ಬೂಕ್: ಸುರ್‍ಯೊ ಉದೆತಾ
ಪ್ರಕಾರ್: ರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಮಟ್ಟಾಚ್ಯೊ ಕೊಂಕಣಿ ಮೊಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ
ಸಂಪಾದನ್: ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್, ಅಜೆಕಾರ್
ಪರ್‍ಗಟ್ಣಾರ್: ಕರ್‍ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿ
ಪಾನಾಂ: 544+4
ಮೋಲ್: 350
ಇಸ್ವಿ: 2019

ಆಮಿ ಕಾಣಿ, ಜಾಂವ್ ಮೊಟ್ವಿ ಯಾ ಲಾಂಬ್, ಕಿತ್ಯಾಖಾತಿರ್ ಬರಂವ್ಚಿ? ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಖುಶ್ ಕರುಂಕ್? ಸಮ್ಜೊಣಿ ದೀಂವ್ಕ್? ಬರಿ ಚಾಲ್ ಶಿಕಂವ್ಕ್? ಸಂಸಾರಾರ್ ಸುದ್ರಾಪ್ ಹಾಡುಂಕ್? ಬರ್‍ಪ್ಯಾಕ್ ಪಯ್ಶೆ ಕರುಂಕ್? ಹೆ ಸಕ್ಕಡ್ ಶೆವೊಟ್ ಆಮ್ಚೆ ಮತಿಂತ್ ಆಸ್ಯೆತ್ ಪುಣ್ ಆಮ್ಚಿ ಕಾಣಿ ಜರ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಭರ್ಪೂರ್ ಭೊಗ್ಣಾಂಅನ್ಭೋಗ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಸಲ್ವತ್ ತರ್, ವಯ್ರ್ ಸಾಂಗ್ಲೆಲೆ ಖಂಚೆಚ್ ಶೆವೊಟ್ ಜ್ಯಾರಿ ಕರುಂಕ್ ಸಕ್ಚೆಬರಿ ನಾ. ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಜರ್ ಏಕ್ ಕಾಣಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚೆಂ ಗುಮಾನ್ ಆಪ್ಣಾಥಂಯ್ ಕಯ್ದ್ ಕರುಂಕ್ ಸಕನಾ ತರ್ ತಿ ಕಾಣಿ ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಮಹತ್ವಾಚ್ಯಾ ವಿಶಯಾಚೆರ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರೀ, ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಆಪುರ್ಬಾಯೆಚ್ಯಾ ಕವಿತೆನಿಂ ವಿಣ್ಲೆಲೆ ಭಾಶೆನ್ ಬರಯ್ಲ್ಯಾರೀ ತಿಕಾ ಮೋಲ್ ನಾ.

ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚಿಂ ಭೊಗ್ಣಾಂ ಉಸವ್ನ್ ತಾಂಚಿ ಆಸಕ್ತ್ ಖಂಚಾವ್ನ್ ಆಕೇರ್ ಪರ್ಯಾಂತ್ ತ್ಯೆ ಕಾಣ್ಯೆಸಂಸಾರಾಂತ್ ತಾಂಣಿ ಜಿಯೆಶೆಂ ಕರ್ನ್ ಕಾಣ್ಯೆಚೆ ಸಂಪ್ಣೆರ್ ಏಕ್ ’ನವೊ ಮನಿಸ್’ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಭೊಗಾಪ್ ತಾಂಕಾಂ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕ್ಲ್ಯಾರ್ ತಿ ಬರಿ ಆನಿ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಾಣಿ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ತಾ. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚೊ ಅನ್ಬೋಗ್ ಫಕತ್ ಸಂತೊಸಾಚೊ ಜಾಯ್ಜೆಮ್ಹಣ್ ನಾ. ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ದುಖಿನ್ ಆನಿ ಘಾತಾನ್ ಭರ್ಲೆಲ್ಯೊ ಆಸೊನೀ, ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ಏಕ್ ನವೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾತ್. ದೆಕುನ್ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ದೀಂವ್ಚೊ ಹೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ಕಾಂದ್ಡಿ ಭಾಶೆನ್ "ಕಾವ್ಯಾನಂದ" ಯಾ ನಾಂವಾಡ್ದಿಕ್ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ವ್ಶಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅರಿಸ್ಟೊಟಲಾಚ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ Catharsis ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ನಾಂವ್ ಘೆತಾ. ಹ್ಯಾ ಅನ್ಬೊಗಾಚೊ ಏಕ್ ಗುರ್ತ್ ಕಾಣಿ ವಾಚುನ್ ಸಂಪ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತೀ ತ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲೆ ಕಿರ್‌ದಾರ್, ಘಡಿತಾಂ ಆನಿ ಸಂಪ್ಣಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚೆ ಮತಿಂತ್ ಲಾಂಬ್ ಆವ್ದೆಕ್ ಘುಂವ್ತೇ ಆಸ್ಚೆಂ.

