ಭಾಸ್ ದೈನಂದಿನ್ ಜಿವನಾಂತ್ ವಾಪರ್ಚೆಂ ಎಕ್ ಮಾಧ್ಯಮ್ ಮಾತ್ರ್. ಭಾಸ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಬರಂವ್ಕ್ ಆನಿ ಉಲೊಂವ್ಕ್ ವಾಪಾರ್ಚೆಂ ಎಕ್ ಸಾಧನ್. ಭಾಶೆಚಿ ಉದರ್ಗತಿ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ ತರ್ ತ್ಯಾ ಭಾಶೆಂತ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೊ ಬರೊ ಉಪಯೊಗ್/ವಾಪರ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಫಾವೊ. ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಭಾಶೆಕ್ ಸುಸಂಕೃತ್ ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಗ್ರೇಸ್ತ್ ಕರ್ಚೆಂ ಎಕ್ ಹಾತೆರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೆಂ ಶಿಕಾಪ್ ಮನ್ಶಾ ಜಿವನಾಕ್ ಜಿವ್ ದಿತಾ – ರೆಂವಾಳ್ ಭುಂಯ್ಕ್ ಉದ್ಕಾಚಿ ಶೆಳ್ ದಿವ್ನ್ ಜಿವಾಳ್ ಕೆಲ್ಲೆ ಬರಿಂ. ಸಾಹಿತ್ಯ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲಿ ಭಾಸ್ ಶ್ರಂಗಾರ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ವ್ಹೊಕ್ಲೆ ಬರಿಂ!

ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಜೆಂ ಉಲವ್ಪ್ ಪಕತ್ತ್ ಮುಂಬಯ್ ಶಹರಾಕ್ ಸೀಮಿತ್ ದವರ್ತಾಂ ಆನಿ ಮ್ಹಕಾ ದಿಲ್ಲ್ಯಾ ವೇಳಾಕ್ ಸಮರ್ಥನ್ ಕರ್ಚೆಂ ಪ್ರಯಾಸ್ ಕರ್ತಾನಾ ಸಕ್ಕಡ್ ಲೇಖಕಾಂಚಿ ಥೊಡಿಂ ತರೀ ನಾಂವಾಂ ಘೆಂವ್ಚೆಂ ಪ್ರಯತ್ನ್ ಕರ್ತಾಂ. ಮುಂಬಯ್ ಶಹರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ಎಕ್ ಪ್ರಮುಖ್ ಕೇಂದ್ರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚಾ ತಿನೀ ಲಿಪಿಂಚ್ಯಾ ಉದರ್ಗತೆಂತ್ ಎಕ್ ಮಹತ್ವಾಚೊ ಪಾತ್ರ್ ಖೆಳೊನ್ ಆಯ್ಲಾಂ. ಹಾಂಗಾಸರ್ ಕೇರಳ್, ಕರ್ನಾಟಕ, ಗೋಂಯ್ ಆನಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಚಾ ಇತರ್ ಜಾಗ್ಯಾನಿಂ ಜಲ್ಮಾಲ್ಲೆ ಮನಿಸ್, ಆಪ್ಲೊ ಪೊಟಾ ಗ್ರಾಸ್ ಜೊಡ್ಚೆ ಖಾತಿರ್ ಆಯ್ಲೆ ಆನಿ ಮುಂಬಯ್ ಶಹರ್ ಆಪ್ಲಿ ಕರ್ಮಭುಮಿ ಜಾವ್ನ್ ಘೆವ್ನ್, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಎಕ್ ನವಿ ದಿಶಾ ದಿಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲೆ. ತಾಣಿಂ ಅಪಾರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್ಲೆಂ ಆನಿ ತಾಂತ್ಲೆಂ ಥೊಡೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಆಪಾಪ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಂಕ್ ಪಾಟಿಂ ಪಾವೊನ್ ಥಂಯ್ ಥಾವ್ನ್ ತಾಂಚಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸೆವಾ ತಾಣಿ ಜ್ಯಾರಿ ದವರ್ಲಿ. ತಸಲೆ ಸಬಾರ್ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆಸಾತ್ ಆನಿ ತಾಂಚಿಂ ದೆಣ್ಗಿ ಅಪಾರ್ ಆಸಾ.

