್ಲಲ್ಯಾ
ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾನ್ ಮಿನತ್ ಕೆಲಿ ಆನಿ ಅಪ್ಲೆಂ ಕುಟಮ್
ಚಲಯ್ಲೆಂ. ಹಿಂ ಕಾಂಯ್ ಕಲ್ಪನಾಂ ನ್ಹಯ್ ಹಕೀಗತ್. ಧಾ
ಬೊಟಾಂ ಝರವ್ನ್ ಪಾಂಚ್ ಬೊಟಾಂ ಬಿಜಂವ್ಕ್ ಪಡ್ತಾಲೆಂ.
ಜಾಂವ್ ಶೆತ್ಕಾರ್, ಕುಲ್ಕಾರ್, ಮೊಗೊರ್, ವ ಹೆರ್ ರಿತಿನ್
ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾಚೊ ಪೋಸ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಂಂನಿ ಕೊಣೆಂ ಕಾಂಯ್
ಇಲ್ಲೊ ಜಾಗೊ ಘೆತ್ಲೊ, ತಾಂಕ್ ನಾಸ್ಚ್ಯಾಂನಿ ಗೇಣಿರುಪಾರ್
ಜಾಗೊ ಘೆವ್ನ್ ಮಿನತ್ ಕೆಲಿ. ಹಾಕಾಯ್ ತಾಂಕ್ ನಾಸ್ಚ್ಯಾಂನಿ
ಗಾಂವಾಂತ್ ಭಾಟಾಂಕಾರಾಗೆರ್, ತೊಟಾಂಕಾರಾಂಗೆರ್,
ಬೆಟಾಂಕಾರಾಂಗೆರ್ ಕಾಮ್ ಕರುನ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾಕ್
ಪೊಸ್ಲೆಂ, ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಶಿಕಪ್ ದಿವಂವ್ಚ್ಯಾ
ಇರಾದ್ಯಾನ್ ಕೊಣ್ ಘರ್‌ದಾರ್ ಸಾಂಡುನ್ ಘಾಟಾಕ್ ವಚುನ್
ಕಾಪಿಯೆ ತೊಟಾಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ, ಕೊಣ್ ಬೊಂಬೊಯ್
ಗೆಲೊ, ಪಾರ್ಸ್ಯಾಂಗೆರ್ ಆನಿ ಕೊಣಾಕೊಣಾಚ್ಯಾ
ಬೊಂಗ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ. ಕೊಣ್ ಕುಜ್ನಾಂನಿ,
ಕೊಣ್ ಟೆಕ್ಸಿಂನಿ ಆನಿ ಕೊಣ್ ಬೆಕ್ರೆಂನಿ ಕಾಮ್
ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ. ಕಾಮ್ ಸೊಧುನ್ ತರ್ನಾಟೆ ಬೊಂಬೊಯ್ ಆಯ್ಲೆ ಆನಿ
ಕುಡಾಂನಿ ರಾವುನ್ ಚಡ್ತಿಕ್ ಶಿಕಪ್ ಜೊಡುನ್ ಮುಕಾರ್ ಗೆಲೆ.
ಕೊಣ್ ಹೊಟೆಲಾಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರುನ್ ಶಿಕುನ್ ಮುಕಾರ್ ಪಾವ್ಲೆ.
ಮುಕಾರ್ ವಚುನ್ ಕೊಣ್ ತಾರ್ವಟಿ ಜಾಲೆ ಆನಿ ದೇಶಾಚ್ಯಾ ಭಾಯೆ
ಗೆಲೆ, ಕೊಣ್ ಗಲ್ಫಾಕ್ ಪಾವ್ಲೆ ಆನಿ ಆರ್ಬ್ಯಾಂಚ್ಯಾ
ದೇಶಾಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೆ. ಸಮಾಜಿಕ್ ಪರಿವರ್ತನಾಚ್ಯಾ
ನದ್ರೆನ್ ಹ್ಯೊ ಸರ್ವ್ ಉತ್ರೊಣ್ಯೊ ಮಹತ್ವಾಚ್ಯೊ.
ಪರ್ಗಾಂವ್ ಕೊಣಾಯ್ಕ್‌ಯೀ ಪಯ್ಲಿ ವಿಂಚವ್ಣ್ ನ್ಹಯ್.
ಅಪ್ಲೆಂ ಘರ್‌ದಾರ್, ಅಪ್ಲೆಂ ಜಲ್ಮುನ್ ವ್ಹಡ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ
ಪರಿಸರ್, ಅಪ್ಲೊ ಗಾಂವ್, ಅಪ್ಲಿ ಸಮಾಜ್, ಅಪ್ಲೆಂ ಕುಟಮ್
ಸೊಡುನ್ ಭಾಸ್-ದೇಸ್ ನೆಣಾಸ್ಚ್ಯಾ ಪರ್ಕಿ ಗಾಂವಾಂತ್ ವಚುನ್
ಮಿನತ್ ಕರ್ಚೆಂ ಸಲೀಸಾಯೆಚೆಂ ನ್ಹಯ್. ಪರ್ಗಾಂವಾಕ್
ಗೆಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಕಳಿತ್ ಆಸಾ ತೆ ಆಟೆವಿಟೆ ಆನಿ
ಸಂಘರ್ಷ್. ’ಪಾಟಿಂ ಗಾಂವಾಕ್’ ಕಾದಂಬರೆಂತ್ ಗಲ್ಫಾಂತ್ಲ್ಯಾ
ಸಂಘರ್ಶಾಚಿ ಜಾಯ್ತಿ ಝಳಕ್ ಆಸಾ. ಪುಣ್ ಆಮ್ಚಿ ಸಮಾಜ್,
ಆಮ್ಚಿಂ ನೇಮಾಳಿಂ, ಆಮ್ಚೆ ಧರ್ಮಿಕ್ ಮುಖೆಲಿ ಹ್ಯಾ
ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ಕಶೆಂ ಲೆಕ್ತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸವಾಲ್
ಉಭೆಂ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ತೆಂ ಅಧುರೆಂಚ್ ಜಾವ್ನ್ ಉರ್ತೆಲೆಂ.
ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಚಡ್ತಾವಾಂಕ್ ಪರ್ಗಾಂವ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್
’ದುಡ್ವಾಚೊ ರೂಕ್ ಲಾಯಿಲ್ಲೆ ಮನಿಸ್’ ದೆಕುನ್ ಗಾಂವಾಂತ್
ಭಾಂದ್ಪಾಂ ಭಾಂದುಂಕ್, ಫೆಸ್ತಾಂ-ಪರ್ಬೆಂಚ್ಯಾ ವಿಶೇಸ್
ಅಂಕ್ಯಾಂನಿ ಜಾಹೀರಾತಾಂ ದೀಂವ್ಕ್ ವಾ ಫಿರ್ಗಜೆಂನಿ
ಭಾಂದ್ಪಾಂ ಭಾಂದುಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಹಿಂ ಪರ್ಗಾಂವ್ಚಿಂ
ಉಪ್ಕಾರಾಕ್ ಪಡ್ಚಿಂ ಶಿವಾಯ್, ಹಕೀಗತೆಂತ್ ಪರ್ಗಾಂವ್ಚಿಂ
ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಧೊಣ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ಸುಣ್ಯಾಂಪರಿಂ; ನಾಂ
ಗಾಂವ್ಚಿಂ, ನಾಂ ಪರ್ಗಾಂವ್ಚಿಂ.