ಹ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಕ್ ಪುಶ್ಟಿ ಜಾವ್ನ್ ಸಾಹಿತ್ (Literature) ಕೆದ್ನಾ ಆನಿ ಕಶೆಂ ಉಬ್ಜತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆವಿಶಿಂ ದೊ. ವಿಲ್ಯಮ್ ದ ಸಿಲ್ವಾ, ವಿಲ್ಸನ್ ಕಟೀಲಾಚ್ಯಾ "ದೀಕ್ ಆನಿ ಪೀಕ್" ಕವಿತಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ ಹ್ಯಾ ಪರಿಂ ವಿವರಾಯ್ತಾ: " ಕವಿತಾ ಆನಿ ಸಗ್ಳೆಂ ಸಾಹಿತ್ ಆಪ್ಶೀಂ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಜಾಯ್ನಾಂತ್ ತಿಂ ಝರಿಬರಿಂ ಮನ್ಶ್ಯಾ ಕಲ್ಪನೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಪಾಜಾರೊನ್ ಆನಿ ಮನಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಉಮಾಳೊನ್ ಯೇವ್ಕಾ. ತ್ಯಾ ಪಾಜರಾಕ್ ಆನಿ ಉಮಾಳ್ಯಾಕ್ ಧಗ್ ಆಸ್ತಾ. ತಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ಟಚ್, ಕವಿತಾ ನಿರ್ಮಾಣಾಚಿ ಭೊಂವ್ತಣ್, ಪಾಟ್‍ಭುಂಯ್, ಕಾಳಾಥಳಾಚಿ ನಾಜುಕಾಯ್ ಆನಿ ಕವಿಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಗತಿಚಿ ಧಾರ್ ಆನಿ ವ್ಹೊಳೊ ಆಮಿಂ ಮನಾಂತ್ ಘೆತ್ಲಿಂ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಕವಿತಾನಿಂ ಚಡ್ ಬರೊ ಜಾವ್ನ್ ಉಗ್ಡಾಪೊ ಜಾತಾ ಕವಿ, ಆನಿ ವಾಚ್ತಾ ವಾಚ್ತಾನಾ ಕವಿತೆಚೊ ರೋಸ್ ಸಾಮ್ಕೊ ಆಪ್‍ರೋಸ್ ಜಾತಾ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್. ಪರ್ತುನ್ ವಾಚ್ಯಾಂ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ವೋಡ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ತಾಂಡ್‍ಇ ಯೆತಾತ್. ಹೆಂ ಸಾಯಿತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಅಭಿವೆಕ್ತಿಚೆಂ ವಿರಾಟ್ ರೂಪ್. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್‍ಇ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಅಪುಣ್-ಉಗ್ಡಾಪಣಾಕ್ ಆನಿ ವಿಚಾರಾಕ್ ವೊಡ್ಟಾ." (ಪಾನ್ 167)