ಪಯ್ಲೆ ಸುವಾತೆರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೊ ಬಾಪುಯ್ ಮ್ಹಣೊನ್ ನಾಂವಾಡ್ಲೊಲೊ, ವಾಮನ್ ರಘುನಾಥ್ ಶೆಣೈ ವಾರ್ದೆ ವಾಲಾವ್ಲಿಕರ್ ಮಟ್ವ್ಯಾನ್ ಶೆಣೈ ಗೋಂಯ್ ಬಾಬ್, ಗೋಯಾಂತ್ ಜಲ್ಮಾಲ್ಲೊ ತರೀ 16 ವರ್ಸಾಂಚಾ ಪ್ರಾಯೆರ್ ಮುಂಬಯ್ ಪಾವೊನ್, ತಾಂಚೆಂ ಬರೆಂ ಕಾಮ್ ತ್ಯಾಗ್ ಕರ್ನ್, ತಾಣಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ದಿಲ್ಲೆಂ ಯೋಗ್ ದಾನ್ ವರ್ತೆಂ ಆಸಾ. ತಾಚೊ ಫಳ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆತಾಂ ಲಾಭೊನ್ ಆಸಾ. 1911 ಥಾವ್ನ್ 1946 ಮ್ಹಣಾಸರ್ ತಾಣಿಂ ಕೆಲ್ಲೊ ತೊ ಕೊಂಕ್ಣೆಚೊ ವಾವ್ರ್, ಆನಿ 1942 ಇಸ್ವೆಂತ್ ದುಸ್ರೆಂ ಮಹಾ ಝುಜ್ ಚಾಲು ಅಸ್ತಾನಾ, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಎಕ್ ವ್ಯಾಕರಣ್ ಆನಿ ಲಿಪಿ ನಾತ್‍ಲ್ಲಿ ಮಾರಾಠಿ ಭಾಶೆಚಿ ಎಕ್ ಉಪ ಭಾಸ್ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಣೊನ್ ವಾದ್ ವಿವಾಧ್ ಚಲೊನ್ ಆಸ್ತಾನಾ, ಶೆಣೈ ಗೋಂಯ್ ಬಾಬಾನ್ ಮುಂಬಯ್ ಜಮ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಆಖಿಲ್ ಬಾರತೀಯ್ ಕೊಂಕಣಿ ಪರಿಶದೆಚಾ ತಿಸ್ರ್ಯಾ ಅಧಿವೇಶನಾಂತ್ ದಿಲ್ಲೆಂ ತೆಂ ಭಾಷಣ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಚರಿತ್ರೆಂತ್ ಅಮರ್ ಜಾಲಾಂ. “ಮ್ಹಜಿ ಬಾ ಖುಂಯ್ ಗೆಲ್ಯಾ?” ಹಿ ತಾಂಚಿ ಮಟ್ವಿ ಕಾಣಿ ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಪಾಯ್ಸ್ ಜಾಲ್ಲಿ ಪಯ್ಲಿ ಕಾಣಿ ಆಶೆಂ ಸಾಂಗ್ತಾತ್. ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಚೆಂ ವ್ಯಾಕರಣ್ ತಾಣಿ ಬಾಲ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್ ದಿಲ್ಲೆಂ ವರ್ತಿ ದೆಣ್ಗೀ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ತಾಣಿ ಸಬಾರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಇಂಗ್ಲಿಷಾ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಕ್ ಭಾಷಾಂತರ್ ಕೆಲಾಂ. ತಾಂಚೆಂ ಪಯ್ಕಿ ಒಥೆಲ್ಲೊ, ಹ್ಯಾಮ್ಲೆಟ್ ಆನಿ ಕಿಂಗ್ ಲಿಯಾರ್ ತಸಲೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಆಸಾ. ತಾಣಿ ಭಗವದ್ ಗೀತಾಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಭಗವಂತಲೆ ಗೀತ್ ಮ್ಹಣೊನ್ ತರ್ಜುಮೊ ಕೆಲಾ.

ತಾಣಿ ಎಪ್ರಿಲ್ 5, 1942, ಕೊಂಕಣಿ ಪರಿಷದೆಚಾ ಮುಂಬಯ್ ಜಮ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ತಿಸ್ರ್ಯಾ ಅಧಿವೇಶನಾ ವೆಳಾ ಮುಂಬಯ್ ಶಹರಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾ ಮಂಡಳ್ ಸ್ಥಾಪನ್ ಕೆಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತ್ ತಾಂಚಿ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ತಿ ಸಂಸ್ಥಾ ಆಜುನ್ ಜಿವಾಳ್ ಆನಿ ಕಾರ್ಯಾಳ್ ಆಸಾ, ಆನಿ ಹಾಂವ್ ತ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥ್ಯಾಚೊ ಪ್ರಸ್ತುತ್ ಜೆರಾಲ್ ಕಾರ್ಯಾದರ್ಶಿ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್ ದಿವ್ನ್ ಆಸಾಂ ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗೊಂಕ್ ಮ್ಹಾಕಾ ವರ್ತೊ ಅಭಿಮಾನ್ ಭೊಗ್ತಾ.