ಕೊಂಕಣಿ
ಲೊಕಾಂಚ್ಯಾ ಪರ್ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾವಿಶಿಂ ಆಜ್ ಪಾಸತ್ ಏಕ್
ಕಡ್ತಿಲ್ ಜಾಂವ್ ಏಕ್ ಪುಸ್ತಕ್ ಜಾಂವ್ ನಾ. ಹ್ಯಾ ದಿಶೆನ್
ಕೊಣೆಂಯ್ ಚಿಂತಪ್ ಆಟಯಿಲ್ಲೆಂ ನಾ, ಕೊಣಾಕ್‌ಯೀ ತೆಂ ಪಡುನ್
ಗೆಲ್ಲೆಂಯ್ ನಾ. ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾಂಕ್ ಸೊಧುನ್
ತಾಂಚೆಥಾವ್ನ್ ಎಲ್.ಐ.ಸಿ. ಪೋಲಿಸಿ ವಾ ಹೆರ್ ರಿತಿನ್
ತಾಂಚೆಥಾವ್ನ್ ಫಾಯ್ದೊ ಜೊಡುಂಕ್ ಆಯಿಲ್ಲೆಚ್ ಚಡ್. ಕೊಂಕಣಿ
ಮೋಗಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆ ಫಟ್ಕಿರೆ ಡೋಂಗ್ ಕರುನ್ ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್
ಆಸ್ಚ್ಯಾಂಕ್ ಬನಾಂವ್ನ್, ಲುಟುನ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಂಚಿಂಚ್
ಖೆಳ್ಕುಳಾಂ ಕರುನ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲೆ ಅಸಲೆ ಕೊಂಕಣಿ ಮೋಗಿ ಆಜ್
ಕೊಂಕಣಿಚ್ಯಾ ಸುತ್ತೂರಾಂತ್ ಸಯ್ತ್ ನಾಂತ್. ಅಜೀನ್ ವೀಸ್
ವರ್ಸಾಧಿಂ ಮ್ಹಜೊಚ್ ಎಕ್ಲೊ ಪಾದ್ರಿ ಕುವೆಯ್ಟ್ ಆಯಿಲ್ಲೊ
ಮ್ಹಾಕಾ ಮೆಳುಂಕ್ ಆಯ್ಲೊ. ಸಭಾರ್ ವೇಳ್ ಉಲವ್ನ್ ಜಾತಚ್
ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಬೊಲ್ಸಾಂತ್ ಆಸ್ಚಿ ಏಕ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಡುನ್ ’....
ಹಾಂಗಾಥಾವ್ನ್ ಕಿತ್ಲೊ ಪಯ್ಸ್ ರಾವ್ತಾ?’ ಮ್ಹಣುನ್
ವಿಚಾರಿಲಾಗ್ಲೊ. ಹಾಂವೆಂಯ್ ವಿಚಾರ್ಲೆಂ ’ಹಿ ಕಸಲಿ
ಪಟ್ಟಿ?’, ಪಾದ್ರಿ ಜಾಪ್ ದಿವುನ್ ಮ್ಹಣಾಲೊ, ’ಆಮ್ಚ್ಯಾ
ಫಿರ್ಗಜೆಚೆ ಕೊಣ್ ಖಂಚ್ಯಾ ಕಂಪ್ಣೆಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರುನ್ ಆಸಾತ್
ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಪಟ್ಟಿ’. ಹಾಂವೆಂ ಖುಶಾಲಾಯೆನ್ ಪಾಟಿಂ ಸವಾಲ್
ಕೆಲೆಂ ’ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಫಿರ್ಗಜೆಚ್ಯಾ ಕಾಮ್ ನಾಸ್ಚ್ಯಾಂಚಿ
ಪಟ್ಟಿ ಪುಣಿ ಆಸಾಗಿ ಫಾದರ್?’. ತಾಕಾ ಹಾಸುನ್ ಜಾಪ್
ದಿವುನ್ ತೊ ಮ್ಹಣಾಲೊ, ’ತಿ ಪಟ್ಟಿ ಕರುಂಕ್ ತುಕಾಚ್
ಸೊಡ್ತಾಂ’. ಗಲ್ಫಾಂತ್ ಕಾಮ್ ಕರ್ನ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ಹೆಂ
ಕಾಂಯ್ ನವೆಂ ನ್ಹಯ್. ತವಳ್ ತವಳ್ ಗಲ್ಫಾಕ್ ಯೆತೆಲೆ ಆನಿ
ಹ್ಯಾ ಆಯಿಲ್ಲ್ಯಾಂಕ್ ಘರಾನ್ ಘರ್ ಭಂವ್ಡಾಯ್ತೆಲೆ ಆಸಾತ್.
ಹಾಂತುಂ ಕಸ್ಲೊಚ್ ಗುನ್ಯಾಂವ್ ನಾ ಪುಣ್ ಸವಾಲ್ ಹೆಂ, ಹ್ಯಾ
ಪರ್ಗಾಂವಾಕ್ ಯೆವುನ್ ಮಿನತ್ ಕರ್ನ್, ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕಾಮಾಮಧೆಂ
ವೇಳ್ ಕಾಡ್ನ್ ಹೆರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾಂಕ್ ಲಾಗಿಂ ಹಾಡುನ್
ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್ ಕರುನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಕಲೆಕ್, ಕೊಂಕಣಿ
ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್, ಕೊಂಕಣಿ ಪತ್ರಿಕುಧ್ಯಮಾಕ್, ಕೊಂಕಣಿ
ರಂಗ್‌ಮಾಂಚಿಯೆಕ್, ಕೊಂಕಣಿ ಸಮಾಜೆಕ್ ತೆಂಕೊ ದಿಲ್ಲ್ಯಾ
ವಾವ್ರಾಕ್ ಮಾನ್ ಮೆಳ್ಳಾಗಿ?
ದೋನ್ ಥರಾಚಿ ಕೊಂಕಣಿ
ಆಜ್ ಆಮಿ ಪಳೆತಾಂವ್, ಪಯ್ಲಿ; ಆಂಜ್ ಭಡ್ವ್ಯಾಂಚಿ (Angel)
ಕೊಂಕಣಿ, ದುಸ್ರಿ: ಭಡ್ವಾಂಚಿ (Pimp) ಕೊಂಕಣಿ,
ಹೆ ದಲ್ಲಾಳ್ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಬಾಪಾಯ್ಚಿ
ಆಸ್ತ್-ವಸ್ತ್ ಕರುನ್ ಅಪ್ಲೆಂ ಅಂತಸ್ಕರ್ನ್ ಆಡೊವ್
ದವ್ರುನ್, ಲೊಕಾಂಚ್ಯಾ ದುಡ್ವಾಂತ್ ಅಪ್ಲೆಂ ಬೊಳ್ಕೆಂ
ಭರ್ತಾತ್. ಪರ್ಗಾಂವ್ಚಿ ಕೊಂಕಣಿ ಖಂಡಿತ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಂಜಾಂಚಿ
ಕೊಂಕಣಿ. ಘರ್ ಕಾಮೆಲ್ಯಾಂನಿ, ಸಾದ್ಯಾ ಲೊಕಾಂನಿ ರಾಕ್ವಣ್
ಕೆಲ್ಲಿ, ಪೋಸ್ ಕೆಲ್ಲಿ, ಮೋಗ್ ಕೆಲ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿ, ಅಪ್ಲೊ
ಘಾಮ್/ರಗತ್ ವ್ಹಾಳಯಿಲ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿ.
ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಕಮಾಯೆಂತ್ಲೊ ದುಡು ಮೊಡುನ್ ಹಾಣಿಂ ಕೊಂಕಣಿಕ್
ದಿಲಾಂ, ಅಪ್ಲೊ ವೇಳ್, ಅಪ್ಲಿ ಮಿನತ್ ಆನಿ ಅಪ್ಲಿ
ಮಾನ್-ಮರ್ಯಾದ್ ಕೊಂಕಣಿಕ್ ದಿಲ್ಯಾ ದೆಕುನ್ ಆಜ್ ಕೊಂಕಣಿ
ಜಿವಾಳ್ ಉರ್ಲ್ಯಾ. ಹಾಣಿಂ ಕೊಂಕಣಿಕ್ ದಿಲಾಂಚ್ ಶಿವಾಯ್
ಕೊಂಕಣಿಥಾವ್ನ್ ಹಾಂಕಾಂ ಕಿತೆಂಚ್ ಪಾಟಿಂ ಮೆಳುಂಕ್ ನಾ.