ಹ್ಯಾ ವಯ್ರ್ ಸಾಂಗ್ಲೆಲ್ಯೆ ಜಾಣ್ತಿಕಾಯೆಕ್ ದಾಕ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಬರಿ ವಿಶಾಲ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಶೆತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಾಣಿಯಾಂಚೊ ಪುಂಜೊ "ಸುರ್‍ಯೊ ಉದೆತಾ" ಕರ್ನಾಟಕ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್, ಅಜೆಕಾರ್, ಹಾಚ್ಯಾ ಸಂಪಾದಕ್‍ಪಣಾಖಾಲ್ ಪರ್‍ಗಟ್ ಕೆಲಾ. ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೊ ೨೭ ಕಾಣಿಯೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ವಿಸ್ತರಾಯ್ ಆನಿ ವಿವಿಧತಾಯೆಂಚಿ ವಳಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿತಾತ್. ವಿಸ್ತಾರಾಯ್ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ದರ್‌ಯಾ ತಡಿಚ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶನಿಂ ತಶೆಂ ಪರ್‍ಗಾವಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಆಸಾ ತರ್ ವಿವಿಧತಾಯ್ ಜಾತಿಂ, ಧರ್ಮಾಂ, ಬೊಲಿ ಆನಿ ಲಿಪಿಯಾನಿಂ ವಾಂಟ್ಲೆಲಿ ದಿಸ್ತಾ. ಗೋಂಯ್ ಪ್ರದೇಶಾಚ್ಯಾ ಬರ್ಪ್ಯಾಂಚಿ ಹಾಜ್ರಿ ಚಡ್ ಮ್ಹಣ್ ದಿಸ್ಲ್ಯಾರೀ ಜ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ ಆಸಾತ್ ತ್ಯೊ ದೇಸ್ ತಸೆಂ ವಿದೇಸಾಮಟ್ಟಾಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಭಾಸಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಕ್ ಸ್ಪರ್ದಿ ಜಾಂವ್ಚೆ ತಸಲ್ಯೊ. ದೆಕುನ್ ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಣ್ಟಾಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಉಲಂವ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಥೊಡೊಚ್ ತರೀ ತಾಂತ್ಲೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಮಾತ್ರ್ ಬರ್‍ಯಾಂತ್ಲೆ ಬರೆಂ. ಹ್ಯಾ ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲಿ ಖಂಚಿ ಕಾಣಿ ಘೆತ್ಲ್ಯಾರೀ ತ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆ ಪಾಟ್ಲೊ ಬರ್ಪಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂತ್ ಆಪ್ಲಿ ಭೊಂವ್ತಣ್, ಸಾಮಾಜಿಕ್ ತಸೆಂ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಪಾಟ್‍ಭ್ಂಯ್ ಆನಿ ಕಾಳಾ ಥಳಾಚಿ ನಾಜುಕಾಯ್ ಪರ್‍ಜಳಶೆಂ ಕರ್ತಾ. ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಾಚ್ತಾನಾ ಬೊಲಿಂಚೊ ಫರಕ್ ವಾಚ್ಪಾಚೆ ಸಲಿಸಾಯೆಕ್ ಅಡ್ಕಳ್ಟಾ ತರೀ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶಾಂನಿ ವಾಪರಾರ್ ಆಸ್ಚಿ ಉತ್ರಾವಳ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಮಾಲ್ಗಡ್ಯಾಂಚೊ ಉಡಾಸ್ ಕರುನ್ ದಿತಾ. ಜಾಯಿತ್ತಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಜಿಂ ಮ್ಹಜ್ಯೆ ಆಜ್ಯೇನ್, ಮ್ಹಜೆ ಮಾಂಯ್ನ್ ಆನಿ ತಾಂಚ್ಯೆ ಪ್ರಾಯೆಚ್ಯಾ ಹೆರಾಂನಿ ವಾಪರ್ಲೆಲಿಂ ಪುಣ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ಫುಡ್ಲ್ಯಾ ಸಂತತೆಂನಿ ಹೊಗ್ಡಾವ್ನ್ ಘೆತ್‍ಲ್ಲಿಂ ಹ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಪರತ್ ಝಳ್ಕತಾತ್. ದೆಕುನ್, ಜರ್ ಆಮಿಂ ಲಿಪಿಯಾಂಚೆ ದೊರೆ ಕೊಸ್ಳಾವ್ನ್ ಎಕಾಮೆಕಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಆನಿ ಸಾಯಿತ್ ವಾಚುಂಕ್ ತಯಾರ್ ಆಸಾಂವ್ ತರ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿಪಣ್‍ಯಿ ಜೀವಾಳ್ ಜಾಂವ್ಚೆಂ ಖಂಡಿತ್.

ಹ್ಯಾ ಎದ್ಯಾ ವ್ಹಡಾ, ಚಡುಣೆ ಸಾಡೆಪಾಂಯ್ಶಿಂ ಪಾನಾಂಚ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೆ ಹರ್‌ಯೆಕೆ ಕಾಣಿಯೆವಿಶಿಂ ಬಾರಿಕಾಯೆಚಿ ನದರ್ ಧಾಂವ್ಡಾಂವ್ಚೊ ಹ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಚೊ ಶೆವೊಟ್ ನ್ಹಯ್. ಪುಣ್ ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಾಚುಂಕ್ ಪ್ರೇರಣ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ಮಾತ್ರ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಕರ್‍ಯೆತ್. ತ್ಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್ ಬರಂವ್ಚೆಂ ತರ್, ಜರ್ ಎಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ಮೊಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಬರಂವ್ಕ್ ಶಿಕೊಂಕ್ ಜಾಯ್ ತರ್ ಹಾಂತ್ಲೆ ಬರವ್ಪಿ ಉತ್ತೀಮ್ ದೇಕ್. ಕಾಣಿ ಬರಂವ್ಚಿ ಕಲಾ (technique) ಹರ್‍ಯೆಕಾ ಬರ್ಪ್ಯಾನ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲ್ಯಾ ಆನಿ ಆಪ್ಲ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ತ್ಯೆ ಜಾಣ್ವಾಯೆನ್ ನೆಟಾಯ್ಲ್ಯಾತ್. ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಚೆಂ ಧ್ಯಾನ್ ಆಕರ್ಸುಂಕ್ ಗರ್ಜ್ ಆಸ್ಚಿ ಸುರ್ವಾತ್, ಕಾಣಿಯೆಚೆ ಸಂಪ್ಣೆ ಪರ್‍ಯಾಂತ್ ತಾಂಚೆಂ ಗುಮಾನ್ ಗುಂತುನ್ ಧರುಂಕ್ ಗರ್ಜ್ ಆಶ್ಚೆಂ ಸಸ್ಪೆನ್ಸ್ ತಶೆಂ ಮೋನ್ ಆಕರ್ಸುಂಕ್ ಸಕ್ಚೆ ಕಿರ್‌ದಾರ್ (characters) ಆನಿ ಆಕೇರಿಕ್ ಮತಿ ಪಡ್ದ್ಯಾಚೆರ್ ಖಂಚೊನ್ ಉರ್ಚೆ ತಸಲಿ ಸಂಪ್ಣಿ; ಹ್ಯಾ ಸರ್ವ್ ತಕ್ನಿಕೆಂನಿ ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ವಿಣುನ್ ಹಾಡ್ಲ್ಯಾತ್.