ಶೆಣೈ ಗೊಂಯ್ ಬಾಬಾಚಾ ಸಂಪಾದಕ್ ಪಣಾಖಾಲ್ ನೊವೆಂ ಗೊಂಯ್ ಪತ್ರ್ 1934 ಥಾವ್ನ್ 1936 ಆಶೆಂ ತೀನ್ ವರ್ಸಾಂ ಚಲ್ಲೆಂ. ಗೊಂಯ್ಕಾರಾಂಚಿ ಗೊಂಯಾ ಭಾಯ್ಲಿ ವೊಚ್ಣುಕ್ ಗೊಂಯ್ಕಾಂರಾಂ ವಿಶಿಂ ಹಿ ಸಂಸೊಧಿತ್ ಲೇಖನಾವಳ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಚಳ್ವಳೆಚೆಂ ಎಕ್ ಬಳ್ವಂತ್ ಹಾತೆರ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ. ತಾಂಕಾಂ ಸಾಂಗಾತ್ ದಿಲ್ಲೊ ಆನ್ಯೆಕ್ಲೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸುಪುತ್ರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ, ಸಾದೆಂ ಪ್ರಿಂಟ್ಟಿಂಗ್ ಪ್ರೆಸ್ಸ್ ಚಲೊವ್ನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ ಬಾಬ್ ಕಾಶಿನಾಥ್ ಶ್ರೀಧರ್ ನಾಯಕ್ – ಹಾಣಿಂ ಶೆಣೈ ಬಾಬಾ ಸಾಂಗಾತಾ ಮೆಳೊನ್ ಎಕಾ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ಎಕ್ ಅಶೆಂ ಸಬಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪುಸ್ತಕಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಉಗ್ಡಾಸಾಕ್ ಹಾಡ್ಯೆತಾ.

ಮಂಗ್ಳುರೀ ಮುಳಾಚೆ ಚಡಾವತ್ ಸಾಹಿತಿ ಆಲ್ ರಾಂವ್ಡಾರ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೆ ಆಶೆಂ ಮ್ಹಜೆಂ ಚಿಂತಾಪ್. ತೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಲೆಚಾ ಹರ್ಯೆಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರಾಂತ್ ಪರಿಣಿತ್ ಜಾವ್ನಾಸ್‍ಲ್ಲೆ. ತಾಂತುಂ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಡಿ’ಕೊಸ್ಟಾ ಮಟ್ವ್ಯಾನ್ ಚಾಫ್ರಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ಆನ್ಯೆಕ್ ಪರ್ಜಳಿಕ್ ನೆಕೆತ್ರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ದೆಕುನ್ ತಾಕಾ ಅಮರ್ ಚಾಫ್ರಾ ಮ್ಹಣೊನ್ ಬಿರುಧ್ ದಿಲಾಂ. ತಾಚೆಂ ಯೊಗ್ ದಾನ್ ಅಪಾರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ತೊ ಎಕ್ಲೊ ಊಂಚ್ಲೊ ನಾಟಕಿಸ್ತ್, ಪತ್ರ್ ಕಾರ್ ಆನಿ ಕವಿ ಜಾವ್ನಾಸ್‍ಲ್ಲೊ. ಪಯ್ಣಾರಿ, ಜಾಗ್-ಮಾಗ್, ಆನಿ ವಿಶಾಲ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಮುಂಬಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಆನಿ ಉದೆವ್ ಆನಿ ಜಿವಿತ್ ಮಂಗ್ಳೂರ್ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕರ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ವರ್ತಿ ಸೆವಾ ದಿಲ್ಯಾ. ಮಟ್ವ್ಯಾನ್ ಎ.ಟಿ.ಲೊಬೊ ಮ್ಹಣೊನ್ ನಾಂವಾಡ್ಲೆಲೊ ಅಪೊಲ್ಲೊ ತೋಮಸ್ ಲೊಬೊನ್ ಅಪ್ಲ್ಯಾ ಸಬಾರ್ ಕಾದಂಬರಿ, ಕಾಣಿಯೊ ಆನಿ ನಾಟಕಾ ದ್ವಾರಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ದಿಲ್ಲೆಂ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಬಂಡಾರ್ ಊಂಚ್ಲ್ಯಾ ದರ್ಜೆಚೆಂ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ತಾಣೆ ಕವ್ವಾಲಿ ಆನಿ ಶಾಯರಿ ಪಯ್ಲೆ ಪಾವ್ಟಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ವಳ್ಕಿಚಿ ಕರ್ನ್ ದಿಲ್ಲಿ. ತಾಚೆ ಸಮಾಜಿಕ್ ಕಾದಂಬರಿ ತುಂ ಬರೊ ಜಾ, ವೇಳ್ ಘಡಿ (ಪಾಂಚ್ ಭಾಗ್), ದೆವಾಚಿ ಖುಶಿ ಥೊಡೆ ಜಾವ್ನಾಸಾತ್. ತೊ ಎಕ್ ಬರೊ ನಾಟಕ್ ಬರಯ್ಣಾರ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ.