ಅಶೆಂ
ಮ್ಹಣುನ್ ಮಾನ್-ಸನ್ಮಾನಾಚ್ಯಾ ನದ್ರೆನ್ ಹ್ಯಾ
ಪರ್ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾನಿ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲೊಚ್ ನ್ಹಯ್.
ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ ಆಸ್ತಾನಾ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಮಾಂಯ್‌ಗಾಂವ್ಚೆಂ
ಚಿಂತಪ್ ಧೊಸ್ತಾ, ಅಪ್ಲೊ ಲೋಕ್, ಅಪ್ಲಿ ಸಮಾಜ್, ಅಪ್ಲಿ
ಭಾಸ್, ಅಪ್ಲೆಂಪಣ್ ಸಗ್ಳೆಂ ಮೊಗಾಚೆಂ ದಿಸ್ತಾ ದೆಕುನ್
ಮೋಗ್, ತ್ಯಾಕ್ ಕರುನ್ ಜಾಯ್ತೊ ಸಾಕ್ರಿಫಿಸ್ ಕರುನ್
ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾಂನಿ ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾ ನೇಮಾಳ್ಯಾಂಕ್,
ಪುಸ್ತಕಾಂಕ್, ಸಂಗೀತ್ ಕೊವ್ಳ್ಯಾಂಕ್ ತಶೆಂಚ್ ಕಲಾಕಾರಾಂಕ್
ಪರ್ಗಾಂವಾಕ್ ವರುನ್ ಮಾನ್ ದಿಲಾ, ಸಮ್ಮಾನ್ ದಿಲಾ ಮಾತ್ರ್
ನ್ಹಯ್, ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ ವಾವ್ರ್ ಕರುನ್ ಸಯ್ತ್
ಮಾಂಯ್‌ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾ ತಾಲೆಂತಾಂಕ್ ಸೊಧುನ್ ಮಾನ್-ಸಮ್ಮಾನ್
ದಿಲಾ ಆನಿ ದಿವುನ್ ಆಸಾ.
ಆಜ್ ಆಮ್ಚೆಲಾಗಿಂ
ಸಭಾರ್ ನೇಮಾಳಿಂ ಬಂದ್ ಪಡ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಪುಣ್ ಥೊಡಿಂ ಪುಣೀಂ
ನೇಮಾಳಿಂ ಆಸಾತ್, ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಸಾ, ಅಧ್ಯಯನ್ ಪೀಠ ಆಸಾ,
ಪರಿಷದ್ ಆಸಾ, ಭಾಶಾ ಮಂಡಳ್ ಆಸಾ ಆನಿ ಖೂಪ್ ಸಂಘಟನಾಂ
ಆಸಾತ್ ಪುಣ್ ಆಜ್ ಪಾಸುನ್ ಪರ್ಗಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ
ವಾವ್ರಾವಿಶಿಂ ಕೊಣೆಂಯ್ ಏಕ್ ಕಡ್ತಿಲ್ ಜಾಂವ್ ಪುಸ್ತಕ್
ಜಾಂವ್ ಕಾಡ್‌ಲ್ಲೆಂ ಆಸಾ? ಹೆಂ ಸ್ವ-ವಿಮರ್ಸೊ ಕೆಲ್ಯಾರ್
ಜವಾಬ್ ಅಪ್ಶಿಚ್ ಉದೆತಾ. ಸವಾಲಾಂ ಉದೆತಾತ್ ಕೊಣೆಂ
ಕರಿಜಾಯ್ ಆಸ್ಲೆಂ? ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಕರುಂಕ್ ನಾ? ಅಜೀಕ್ ಚ್ಯಾರ್
ವರ್ಸಾಧಿಂ ಕೇಂದ್ರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ’ಕೊಂಕಣಿ
ಆಟ್ವ್ಯೆ ವಳೆರಿಂತ್ ರಿಗೊನ್ ೨೫ ವರ್ಸಾಂನಿ ಜಾಲ್ಲೊ
ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್’ ವಿಶ್ಯಾಚೆರ್ ದೋನ್-ತೀನ್ ದಿಸಾಂಚೆಂ
ವಿಚಾರ್ ಮಂಥನ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಮಾಂಡುನ್ ಹಾಡ್‌ಲ್ಲೆಂ. ಹ್ಯಾ
ವಿಚಾರ್ ಮಂಥನಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಟ್ವ್ಯಾ ವಳೆರಿಕ್
ರಿಗ್ಚ್ಯಾ ಸಂಧರ್ಭಾಚೊ, ಗೊಂಯಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ರಾಜ್ಯ್‌ಭಾಸ್
ಜಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಸಂಘರ್ಶಾಚೊ ಸವಿಸ್ತಾರ್ ವಿವರ್ ನಾಮ್ನೆಚ್ಯಾ
ವಾವ್ರಾಡಿ ಬಾಬ್ ಉದಯ್ ಭೆಂಬ್ರೆನ್, ಬಾಬ್ ನಾಗೇಶ್
ಕರ್ಮೆಲಿನ್ ದಿಲ್ಲೊ. ಹೆಚ್ ಸಂಧರ್ಭಾರ್ ಕರ್ನಾಟಕ್,
ಕೇರಳ್, ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರ ಅಶೆಂ ಹೆರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಂನಿ
ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರಾವಿಶಿಮ್ ಪ್ರಬಂಧಾಂ ಆಸ್ಲಿಂ.
ಮ್ಹಾಕಾ ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರಾವಿಶಿಂ
ಪ್ರಬಂಧ್ ಸಾದರ್ ಕರುಂಕ್ ಆಸ್ಲೆಂ, ಪುಣ್ ಹಾಂವೆಂ
ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರಾಸವೆಂ ಗಲ್ಫಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರಾವಿಶಿಂ
ಪ್ರಬಂಧ್ ಸಾದರ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಆಯ್ಕುನ್ ಚಡ್ತಾವಾಂಕ್ ಅಜ್ಯಾಪ್.
ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಗಲ್ಫಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ
ವಾವ್ರಾವಿ ಮುಳಾಚಿ ಮಾಹೆತ್ ಸಯ್ತ್ ಚಡ್ತಾವಾಂಕ್ ನಾತ್ಲಿ.
ಶಿಕ್ಪಾಚ್ಯಾ ನದ್ರೆನ್ ಹಿಂ ಹಂತಾಂ ಪ್ರಮುಕ್;
ಮಾಹೆತ್ (Information), ಸಮ್ಜಣಿ/ಅನ್ಬೋಗ್ (understanding
/ experience), ಉಪ್ರಾಂತ್ ಜಾಣ್ವಾಯ್ (Wisdom:
Application of knowledge). ಪುಣ್
ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಅರ್ಧ್ಯಾ/ತುಟ್ಕೊರ‍್ಯಾ
ಮಾಹೆತಿಕ್‌ಚ್ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ಮ್ಹಣ್ ಗಾಜಯ್ತೆಲೆ ಭರುನ್
ಗೆಲ್ಯಾತ್. ಹಾಂಕಾಂ ಗಾಡಂವ್ ಆನಿ ಘೊಡೊ ಹಾಂಚೆಮಧ್ಲೊ
ತಫಾವತ್ ಸಮ್ಜಾನಾ. ದೊಳೆ ಆಸಾತ್ ಪುಣ್ ದೀಶ್ಟ್ ನಾ, ಮಾಂಡೊ
ಆಸಾ ಪುಣ್ ಬೊಂಡು ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಪರಿಂ. ಕೊಂಕಣಿಚೊ ಪಯ್ಲೊ
ಪರ್ಗಾಂವ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಕೊಣೆ, ಕೆದಾಳಾ ಕೆಲ್ಲೊ
ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯೆವಿಶಿಂ ಸಭಾರ್ ಕಾಣ್ಯೊ ಆಸಾತ್ ಪುಣ್ ಹ್ಯಾ
ಕಾಣಿಯಾಂಕ್ ಪುರಾವೆ ಜೆ ಕಡ್ತಿಲೆರುಪಾರ್ ವಾ ಪುಸ್ತಕಾ
ರುಪಾರ್ ನಾಂತ್. ಕಾಂಯ್ ಥೊಡೆ ವಿಶೇಸ್ ಅಂಕೆ ಮೆಳ್ತಿತ್
ಪುಣ್ ವಿಶೇಸ್ ಅಂಕೆ ದುಡ್ವಾಚ್ಯಾ ಬಳಾನ್ ಉದೆಲ್ಲೆ ಶಿವಾಯ್
ಸತಾಚ್ಯಾ ಬಳಾನ್ ನ್ಹಯ್.