ಹ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಖಾತಿರ್ ಬರ್ಪ್ಯಾಂನಿ ವಿಂಚ್ಲೆಲೆ ವಿಶಯ್ ಥರಾವಳ್ ಆನಿ ವಿಭಿನ್ನ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಕಾಣಿಯಾಂಚೆ ಪಂಗಡ್ ಕರ್ನ್ ತಾಂಚೊ ವಿಮರ್ಸೊ ಕರ್ಚೆಂ ಕಶ್ಟಾಂಚೆಂ. ತರೀ ಪಂದ್ರಾ ಕಾಣಿಯೊ ದಾದ್ಲ್ಯಾಂಚ್ಯೊ ಆನಿ ಬಾರಾ ಸ್ತ್ರೀಯಾಂಚ್ಯೊ ಆಸೊನ್ ಸ್ತ್ರೀಯಾನಿಂ ಬರಯ್ಲೆಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಪಯ್ಕಿ ಚಡ್ತಾವ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಲಗ್ನಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಪುತಾಂನಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಬಾಯ್ಲಾಂಚ್ಯಾ ಗರ್ಜಾಂ ಖಾತಿರ್ ಆಪ್ಲೆಂ ಕುಟಮ್ (ಆವಯ್-ಬಾಪಯ್, ಭಾವ್-ಭಯ್ಣಿ) ಸಾಂಡುನ್ ಪಯ್ಸ್ ವೆಚ್ಯಾ ವಿಶಿಂ ಯಾ ಸುನಾಂನಿ ಘೊವಾಂಚ್ಯಾ ಘರಾಚ್ಯಾಂಕ್ ಲೆಕಿನಾಶೆಂ ರಾಂವ್ಚೆ ವಿಶಯ್ ಉಟೊನ್ ದಿಸ್ತಾತ್. ತರೀ ಹ್ಯಾ ಪಯ್ಕಿಂಚ್ಯಾ ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಪ್ರಾಯ್ವಂತ್ ತರೀ ಆವಯೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪಾಂಯಾಂಚೆರ್ ಪರತ್ ಉಭಿಂ ರಾವ್ತಾತ್ ಆನಿ ಫುಡ್ಲೆ ದೀಸ್ ದುಕಾಂಚೆ ಜಾಯ್ನಾಯೆಮ್ಹಣ್ ಝುಜ್ತಾತ್ ತೆಂ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಮೆಳ್ಕಾ.

ದೆಕಿಕ್, ಹೇಮಾ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ "ಪುನರ್ ವೈಭವ್", ಡಾ. ಜಯಂತಿ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ "ತಾಠ್ ಕಣೊ" ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಹ್ಯಾ ವಿಶಯಾಂಚೆರ್ ಮನ್ ಲಾಗಯಿಲ್ಲೆಂ ದಿಸ್ತಾ. ಹ್ಯಾ ಜಮ್ಯಾಂತ್ಲಿ ಹರ್‍ಯೆಕ್ ಕಾಣಿ ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಿರ್‍ದಾರಾಕ್ ಎಕಾ ನವ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ವ್ಹರ್ನ್ ಪಾಯ್ತಾ ತಶೆಂ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಚ್ಯಾ ಭಿತರ್ಲೊ ವಿಕಾಸ್ ಆನಿ ಭೊಗ್ಣಾಂ ಆನ್ಬೋಗ್ ಜಿವಂತ್ ಜಾಯ್ಶೆಂ ಕರ್ತಾ. ಎಕ್ಯೆ ಕಾಣಿಯೆಚೊ ಶೆವೊಟ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಕ್ ತ್ಯಾ ವಯ್ಲ್ಯಾ ಅನ್ಬೋಗಾಚ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ವರ್ನ್ ಪಾವಂವ್ಚೊ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಹಾಂತ್ಲಿ ಖಂಚಿ ಕಾಣಿ ಘೆತ್ಲ್ಯಾರೀ ತಸಲೊ ಆನ್ಬೋಗ್ ಭೊಗ್ಚಿ ಖಾತ್ರಿ ಆಸಾ.