ಜಿ. ಎಮ್. ಬಿ. ರೊಡ್ರಿಗಸ್ ಎಕ್ ಬರೊ ಪತ್ರ್ ಕಾರ್, ನಾಟಕಿಸ್ತ್, ಕವಿ ಆನಿ ಛಾಪ್ಯಾ ತಂತ್ರಾಂತ್ ಪ್ರವೀಣ್. ಮುಂಬಯ್ ಶಹರಾಂತ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಕಾನಡಿ ಲಿಪಿಚೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪತ್ರ್ ಸುಖ್ ದುಃಖ್ ತಾಣೆ 1948 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ಮಂಗ್ಳೂರಿ ಮುಳಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ನಾಟಕ್ ಖುರಿಸ್ ಘುರ್ತ್ ಜಯ್ತಾಚೊ ತಾಣೆ 1939 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಖೆಳೊನ್ ದಾಕಯ್ಲೊ. ಆನಿ ಪಯ್ಲೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಿಂತುರ್ – ಸುಖಿ ಕೋಣ್? (ರಿಲಿಜ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಸಕ್ಲೆ ನಾ) ಉತ್ಪನ್ನ್ ಕರ್ಚೆಂ ಸಾಹಸ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿ ತೊ. ತಾಣೆ ಸಬಾರ್ ನಾಟಕ್ ಬರವ್ನ್, ದಿಗ್ದರ್ಸುನ್, ನಟನ್ ಕರ್ನ್ ನಾಟಕ್ ಕಲೆಕ್ ಊಂಚ್ ಮಟ್ಟಾಕ್ ಪಾವಯ್ಲಾಂ. ಖಡಾಪ್ ನಾವಾನ್ ಚಾರಿತ್ರಿಕ್ ಕಾದಂಬರಿಂಚೊ ಬಾಪುಯ್ ಮ್ಹಣ್ ನಾಂವಾಡ್ಲೊಲೊ ವಿ. ಜೆ. ಪಿ. ಸಲ್ಡಾನ್ಹಾ ಹಾಣೆ 1950 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಪಯ್ಣಾರಿ ಹಪ್ತ್ಯಾಳೆಂ ತಾಚಾ ಸಂಪಾದಕ್‍ಪಣಾಖಾಲ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲೆಂ. ತೊ ಎಕ್ ಬರೊ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ್ ಅನಿ ನಾಟಕಿಸ್ತ್. ತಾಂಬ್ಡಿ ಪಿತುಳ್, ಪೇಟ್ ಆನಿ ಪಾಳ್ಣೆ, ರುಜ್ವಾತ್, ಮೊಗಾ ಮ್ಹಾಕಾ ಶಿಕಯ್ ತಾಚೆ ಥೊಡೆ ಪತ್ತೆದಾರಿ ಜಾವ್ನಾಸಾತ್. ತಾಣೆಂ 1953 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಮಿತ್ರ್ ಹಪ್ತ್ಯಾಳೆಂ ಆನಿ 1956 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಝೆಲೊ ಪಂದ್ರಾಳೆಂ ಮುಂಬಯ್ ಶಹರಾಂತ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ಆಂಜೆಲ್ ಕಾದಂಬರಿಕ್ ನಾವಾಡ್ಲೆಲ್ಯಾ ಜೊ. ಸಾ. ಅಲ್ವಾರಿಸಾನ್ ಶೆಂಬರಾ ವಯ್ರ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ಆನಿ ಪತ್ತೆದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿ ಆನಿ ನಾಟ್ಕುಳೆ ಬರಯ್ಲ್ಯಾತ್.