ಆಧ್ಲ್ಯಾ ಮಯ್ನ್ಯಾಂತ್
ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಧೆಂಪೆ ಕೊಲೆಜಿನ್ ಏಕ್ ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಮಟ್ಟಾಚೆಂ
ವೆಬಿನಾರ್ ಆಯೋಜಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ, ತಾಂತುಂ ಕನ್ನಡ
ಲಿಪಿಯೆಂತ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ಕಥಾಕಾರಾಂಚಿ ತಶೆಂಚ್
ಪುಸ್ತಕಾಂಚಿ ಮಾಹೆತ್ ದಿಂವ್ಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಮ್ಹಾಕಾ
ದಿಲ್ಲಿ. ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಅಧ್ಯಯನಾಂತ್ ಹಾಂವೆಂ 1858 ಥಾವ್ನ್
2023 ಪರ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಾಳಾಕ್ ತೀನ್ ವಾಂಟೆ ಕೆಲ್ಲೆ;
ಪಯ್ಲೊ ವಾಂಟೊ: 1950 ಆಧ್ಲೊ ಕಾಳ್ (ಬ್ರಿಟಿಶ್
ರಾಜ್ವಟ್ಕೆಚೊ)
ದುಸ್ರೊ ವಾಂಟೊ: 1950-2000
(ಭಾಂಗ್ರಾಳೊ ಕಾಳ್)
ತಿಸ್ರೊ ವಾಂಟೊ: 22000
ಉಪ್ರಾಂತ್ಲೊ (ಆಧುನಿಕ್/ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಾಳ್)
ಕೊಂಕಣಿ
ಭಾಸೆಚ್ಯಾ ಜೆರಾಲ್ ರಿತಿಚ್ಯಾ ಸ್ಥಿತಿಯಂತರಾಕ್ (Transformation)
ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಾಳ್ ಭೋವ್ ಮಹತ್ವಾಚೊ. ದೆಕುನ್ ಹ್ಯಾ ಡಿಜಿಟಲ್
ಕಾಳಾರ್ ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರಾಚಿ
ಒಳೊಕ್ ಕರುನ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯಾ ದಿಶೆನ್, ಆಮಿ ಮಿನತ್ ಕರ್ಚಿ
ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ; ದುಭಾಂಯ್ತ್ ’ದಾಯ್ಜಿದುಭಾಯ್’, ಉಪ್ರಾಂತ್
ಹಾಂಚಿ ದೇಕ್ ಘೆವ್ನ್ ಹೆರ್ ರಾಶ್ಟ್ರಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಹಾಚೆಂ
ಅನುಕರಣ್ ಜಾಲೆಂ; ಬಾಹ್ರೇಯ್ನಾಂತ್ ’ಕೊಂಕಣಿ ಕುಟಾಮ್’,
ಮಸ್ಕತಾಂಕ್ ’ಬರ್ಪಿ ಮಿತ್ರ್’, ಕುವೆಯ್ಟಾಂತ್ ’ಕೊಂಕಣಿ
ಕುಳ್ವಾರ್’ ಹ್ಯಾ ಸಂಘಟನಾಂಚೊ ಪ್ರಮುಕ್ ಇರಾದೊ ಕೊಂಕಣಿ
ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ್ ಪೋಸ್ ಕರ್ಚೊ. ದೆಕುನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಬರವ್ಪ್ಯಾಂಕ್
ಲಾಗಿಂ ಹಾಡುನ್, ತಾಂಚಿಂ ಬರ್ಪಾಂ ಎಕ್ಟಾಂವ್ನ್, ತಾಂಕಾಂ
ಉತ್ತೇಜನ್ ದೀವ್ನ್, ಕೊಂಕಣಿ ನೇಮಾಳ್ಯಾಂಕ್ ಪಾಟಿಂಬೊ
ದಿವುನ್, ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ್ ಕಾಮಾಸಾಳಾಂ ಮಾಂಡುನ್
ಹಾಡುನ್, ತಿಂ ಚಲವ್ನ್, ಕೊಂಕಣಿ ನೇಮಾಳ್ಯಾಂಚೆ ವಿಶೇಸ್
ಅಂಕೆ ಪರ್ಗಟುನ್, ಜಾಳಿಜಾಗೆ ರಚುನ್, ಸಾಹಿತ್ಯ್
ಪರ್ಗಟುನ್, ಕೊಂಕಣಿ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಛಾಪುನ್, ಕೊಂಕಣಿ
ಸಾಹಿತಿಕ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ದಿವುನ್, ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತಿ ಜಾವ್ನ್
ಆರ್ಥಿಕ್ ಸಂಕಶ್ಟಾಂತ್ ಆಸ್ಲೆವೆಳಾರ್ ತಾಂಕಾಂ ದುಡ್ವಾಚಿ
ಕುಮೊಕ್ ದಿವುನ್ ಕೆಲ್ಲೊ/ಕರುನ್ ಆಸ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಕಾಂಯ್
ಚಿಲ್ಲರ್ ನ್ಹಯ್.
ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣುನ್ ಎಕಾ ದಿಸಾ
ಮಾನ್-ಸನ್ಮಾನ್ ಮೆಳ್ತಾ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಇರಾದ್ಯಾನ್ ಕೆಲ್ಲೊ
ಹೊ ವಾವ್ರ್ ನ್ಹಯ್. ಆಮಿ ಕೊಂಕಣಿ ಲೋಕ್ ಜೆರಾಲ್ ರಿತಿನ್
ಪೊಳ್ಕುರೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಚಿಂತ್ಚೊ, ಪುಣ್ ಹೆರಾಂಚೆಂ ಬರೆಂಪಣ್
ಪಳೆಂವ್ಚ್ಯಾ, ವಳ್ಕುಂಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಂತ್ಲೆಂ
ಪೊಳ್ಕುರ್‌ಪಣ್ ನಾಕಾ. ಹೆಚ್ ಇರಾದ್ಯಾನ್ ಜ್ಯೂನ್
ಮಯ್ನ್ಯಾಚ್ಯಾ 10 ತಾರಿಕೆರ್ ಆಶಾವಾದಿ ಪ್ರಕಾಶನಾನ್ ಏಕ್
ಅಂತರ್‌ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಮಟ್ಟಾಚೆಂ ವೆಬಿನಾರ್ ಮಾಂಡುನ್
ಹಾಡ್ಲಾಂ. ಹ್ಯಾ ವೆಬಿನಾರಾಂತ್ ಪರ್ಗಾಂವಾಂತ್ ವಾವ್ರ್
ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ತಶೆಂಚ್ ಕರುನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಕುಂಚೊ
ಏಕ್ ಸುವಾಳೊ. ಹೆರಾಂಕ್ ಮಾನ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯಾಧಿಂ ಸ್ವತಾ ಮಾನ್
ಆಸ್ಚೊ ಗರ್ಜೆಚೊ. ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಸ್ವತಾ ಮಾನ್
ಆಸ್ಚೊಚ್ ಹೆರಾಂಕ್ ಮಾನ್ ದಿಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾ. ಕೊಂಕಣಿ
ಭಾಸೆಚೊ ಪೋಸ್ ಕರ್ಚ್ಯಾ ದಿಶೆನ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ
ಸಮೇಸ್ತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾಕ್ ಧಿನ್ವಾಸ್.