ಭಾಶೆಚ್ಯೆ ಸೊಭಾಯೆಚಿ ರೂಚ್ ದಾಕಾಂವ್ಚಿ ತರ್ ಹೇಮಾ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯೆ "ಪುನರ್‌ವೈಭವ್" ಕಾಣಿಯೆಂತ್ಲೆಂ ಹೆಂ ವಾಕ್ಯೆಂ ಘೆಯಾ: "ಗಂಗುಬಾಯೆಚ್ಯಾ ಚವ್ಥಿಕ್ ಉಮೆದೀಚಿಂ ಪಾಖಾಂ ಲಾಗ್‍ಲ್ಲಿಂ ಆನಿ ಖೊಶ್ಯೆಚೆ ಕಾಜುಲೆ ಲಿಕ್ಲಿಕ್ತಾಲೆ". ತೆಚ್‍ಪರಿಂ ಡಾ. ಜಯಂತಿ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯೆ "ತಾಠ್‍ಕಣೊ" ಕಾಣ್ಯೆಂತ್ಲೆಂ ವಾಕ್ಯೆಂ : "ಪ್ರಶ್ನ್ಯಾಂಚೊ ನೆಟಾಳೊ ಸೊರ್ಪಾ ಸಾರ್ಕೊ ತಿಚೆ ಗೊಮ್ಟೆ ಭಂವ್ತಿಂ ಅಂದತ್ ವೆತಾಲೊ..."

ಕಾಣಿಯಾಂ ಪಯ್ಕಿ ವಿಶಿಷ್ಟ್ ಆನಿ ಚರಿತ್ರೆಚ್ಯಾ ಕೊಡು ಆನ್ಬೋಗಾಂಚೆರ್ ಬಾಂದ್ಲೆಲಿ ಎನ್. ಶಿವದಾಸ್ ಹಾಚಿ "ಆಲ್ತೊಡಚೊ ಬಾಪೊಯ್ ಪಲ್ತಡಚಿ ಧೂವ್" ಕಾಣಿ ಪುಡ್ತುಗೆಸಾಂಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಜಬರ್‍ದಸ್ತೆನ್ ಕರ್ಚ್ಯಾ ಧರ್ಮಾಂತರಾಚೆರ್ ವಿಣ್ಲ್ಯಾ ತರೀ ಕೋಮುವಾದಾಚೊ ಕಸಲೊಚ್ ವಾಸ್ ತಾಂತುಂ ನಾ ತೆಂ ಬರ್ಪ್ಯಾಚಿ ಪರಿಪಿಕಾಯ್ ದಾಕಯ್ತಾ.

ಪುಂಜ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ದಾದ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಬರಯ್ಲ್ಯಾತ್ ತರೀ ದಾದ್ಲ್ಯಾ-ಬಾಯ್ಲಾಂ ಮದ್ಲ್ಯಾ ಸಂಕೀರ್ಣ್ ಸಂಬಂಧಾಂಚೆಂ ಚಿತ್ರಣ್ ಕೆಲಾಂ ತೆದ್ನಾಂ ದಾದ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಧಾನ್ ಚಿಂತ್ಪಾಚಿ ಕುರು ಥಂಯ್ ದಿಸನಾ. ಜಾಯಿತ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಸಮಾಜಿನ್ "ಭಶ್ಟ್"(outcaste) ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ಲೆಲ್ಯಾ ಕಿರ್‍ದಾರಾಂವಿಶಿಂ ತಾತ್ಸಾರ್ ಜಾಂವ್, ಕೀಳ್ ಚಿಂತಪ್ ಜಾಂವ್ ಉಬ್ಜೊಂಕ್ ಆವ್ಕಾಸ್ ದೀನಾಂತ್. ದೆಕಿಕ್, ಡಾ. ಎಡ್ವರ್ಡ್ ನಜ್ರೆತಾಚಿ "ಚೆಡಿಯೆಚಿ ಧುವ್" ಡಾ. ಪ್ರಕಾಶ್ ಪೆರ್ಯಂಕರಾಚಿ "ಚಂದ್ರಕೋರ್" ಗೋಕುಲ್‍ದಾಸ್ ಪ್ರಭುಚಿ "ಖತಾಂ".