ಕೊಂಕಣಿ
ಉಲಯ್, ಕೊಂಕಣಿ ಉರಯ್, ಕೊಂಕಣಿ ಆಮ್ಚಿ ಆವಯ್
ಏಕ್
ಕೊಂಕಣಿ ಚಾಕೊರ್
- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್
[ಮಾಯ್, 2023] |
|
 |
|
|
|
 |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್: 1984 ಇಸ್ವೆ ಥಾವ್ನ್
ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕವಿತಾ,
ಲೇಖನಾಂ ಬರವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲೊ, 2004 ಥಾವ್ನ್ 2011 ಮ್ಹಣಾಸರ್
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್
ಕೆಲಾ. ಕಾಣಿಕ್, ಉದೆವ್, ಆಮ್ಚೊ ಯುವಕ್ ಪತ್ರಾಚ್ಯಾ
ಸಂಪಾದಕೀಯ್ ಮಂಡಳಿಂತ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಹಾಣೆಂ ’ಕುವೇಯ್ಟ್‌ಗಾರಾಂಚೊ
ಝೆಲೊ ವಿಶೇಸ್ ಅಂಕೊ’, ’ದಿವೊ-ದಾಯ್ಜ್’, ’ಮಿತ್ರ್-ದಾಯ್ಜ್’,
ತಶೆಂಚ್ ಕರ್ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚ್ಯಾ ’ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೊ
ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ’ ಬುಕಾಚೆಂ ಸಂಪಾದನ್ ಕೆಲಾಂ. ’ಮೊಳ್ಬಾವಯ್ಲಿಂ
ಸ್ವಪ್ಣಾಂ (2006)’ ಆನಿ ’ಮುಖಾಮುಖಿ
(2011)’, ಪಡ್‌ಸಾದ್ (2022) ಹಾಚೆ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಸಂಪಾದಕೀಯಾಂಚೆ
ತೀನ್ ಜಮೆ. |
|
[संपादकीय -
३७] पर्गांव
आनी कोंकणी वावर |
|
जेराल रितीन कोंकणी
लोक पोळकुरो. पारंपरीक जावन अजीक तीन-च्यार
शेकड्यां पयलें गोंयांत पोर्चुगिसांनी इंकविजिसांव
म्हळ्ळी भाशीक/धर्मीक बंधड घाली तेदनां जायतो
कोंकणी लोक अपलो धर्म/भास सोडून दीवंक तयार नासलो
देकून गांवच सोडून, अपल्या कुटमाक संगीं घेवन
पर्गांवाक म्हणजे लागशिल्या राज्यांनी वचून
शेतां-भाटांनी, तोटां-घाटांनी काम करिलागलो देकून
कछ (गुज्रात) थावन कोचीन (केरळा)
पऱ्यांत आज कोंकणी भाशीक मेळतात तर हाचें मूळ कारण
हेंच. ती एक अनिवाऱ्यता आसली; अपली भास, अपलो धर्म
संभाळुंक.
पूण पोळकुरें चिंतप संपलेंना.
वेग-वेगळ्या प्रांत्यांनी शिंपडलल्या कोंकणी लोकान
मिनत केली आनी अपलें कुटम चलयलें. हीं कांय
कल्पनां न्हय हकीगत. धा बोटां झरवन पांच बोटां
बिजवंक पडतालें. जांव शेत्कार, कुल्कार, मोगोर, व
हेर रितीन अपल्या कुटमाचो पोस कर्च्यांंनी कोणें
कांय इल्लो जागो घेतलो, तांक नासच्यांनी गेणिरुपार
जागो घेवन मिनत केली. हाकाय तांक नासच्यांनी
गांवांत भाटांकारागेर, तोटांकारांगेर,
बेटांकारांगेर काम करून अपल्या कुटमाक पोसलें,
अपल्या भुर्ग्यांक शिकप दिवंवच्या इराद्यान कोण
घरदार सांडून घाटाक वचून कापिये तोटांनी काम
करिलागलो, कोण बोंबोय गेलो, पार्स्यांगेर आनी
कोणाकोणाच्या बोंगल्यांनी काम करिलागलो. कोण
कुजनांनी, कोण टेक्सिंनी आनी कोण बेक्रेंनी काम
करिलागलो. काम सोधून तर्नाटे बोंबोय आयले आनी
कुडांनी रावून चडतीक शिकप जोडून मुकार गेले. कोण
होटेलांनी काम करून शिकून मुकार पावले. मुकार वचून
कोण तार्वटी जाले आनी देशाच्या भाये गेले, कोण
गलफाक पावले आनी आरब्यांच्या देशांनी काम
करिलागले. समाजीक परिवर्तनाच्या नद्रेन ह्यो सर्व
उत्रोण्यो महत्वाच्यो.
पर्गांव कोणायकयी
पयली विंचवण न्हय. अपलें घरदार, अपलें जल्मून
व्हड जाल्लें परिसर, अपलो गांव, अपली समाज, अपलें
कुटम सोडून भास-देस नेणासच्या पर्की गांवांत वचून
मिनत कर्चें सलीसायेचें न्हय. पर्गांवाक
गेल्ल्यांक मात्र कळीत आसा ते आटेविटे आनी संघरष.
’पाटीं गांवाक’ कादंबरेंत गलफांतल्या संघर्शाची
जायती झळक आसा. पूण आमची समाज, आमचीं नेमाळीं,
आमचे धर्मीक मुखेली ह्या पर्गांवांतल्यांक कशें
लेक्ता म्हळ्ळें सवाल उभें केल्यार तें अधुरेंच
जावन उर्तेलें. कित्याक म्हळ्यार चडतावांक पर्गांव
म्हळ्यार ’दुडवाचो रूक लायिल्ले मनीस’ देकून
गांवांत भांदपां भांदुंक, फेसतां-परबेंच्या विशेस
अंक्यांनी जाहीरातां दीवंक वा फिर्गजेंनी भांदपां
भांदुंक मात्र हीं पर्गांवचीं उपकाराक पडचीं
शिवाय, हकीगतेंत पर्गांवचीं म्हळ्यार धोणकाराच्या
सुण्यांपरीं; नां गांवचीं, नां पर्गांवचीं.
कोंकणी लोकांच्या पर्गांवच्या वावराविशीं आज
पासत एक कडतील जांव एक पुसतक जांव ना. ह्या दिशेन
कोणेंय चिंतप आटयिल्लें ना, कोणाकयी तें पडून
गेल्लेंय ना. पर्गांवांत आसच्यांक सोधून तांचेथावन
एल.ऐ.सी. पोलिसी वा हेर रितीन तांचेथावन फायदो
जोडुंक आयिल्लेच चड. कोंकणी मोगी म्हळ्ळे फटकिरे
डोंग करून पर्गांवांत आसच्यांक बनांवन, लुटून
उपरांत तांचिंच खेळकुळां करून आसल्ले असले कोंकणी
मोगी आज कोंकणिच्या सुत्तूरांत सयत नांत. अजीन वीस
वर्साधीं म्हजोच एकलो पाद्री कुवेयट आयिल्लो
म्हाका मेळुंक आयलो. सभार वेळ उलवन जातच अपल्या
बोल्सांत आसची एक पट्टी काडून ’.... हांगाथावन
कितलो पयस रावता?’ म्हणून विचारिलागलो. हांवेंय
विचारलें ’ही कसली पट्टी?’, पाद्री जाप दिवून
म्हणालो, ’आमच्या फिर्गजेचे कोण खंच्या कंपणेंनी
काम करून आसात म्हळ्ळी पट्टी’. हांवें खुशालायेन
पाटीं सवाल केलें ’आमच्या फिर्गजेच्या काम
नासच्यांची पट्टी पुणी आसागी फादर?’. ताका हासून
जाप दिवून तो म्हणालो, ’ती पट्टी करुंक तुकाच
सोडतां’. गलफांत काम कर्न आसल्यांक हें कांय नवें
न्हय. तवळ तवळ गलफाक येतेले आनी ह्या आयिल्ल्यांक
घरान घर भंवडायतेले आसात. हांतूं कसलोच गुन्यांव
ना पूण सवाल हें, ह्या पर्गांवाक येवून मिनत कर्न,
अपल्या कामामधें वेळ काडन हेर कोंकणी लोकांक लागीं
हाडून कोंकणी वावर करून कोंकणी कलेक, कोंकणी
साहित्याक, कोंकणी पत्रिकुध्यमाक, कोंकणी
रंगमांचियेक, कोंकणी समाजेक तेंको दिल्ल्या
वावराक मान मेळ्ळागी?
दोन थराची कोंकणी आज
आमी पळेतांव, पयली; आंज भडव्यांची (Angel)
कोंकणी, दुस्री: भडवांची (Pimp) कोंकणी,
हे दल्लाळ कोंकणी म्हळ्यार अपल्या बापायची आसत-वसत
करून अपलें अंतसकर्न आडोव दवरून, लोकांच्या
दुडवांत अपलें बोळकें भर्तात. पर्गांवची कोंकणी
खंडीत जावन आंजांची कोंकणी. घर कामेल्यांनी,
साद्या लोकांनी राकवण केल्ली, पोस केल्ली, मोग
केल्ली कोंकणी, अपलो घाम/रगत व्हाळयिल्ली कोंकणी.
अपल्या कमायेंतलो दुडू मोडून हाणीं कोंकणीक दिलां,
अपलो वेळ, अपली मिनत आनी अपली मान-मऱ्याद कोंकणीक
दिल्या देकून आज कोंकणी जिवाळ उरल्या. हाणीं
कोंकणीक दिलांच शिवाय कोंकणिथावन हांकां कितेंच
पाटीं मेळुंक ना.
अशें म्हणून मान-सन्मानाच्या नद्रेन ह्या
पर्गांवच्यानी वावर केल्लोच न्हय. पर्गांवांत
आसताना अपल्या मांयगांवचें चिंतप धोसता, अपलो
लोक, अपली समाज, अपली भास, अपलेंपण सगळें मोगाचें
दिसता देकून मोग, त्याक करून जायतो साक्रिफीस करून
कोंकणी लोकांनी गांवच्या नेमाळ्यांक, पुसतकांक,
संगीत कोवळ्यांक तशेंच कलाकारांक पर्गांवाक वरून
मान दिला, सम्मान दिला मात्र न्हय, पर्गांवांत
वावर करून सयत मांयगांवच्या तालेंतांक सोधून
मान-सम्मान दिला आनी दिवून आसा.
आज
आमचेलागीं सभार नेमाळीं बंद पडल्यांत पूण थोडीं
पुणीं नेमाळीं आसात, अकाडेमी आसा, अध्ययन पीठ आसा,
परिषद आसा, भाशा मंडळ आसा आनी खूप संघटनां आसात
पूण आज पासून पर्गांवच्या कोंकणी वावराविशीं
कोणेंय एक कडतील जांव पुसतक जांव काडल्लें आसा?
हें स्व-विमर्सो केल्यार जवाब अपशीच उदेता. सवालां
उदेतात कोणें करिजाय आसलें? कित्याक करुंक ना?
अजीक च्यार वर्साधीं केंद्र साहित्य अकाडेमीन
’कोंकणी आटव्ये वळेरिंत रिगोन २५ वर्सांनी जाल्लो
कोंकणी वावर’ विश्याचेर दोन-तीन दिसांचें विचार
मंथन गोंयांत मांडून हाडल्लें. ह्या विचार
मंथनांत कोंकणी भास आटव्या वळेरीक रिगच्या
संधर्भाचो, गोंयांत कोंकणी राज्यभास जांवच्या
संघर्शाचो सविसतार विवर नाम्नेच्या वावराडी बाब
उदय भेंबरेन, बाब नागेश कर्मेलीन दिल्लो. हेच
संधर्भार कर्नाटक, केरळ, महाराश्ट्र अशें हेर
प्रांत्यांनी जाल्ल्या कोंकणी वावराविशीम प्रबंधां
आसलीं. म्हाका महाराश्ट्राच्या कोंकणी वावराविशीं
प्रबंध सादर करुंक आसलें, पूण हांवें
महाराश्ट्रासवें गलफांतल्या कोंकणी वावराविशीं
प्रबंध सादर केल्लो आयकून चडतावांक अज्याप.
कित्याक म्हळ्यार गलफांत जाल्ल्या कोंकणी वावरावी
मुळाची माहेत सयत चडतावांक नातली.
शिकपाच्या नद्रेन हीं हंतां प्रमूक; माहेत (Information),
समजणी/अनबोग (Understanding / Experience),
उपरांत जाण्वाय (Wisdom: Application of
knowledge). पूण दुर्भागपणांत कोंकणिंत
अर्ध्या/तुटकोर्या माहेतीकच जाण्वाय म्हण
गाजयतेले भरून गेल्यात. हांकां गाडंव आनी घोडो
हांचेमधलो तफावत समजाना. दोळे आसात पूण दीश्ट ना,
मांडो आसा पूण बोंडू ना म्हळ्ळेपरीं. कोंकणिचो
पयलो पर्गांवचो वावर कोणे, केदाळा केल्लो
म्हळ्ळ्येविशीं सभार काण्यो आसात पूण ह्या
काणियांक पुरावे जे कडतिलेरुपार वा पुसतका रुपार
नांत. कांय थोडे विशेस अंके मेळतीत पूण विशेस अंके
दुडवाच्या बळान उदेल्ले शिवाय सताच्या बळान न्हय.
आधल्या मयन्यांत गोंयच्या धेंपे कोलेजीन
एक राश्ट्रीय मट्टाचें वेबिनार आयोजीत केल्लें,
तांतूं कन्नड लिपियेंतल्या कोंकणी कथाकारांची
तशेंच पुसतकांची माहेत दिंवची जवाभदारी म्हाका
दिल्ली. म्हज्या अध्ययनांत हांवें १९५८ थावन २०२३
पऱ्यांतल्या काळाक तीन वांटे केल्ले;
पयलो
वांटो: १९५० आधलो काळ (ब्रिटीश राज्वटकेचो)
दुस्रो वांटो: १९५०-२००० (भांग्राळो काळ)
तिस्रो वांटो: २००० उपरांतलो (आधुनीक/डिजिटल काळ)
कोंकणी भासेच्या जेराल रितिच्या स्थितियंतराक
(Transformation) डिजिटल काळ भोव
महत्वाचो. देकून ह्या डिजिटल काळार पर्गांवांत
जाल्ल्या कोंकणी वावराची ओळोक करून दिंवच्या
दिशेन, आमी मिनत कर्ची गर्ज आसा; दुभांयत
’दायजिदुभाय’, उपरांत हांची देक घेवन हेर
राश्ट्रांनी सयत हाचें अनुकरण जालें; बाह्रेयनांत
’कोंकणी कुटाम’, मसकतांक ’बर्पी मित्र’, कुवेयटांत
’कोंकणी कुळवार’ ह्या संघटनांचो प्रमूक इरादो
कोंकणी साहित्यीक पोस कर्चो. देकून कोंकणी
बरवप्यांक लागीं हाडून, तांचीं बर्पां एकटांवन,
तांकां उत्तेजन दीवन, कोंकणी नेमाळ्यांक पाटिंबो
दिवून, कोंकणी साहित्यीक कामासाळां मांडून हाडून,
तीं चलवन, कोंकणी नेमाळ्यांचे विशेस अंके पर्गटून,
जाळिजागे रचून, साहित्य पर्गटून, कोंकणी पुसतकां
छापून, कोंकणी साहितीक पुरसकार दिवून, कोंकणी
साहिती जावन आर्थीक संकश्टांत आसलेवेळार तांकां
दुडवाची कुमोक दिवून केल्लो/करून आसचो वावर कांय
चिल्लर न्हय.