ಆಶೆಂ ಹರ್ ಕಾಣಿ ಬರ್ಪಾಚೆ ತೆಕ್ನಿಕೆ ದಿಶ್ಟಿನ್, ಭಾಶೆಚೆ ಸೊಭಾಯೆ ಆನಿ ಬೊಲಿಂಚೆ ವಿವಿಧಾಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್, ಆನಿ ವಿಶಯಾಂಚೆ ಖೊಲಾಯೆ ದಿಶ್ಟಿನ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಏಕ್ ಉತ್ತೀಮ್ ಕಲೆಚಿ ವಸ್ತ್ ಆನಿ ಹೊ ಪುಂಜೊ ವಾಚ್ಲಲೊ ಕೊಂಕ್ಣೆಚಿ ಗಿರೆಸ್ತ್ಕಾಯ್ ಪಾರ್ಕುಂಚೆ ಸವೆಂ ತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂಚಿ ಆನಿ ಬರ್ಪ್ಯಾಂಚಿ ಕಾಲೆತ್ ಸಮ್ಜೊಂಕ್ ಸಕ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಕಾಂಯ್ ದುಬಾವ್ ನಾ.

- ಸ್ಯಾಮ್ ಬೊಳಿಯೆ (ಸಪ್ಟೆಂಬರ್, 2019)

ಸ್ಯಾಮ್ ಬೊಳಿಯೆ: ನಾಂವಾರ್ ಬರಂವ್ಚೊ ಬೊಳಿಯೆಚೊ ದೊ|ಸ್ಯಾಮ್ವೆಲ್ ಸಿಕ್ವೇರ್ ರಾಕ್ಣೊ ಪತ್ರಾಚೊ ತಶೆಂಚ್ ಜನವಾಹಿನಿ ಪತ್ರಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲೊ. ಸಂಶೋದನಾಂತ್ ದೊತೊರ್‌ಗಿರಿ ಜೊಡುನ್ ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ ಲಂಡನಾಂತ್ ಸಂಶೋಧಕಾಂಚ್ಯಾ ಪಂಗ್ಡಾಚೊ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್ ಕರುನ್ ಆಸಾ. ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಬರಂವ್ಚ್ಯಾ ಹಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ಮಟ್ವ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಚೊ ಜಮೊ ’ರೆಡೆ ಆನಿ ಹೆರ್ ಕಥಾ’. ಕಾಣಿಯಾಂಶಿವಾಯ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣ್, ಲೇಖನಾಂ ಬರಂವ್ಚ್ಯಾ ಹಾಚ್ಯಾ ಸಂಪಾದಕೀಯಾಂಚೊ ಜಮೊ ’ಆಂಕರ್’ ಪರ್ಗಟ್ಲಾ.

बूक: सुरयो उदेता
प्रकार: राश्ट्रीय मट्टाच्यो कोंकणी मट्व्यो काणियो
संपादन: वल्ली क्वाड्रस, अजेकार
पगट्णार: कनाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमी
इसवी: २०१९
पानां: ५४४+४
मॊल: ३५०

आमी काणी, जांव मोटवी या लांब, कित्याखातीर बरंवची? वाचप्याक खूश करुंक? समजोणी दीवंक? बरी चाल शिकवंक? संसारार सुद्राप हाडुंक? बर‍प्याक पयशे करुंक? हे सक्कड शेवोट आमचे मतिंत आस्येत पूण आमची काणी जर वाचप्याक  भर्पूर भोगणांअनभोग दिंवच्यांत सलवत तर, वयर सांगलेले खंचेच शेवोट ज्यारी करुंक सकचेबरी ना. म्हणजे जर एक काणी वाचप्यांचें गुमान आपणाथंय कयद करुंक सकना तर ती काणी कितल्या महत्वाच्या विशयाचेर आसल्यारी, कितल्या आपुरबायेच्या कवितेनीं विणलेले भाशेन बरयल्यारी तिका मोल ना.

वाचप्यांचीं भोगणां उसवन तांची आसक्त खंचावन आकेर पऱ्यांत त्ये काण्येसंसारांत तांणी जियेशें कर्न काण्येचे संपणेर एक ’नवो मनीस’ जाल्लें भोगाप तांकां दीवंक सकल्यार ती बरी आनी उत्तीम काणी जावंक पावता. वाचप्याचो अनबोग फकत संतोसाचो जायजेम्हण ना. जायित्त्यो काणियो दुखीन आनी घातान भरलेल्यो आसोनी, वाचप्याक एक नवो आनबोग दीवंक सक्तात. देकून काणियांनी दींवचो हो आनबोग कांदडी भाशेन "काव्यानंद" या नांवाडदीक ग्रीक तत्व्शशासत्री अरिसटोटलाच्या उत्रांनी  Catharsis  म्हळ्ळें नांव घेता. ह्या अनबोगाचो एक गूर्त काणी वाचून संपल्या उपरांती त्ये काणियेंतले कीर‌दार, घडितां आनी संपणी वाचप्याचे मतिंत लांब आवदेक घुंवते आसचें.