अशें म्हणून एका दिसा
मान-सन्मान मेळता म्हळ्ळ्या इराद्यान केल्लो हो
वावर न्हय. आमी कोंकणी लोक जेराल रितीन पोळकुरें
चिंतप चिंतचो, पूण हेरांचें बरेंपण पळेंवच्या,
वळकुंच्या चिंत्पांतलें पोळकूरपण नाका. हेच
इराद्यान ज्यून मयन्याच्या १० तारिकेर आशावादी
प्रकाशनान एक अंतरराश्ट्रीय मट्टाचें वेबिनार
मांडून हाडलां. ह्या वेबिनारांत पर्गांवांत वावर
केल्ल्या तशेंच करून आसच्यां थावन आयकुंचो एक
सुवाळो. हेरांक मान दिंवच्याधीं स्वता मान आसचो
गर्जेचो. कित्याक म्हळ्यार स्वता मान आसचोच हेरांक
मान दिवंक सक्ता. कोंकणी भासेचो पोस कर्च्या दिशेन
वावर केल्ल्या समेसत कोंकणी लोकाक धिन्वास.
कोंकणी उलय, कोंकणी उरय, कोंकणी आमची आवय
एक कोंकणी चाकोर
-
वल्ली क्वाड्रस [माय,
२०२३]
|
| |
|
valleyquadros@gmail.com |
वल्ली क्वाड्रस: १९८४ इस्वे थावन कोंकणेंत
मटव्यो काणयो, कादंबरी, कविता, लेखनां बरवन
आयिल्लो, २००४ थावन २०११ म्हणासर दायज.कोम
जाळिजाग्याचो संपादक जावन वावर केला. काणीक,
उदेव, आमचो युवक पत्राच्या संपादकीय मंडळिंत
वावर केल्ल्या हाणें ’कुवेयटगारांचो झेलो
विशेस अंको’, ’दिवो-दायज’, ’मित्र-दायज’,
तशेंच कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमिच्या ’शेकड्याच्यो
मटव्यो काणयो’ बुकाचें संपादन केलां. ’मोळबावयलीं
स्वपणां (२००६)’ आनी ’मुखामुखी (२०११)’
पडसाद (२०२२) हाचे पर्गट जाल्ले संपादकीयांचे तीन
जमे. |
|
[Sompadoki'i - 37] Porgamv
ani konkonni vaur |
Jeral ritin konkonni
lok pollkuro. Paromporik zaun ojik tin-chear
xekoddeam poilem Gõyant porchugisamni
inkvijisamv mholl'lli bhaxik/dhormik bondhodd
ghali tednam zaito konkonni lok oplo dhorm'/bhas
soddun diunko toyar naslo dekun gamvch soddun,
oplea kuttmak songim gheun porgamvak mhonnje
lagxilea rajeamni vochun xetam-bhattamni,
tottam-ghattamni kam' korilaglo dekun kochh (Gujarat)
thaun kochin (Kerala) poreant az
konkonni bhaxik melltat tor hachem mull karonn
hench. Ti ek onivaryota asli; opli bhas, oplo
dhorm' sombhallunk.
Punn pollkurem
chintop somplemna. Veg-vegollea pranteamni
ximpoddlolea konkonni lokan minot keli ani oplem
kuttom' choloilem. Him kaim kolponam nhoi
hokigot. Dha bottam zhoroun panch bottam
bizounko poddtalem. Zamv xetkar, kulkar, mogor,
vo her ritin oplea kuttmacho pos korcheam'mni
konnem kaim il'lo zago ghetlo, tank nascheamni
gennirupar zago gheun minot keli. Hakai tank
nascheamni gamvant bhattankarager,
tottankaranger, bettankaranger kam' korun oplea
kuttmak poslem, oplea bhurgeank xikop divomvchea
iradean konn ghordar sanddun ghattak vochun
kapie tottamni kam' korilaglo, konn bomboi gelo,
parseanger ani konnakonnachea bongleamni kam'
korilaglo. Konn kujnamni, konn tteksimni ani
konn bekremni kam' korilaglo. Kam' sodhun
tornatte bomboi aile ani kuddamni ravun choddtik
xikop zoddun mukar gele. Konn hottelamni kam'
korun xikun mukar paule. Mukar vochun konn
tarvotti zale ani dexachea bhaye gele, konn
golfak paule ani arbeanchea dexamni kam'
korilagle. Somajik porivortonachea nodren heo
sorv utronneo mohotvacheo.
Porgamv
konnaikyi poili vinchounn nhoi. Oplem ghordar,
oplem zolmun vhodd zal'lem porisor, oplo gamv,
opli somaz, oplem kuttom' soddun bhas-des
nennaschea porki gamvant vochun minot korchem
solisayechem nhoi. Porgamvak gel'leank matr
kollit asa te attevitte ani songhorx. ’pattim
gamvak’ kadomborent golfantlea songhorxachi
zaiti zhollok asa. Punn amchi somaz, amchim
nemallim, amche dhormik mukheli hea
porgamvantleank koxem lekta mholl'llem soval
ubhem kelear tem odhurench zaun urtelem. Kiteak
mhollear choddtavank porgamv mhollear ’duddvacho
ruk layil'le monis’ dekun gamvant bhandpam
bhandunk, festam-porbenchea vixes onkeamni
zahiratam diunko va firgojemni bhandpam bhandunk
matr him porgamvchim upkarak poddchim xivai,
hokigotent porgamvchim mhollear dhonnkarachea
sunneamporim; nam gamvchim, nam porgamvchim.
Konkonni lokanchea porgamvchea vauravixim az
pasot ek koddtil zamv ek pustok zamv na. Hea
dixen konnem-i chintop attoyil'lem na, konnakyi
tem poddun gel'lem-i na. Porgamvant ascheank
sodhun tanchethaun LIC Policy va her ritin
tanchethaun faido zoddunk ayil'lech chodd.
Konkonni mogi mholl'lle fottkire ddong korun
porgamvant ascheank bonamvn, luttun uprant
tanchinch khellkullam korun asl'le osole
konkonni mogi az konkonnichea sut'turant soit
nant. Ojin vis vorsadhim mhozoch eklo padri
kuveytt ayil'lo mhaka mellunk ailo. Sobhar vell
uloun zatoch oplea bolsant aschi ek pott'tti
kaddun ’.... Hangathaun kitlo pois rauta?’
mhonnun vicharilaglo. Hamvem-i vicharlem ’hi
kosoli pott'tti?’, padri zap divun mhonnalo,
’amchea firgojeche konn khonchea kompnnemni kam'
korun asat mholl'lli pott'tti’. Hamvem
khuxalayen pattim soval kelem ’amchea
firgojechea kam' nascheanchi pott'tti punni
asagi fador?’. Taka hasun zap divun to mhonnalo,
’ti pott'tti korunk tukach soddtam’. Golfant
kam' korn asleank hem kaim novem nhoi. Toull
toull golfak yetele ani hea ayil'leank ghoran
ghor bhomvddaitele asat. Hantum kosloch guneamv
na punn soval hem, hea porgamvak yevun minot
korn, oplea kamamodhem vell kaddn her konkonni
lokank lagim haddun konkonni vaur korun konkonni
kolek, konkonni sahiteak, konkonni
potrikudhyomak, konkonni rongmanchiek, konkonni
somajek tenko dil'lea vaurak man mell'llagi?
don thorachi konkonni az ami polletamv,
poili; anz bhoddveanchi (Angel)
konkonni, dusri: bhoddvanchi (Pimp)
konkonni, he dol'lall konkonni mhollear oplea
bapaichi ast-vost korun oplem ontoskorn addovo
dourun, lokanchea duddvant oplem bollkem
bhortat. Porgamvchi konkonni khonddit zaun
anzanchi konkonni. Ghor kameleamni, sadea
lokamni rakvonn kel'li, pos kel'li, mog kel'li
konkonni, oplo gham'/rogot vhalloyil'li
konkonni. Oplea komayentlo duddu moddun hannim
konkonnik dilam, oplo vell, opli minot ani opli
man-moread konkonnik dilea dekun az konkonni
jivall urlea. Hannim konkonnik dilanch xivai
konkonnithaun hankam kitench pattim mellunk na.