ह्या चिंत्पाक पुश्टी जावन साहीत  (Literature) केदना आनी कशें उबजता म्हळ्ळेविशीं दो. विल्यम द सिलवा, विल्सन कटीलाच्या "दीक आनी पीक" कविता जम्यांत ह्या परीं विवरायता: " कविता आनी सगळें साहीत आपशीं निर्माण जायनांत तीं झरिबरीं मनश्या कल्पनेंतल्यान पाजारोन आनी मनांतल्यान उमाळोन येवका. त्या पाजराक आनी उमाळ्याक धग आसता. तशें म्हणटच, कविता निर्माणाची भोंवतण, पाट‍भुंय, काळाथळाची नाजुकाय आनी कविच्या जिवितागतिची धार आनी व्होळो आमीं मनांत घेतलीं जाल्यार आपल्या कवितानीं चड बरो जावन उगडापो जाता कवी, आनी वाचता वाचताना कवितेचो रोस सामको आप‍रोस जाता वाचप्याक. पर्तून वाच्यां म्हळ्ळी वोड कित्याक तांड‍ई येतात. हें सायितांतल्या अभिवेक्तिचें विराट रूप. वाचप्याक‍ई आपल्या अपूण-उगडापणाक आनी विचाराक वोडटा." (पान्१६७)

ह्या वयर सांगलेल्ये जाणतिकायेक दाकलो म्हळ्ळेबरी विशाल कोंकणी साहित्य शेतांतल्या उत्तीम काणियांचो पुंजो "सूर‍यो उदेता" कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमीन वल्ली क्वाड्रस, अजेकार, हाच्या संपादक‍पणाखाल पर‍गट केला. ह्या पुंज्यांतल्यो २७ काणियो कोंकणी भाशेच्या विसतराय आनी विविधतायेंची वळक आमकां दितात. विसताराय भारताच्या दर‌या तडिच्या प्रदेशनीं तशें पर‍गावांनी सयत आसा तर विविधताय जातीं, धर्मां, बोली आनी लिपियानीं वांटलेली दिसता. गोंय प्रदेशाच्या बर्प्यांची हाज्री चड म्हण दिसल्यारी ज्यो काणियो ह्या पुंज्यांत आसात त्यो देस तसें विदेसामट्टाच्या हेर भासांतल्या काणियांक स्पर्दी जांवचे तसल्यो. देकून हांव म्हणटां कोंकणी भास उलंवचो लोक थोडोच तरी तांतलें साहित्य मात्र बर‍यांतले बरें. ह्या पुंज्यांतली खंची काणी घेतल्यारी त्ये काणिये पाटलो बर्पी आपल्या बर्पांत आपली भोंवतण, सामाजीक तसें धार्मीक पाट‍भ्ंय आनी काळा थळाची नाजुकाय पर‍जळशें कर्ता. ह्यो काणियो वाचताना बोलिंचो फरक वाचपाचे सलिसायेक अडकळटा तरी वेवेगळ्या प्रदेशांनी वापरार आसची उत्रावळ आमकां आमच्या माल्गड्यांचो उडास करून दिता. जायित्तीं उत्रां जीं म्हज्ये आज्येन, म्हजे मांयन आनी तांच्ये प्रायेच्या हेरांनी वापरलेलीं पूण तांच्या फुडल्या संततेंनी होगडावन घेत‍ल्लीं ह्या काणियांनी परत झळकतात. देकून, जर आमीं लिपियांचे दोरे कोसळावन एकामेकाच्यो काणियो आनी सायीत वाचुंक तयार आसांव तर आमचें कोंकणिपण‍यी जीवाळ जांवचें खंडीत.

ह्या एद्या व्हडा, चडुणे साडेपांयशीं पानांच्या जम्यांतल्ये हर‌येके काणियेविशीं बारिकायेची नदर धांवडांवचो ह्या बर्पाचो शेवोट न्हय. पूण ह्यो काणियो वाचुंक प्रेरण दिंवचें काम मात्र हांगासर कर‍येत. त्ये दिश्टीन बरंवचें तर, जर एकल्याक मोटव्यो काणियो बरवंक शिकोंक जाय तर हांतले बरवपी उत्तीम देक. काणी बरंवची कला  (technique)  हर‍येका बर्प्यान आपणायल्या आनी आपल्यो काणियो त्ये जाण्वायेन नेटायल्यात. वाचप्यांचें ध्यान आकर्सुंक गर्ज आसची सुर्वात, काणियेचे संपणे पर‍यांत तांचें गुमान गुंतून धरुंक गर्ज आश्चें सस्पेन्स तशें मोन आकर्सुंक सकचे कीर‌दार (characters)  आनी आकेरीक मती पडद्याचेर खंचोन उर्चे तसली संपणी; ह्या सर्व तक्निकेंनी ह्यो काणियो विणून हाडल्यात.