Oxem mhonnun man-sonmanachea
nodren hea porgamvcheani vaur kel'loch nhoi.
Porgamvant astana oplea mam-igamvchem chintop
dhosta, oplo lok, opli somaz, opli bhas,
oplemponn sogllem mogachem dista dekun mog, teak
korun zaito sakrifis korun konkonni lokamni
gamvchea nemalleank, pustokank, songit koulleank
toxench kolakarank porgamvak vorun man dila,
som'man dila matr nhoi, porgamvant vaur korun
soit mam-igamvchea talentank sodhun man-som'man
dila ani divun asa.
Az amchelagim sobhar
nemallim bond poddleant punn thoddim punnim
nemallim asat, okaddemi asa, odhyoin pittho asa,
porixod asa, bhaxa monddoll asa ani khup
songhottonam asat punn az pasun porgamvchea
konkonni vauravixim konnem-i ek koddtil zamv
pustok zamv kaddl'lem asa? hem svo-vimorso
kelear zovab opxich udeta. Sovalam udetat konnem
korizai aslem? kiteak korunk na? ojik chear
vorsadhim kendr sahity okaddemin ’konkonni
attvye vollerint rigon 25 vorsamni zal'lo
konkonni vaur’ vixeacher don-tin disanchem
vichar monthon Gõyant manddun haddl'lem. Hea
vichar monthonant konkonni bhas attvea vollerik
rigchea sondhorbhacho, Gõyant konkonni rajybhas
zamvchea songhorxacho sovistar vivor namnechea
vauraddi bab udoi bhembren, bab nagex kormelin
dil'lo. Hech sondhorbhar kornattok, keroll,
moharaxttro oxem her pranteamni zal'lea konkonni
vauravixim' probondham aslim. Mhaka
moharaxttrachea konkonni vauravixim probondh
sador korunk aslem, punn hamvem moharaxttrasovem
golfantlea konkonni vauravixim probondh sador
kel'lo aikun choddtavank ojeap. Kiteak mhollear
golfant zal'lea konkonni vauravi mullachi mahet
soit choddtavank natli.
Xikpachea nodren
him hontam promuk; mahet (Information),
somzonni/onbog (Understanding
/ Experience), uprant zannvai (Wisdom:
Application of knowledge). Punn
durbhagponnant konkonnint ordhea/tuttkoroea
mahetikch zannvai mhonn gazoitele bhorun
geleat. Hankam gaddomv ani ghoddo hanchemodhlo
tofaut somzana. Dolle asat punn dixtt na, manddo
asa punn bonddu na mholl'lleporim. Konkonnicho
poilo porgamvcho vaur konne, kedalla kel'lo
mholl'llyevixim sobhar kanneo asat punn hea
kanniank purave je koddtilerupar va pustoka
rupar nant. Kaim thodde vixes onke melltit punn
vixes onke duddvachea bollan udel'le xivai
sotachea bollan nhoi.
Adhlea moineant
Gõychea dhempe kolejin ek raxttri-i mott'ttachem
vebinar ayojit kel'lem, tantum kon'noddo
lipientlea konkonni kothakaranchi toxench
pustokanchi mahet dimvchi zovabhdari mhaka
dil'li. Mhojea odhyoinant hamvem 1958 thaun 2023
poreantlea kallak tin vantte kel'le;
Poilo vantto: 1950 adhlo kall (brittix
rajvottkecho)
Dusro vantto: 1950-2000
(bhangrallo kall)
Tisro vantto: 2000 uprantlo
(adhunik/ddijittol kall)
konkonni
bhasechea jeral ritichea sthitiyontorak (Transformation)
ddijittol kall bhovo mohotvacho. Dekun hea
ddijittol kallar porgamvant zal'lea konkonni
vaurachi ollok korun dimvchea dixen, ami minot
korchi gorz asa; dubhamyt ’daijidubhai’, uprant
hanchi dek gheun her raxttramni soit hachem
onukoronn zalem; bahreynant ’konkonni kuttam'’,
moskotank ’borpi mitr’, kuveyttant ’konkonni
kullvar’ hea songhottonancho promuk irado
konkonni sahityik pos korcho. Dekun konkonni
boroupeank lagim haddun, tanchim borpam
ekttamvn, tankam ut'tezon diun, konkonni
nemalleank pattimbo divun, konkonni sahityik
kamasallam manddun haddun, tim choloun, konkonni
nemalleanche vixes onke porgottun, zallizage
rochun, sahity porgottun, konkonni pustokam
chhapun, konkonni sahitik puroskar divun,
konkonni sahiti zaun arthik sonkoxttant
aslevellar tankam duddvachi kumok divun
kel'lo/korun ascho vaur kaim chil'lor nhoi.
Oxem mhonnun eka disa man-sonman mellta
mholl'llea iradean kel'lo ho vaur nhoi. Ami
konkonni lok jeral ritin pollkurem chintop
chintcho, punn heranchem boremponn pollemvchea,
vollkunchea chintpantlem pollkurponn naka. Hech
iradean jyun moineachea 10 tariker axavadi
prokaxonan ek ontorraxttri-i mott'ttachem
vebinar manddun haddlam. Hea vebinarant
porgamvant vaur kel'lea toxench korun ascheam
thaun aikuncho ek suvallo. Herank man
dimvcheadhim svota man ascho gorjecho. Kiteak
mhollear svota man aschoch herank man divonko
sokta. Konkonni bhasecho pos korchea dixen vaur
kel'lea somest konkonni lokak dhinvas.
Konkonni uloi, konkonni uroi, konkonni amchi auy
Ek konkonni chakor
- Valley
Quadros [Mai, 2023] |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
Valley Quadros: 1984 isve thaun
konknnent mottveo kannyo, kadombori, kovita,
lekhnam boroun ayil'lo, 2004 thaun 2011
mhonnasor daiz.com zallizageacho sompadok zaun
vaur kela. Kannik, udevo, amcho yuvk potrachea
sompadoki-i monddllint vaur kel'lea hannem
’kuveyttgarancho jhelo vixes onko’,
’divo-daiz’, ’mitr-daiz’, toxench kornattok
konknni sahity okaddemichea ’xekddeacheo
mottveo kannyo’ bukachem sompadon kelam. ’Mollbauyolim
svopnnam (2006)’ ani ’Mukhamukhi
(2011)’ Poddsad (2022) hache
porgott zal'le sompadokiyanche tin zome. |
|
|
|
|
|
|
|
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ |
|
2004 ಥಾವ್ನ್
2011 ಪರ್ಯಾಂತ್ ಕಾರ್ಯಾಳ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಚೆರ್
ಪರ್ಗಟ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ವಿಂಚ್ಣಾರ್ ಸಾಹಿತಾಕ್ ಆಮಿ
ಫುಡಿಲ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಪಯ್ಣಾರಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಕ್
ಲಾಭಯ್ತೆಲ್ಯಾಂವ್. | |
| |
![]() |
|