ह्या काणियांखातीर बर्प्यांनी विंचलेले विशय थरावळ आनी विभिन्न जाल्ल्यान काणियांचे पंगड कर्न तांचो विमर्सो कर्चें कश्टांचें. तरी पंद्रा काणियो दादल्यांच्यो आनी बारा स्त्रीयांच्यो आसोन स्त्रीयानीं बरयलेल्या काणियांपयकी चडताव आपल्या लग्ना उपरांत पुतांनी आपल्या बायलांच्या गर्जां खातीर आपलें कुटम (आवय-बापय, भाव-भयणी) सांडून पयस वेच्या विशीं या सुनांनी घोवांच्या घराच्यांक लेकिनाशें रांवचे विशय उटोन दिसतात. तरी ह्या पयकिंच्या जायत्या काणियांनी प्रायवंत तरी आवयो आपल्या पांयांचेर परत उभीं रावतात आनी फुडले दीस दुकांचे जायनायेम्हण झुजतात तें पळेवंक मेळका.

देकीक, हेमा नायकाच्या "पुनर वैभव", डा. जयंती नायकाच्या "ताठ कणो" काणियांनी ह्या विशयांचेर मन लागयिल्लें दिसता. ह्या जम्यांतली हर‍येक काणी काणियेंतल्या कीर‍दाराक एका नव्या पांवड्यार व्हर्न पायता तशें वाचप्याच्या भितरलो विकास आनी भोगणां आनबोग जिवंत जायशें कर्ता. एक्ये काणियेचो शेवोट वाचप्याक त्या वयल्या अनबोगाच्या पांवड्यार वर्न पावंवचो जाल्ल्यान हांतली खंची काणी घेतल्यारी तसलो आनबोग भोगची खात्री आसा.

भाशेच्ये सोभायेची रूच दाकांवची तर हेमा नायकाच्ये "पुनर‌वैभव" काणियेंतलें हें वाक्यें घेया: "गंगुबायेच्या चवथीक उमेदीचीं पाखां लाग‍ल्लीं आनी खोश्येचे काजुले लिकलिक्ताले". तेच‍परीं डा. जयंती नायकाच्ये "ताठ‍कणो" काण्येंतलें वाक्यें : "प्रश्न्यांचो नेटाळो सोर्पा सार्को तिचे गोमटे भंवतीं अंदत वेतालो..."

काणियां पयकी विशिषट आनी चरित्रेच्या कोडू आनबोगांचेर बांदलेली एन. शिवदास हाची "आल्तोडचो बापोय पल्तडची धूव" काणी पुडतुगेसांकाळाच्या जबर‍दसतेन कर्च्या धर्मांतराचेर विणल्या तरी कोमुवादाचो कसलोच वास तांतूं ना तें बर्प्याची परिपिकाय दाकयता.

पुंज्यांतल्यो जायत्यो काणियो दादल्यांनी बरयल्यात तरी दादल्या-बायलां मदल्या संकीर्ण संबंधांचें चित्रण केलां तेदनां दादल्या प्रधान चिंत्पाची कुरू थंय दिसना. जायित्त्यो काणियो समाजीन "भश्ट"(outcaste) म्हण लेकलेल्या कीर‍दारांविशीं तात्सार जांव, कीळ चिंतप जांव उबजोंक आवकास दीनांत. देकीक, डा. एडवर्ड नज्रेताची "चेडियेची धूव" डा. प्रकाश पेऱ्यंकराची "चंद्रकोर" गोकूल‍दास प्रभुची "खतां".

- स्याम बोळिये (सपटेंबर, २०१९)

स्याम बोळिये: नांवार बरंव्चो बोळियेचो दो।स्याम्वेल सिक्वॆर राकणो पत्राचो तशेंच जनवाहिनी पत्राचो संपादक जाव्न वाव्र केल्लो. संशॊदनांत दोतोर्‌गिरि जोडुन सद्द्याक लंडनांत संशॊधकांच्या पंग्डाचो मुखेल प्राध्यापक जाव्न वाव्र करुन आसा. इंग्लिशांत सय्त बरंव्च्या हाच्या कोंकणि मट्व्या काणियांचो जमो ’रेडे आनि हेर कथा’. काणियांशिवाय विश्लॆषण, लॆखनां बरंव्च्या हाच्या संपादकीयांचो जमो ’आंकर’ पर्गट्ला.