ಎ. ಎ. ಸಲ್ಡಾನ್ಹಾ, ಜೆ. ಬಿ. ಮೊರಾಯಸ್ ಆನಿ ವಿ. ಎಮ್. ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್ ಹಾಣಿಂ 1958 ವರ್ಸಾ ಕೊಂಕಣ್ ದಾಯ್ಜ್ ನಾವಾಚೆಂ ಮಹಿನ್ಯಾಳೆಂ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲಿ ಆನಿ ಥೊಡೊ ತೇಂಪ್ ಚಲಯ್ಲೆಂ. ಶ್ರೀಮತಿ ನೆಲ್ಲಿ ಡಿ’ಕೊಸ್ಟಾ ಹಿಣೆ ಪಯ್ಣಾರಿ ಪತ್ರಾಚಿ ಸಂಪಾದಕಿ ಜಾವ್ನ್ ಸಬಾರ್ ವರ್ಸಾಂ ಮ್ಹಣಾಸರ್ ಬರೊಚ್ ವಾವ್ರ್ ದಿಲಾ. ಪಾವುಸ್ಟೊ ದ ಕೊಸ್ಟಾ ಮುಂಬಯ್ ಥಾವ್ನ್ ದ ಗೋವನ್ ರಿವ್ಯೂ (ದ್ವಿ ಭಾಶಿಕ್- ರೊಮಿ ಆನಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್) ಆನಿ ಗುಲಾಬ್ ಗೊಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕರ್ತಾ. ಹೆಮಚಾರ್ಯಾ ಸಬಾರ್ ವರ್ಸಾಂ ಮುಂಬಯ್ ಆಸೊನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್ ಬರೊಚ್ ದಿಗೊ ತಾಣೆ ದಿಲಾ. ಲೊರೆನ್ಸ್ ಕುವೆಲ್ಲೊನ್ 1995 ಇಸ್ವೆಂತ್ ದಿವೊ ಪತ್ರಾಚಿ ಸುರ್ವಾತ್ ಕೆಲಿ ಆನಿ ಜೆ. ಬಿ. ಮೊರಾಯಸ್ ತಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಸಂಪಾದಕ್. ಬಾಬ್ ಲೊರೆನ್ಸ್ ಕುವೆಲ್ಲೊ ಆನಿ ತಾಚಿ ಪತಿಣ್ ಸುಸಾನ್ ಕುವೆಲ್ಲೊ ಹಾಣಿಂ ದಿವೊ ಪ್ರಕಾಶನಾ ದ್ವಾರಿಂ ಸಬಾರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಬೂಕ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್. ದಿವೊ ಪತ್ರಾನ್ ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿಂಕ್ ತಾಣಿಂ ತಾಂಚೊ ಬರೊ ಪುಢಾರ್ ವಿಂಚುಂಕ್ ಫಾವೊ ತಿ ಮಾಹೆತ್ ಜೊಡ್ಚಾಕ್ ಶಿಬಿರಾಂ ಆಸಾ ಕರ್ನ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ದಿಲ್ಲಿ ತಿ ಸೆವಾ ಹೊಗ್ಳಾಪಾಕ್ ಫಾವೊ. ಹೆನ್ರಿ ಡಿ’ಪಾವ್ಲಾ, ಕುಟಮ್ ಹಪ್ತ್ಯಾಳಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಆನಿ ಪ್ರಕಾಶಕ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಹೆಂ 11 ಆಕ್ಟೊಬರ್, 2003 ದಿಸ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಉತ್ತಿಮ್ ಪತ್ರ್ ದುರ್ದೈವಾನ್ ನವೆಂಬರ್ 2018 ವರ್ಸಾ ಬಂಧ್ ಪಡ್ಲೆಂ ಹಿ ಎಕ್ ವರ್ತ್ಯಾ ಬೆಜಾರಾಯೆಚಿ ಗಜಾಲ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. 2001 ಇಸ್ವೆಂತ್ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಅಜೆಕಾರ್ ಹಾಣೆಂ ಕುವೆಯ್ಟಾಂತ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಆನಿ ಆತಾಂ ಮುಂಬಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಆಶಾವಾದಿ ಪ್ರಕಾಶನ್ ಹಾಚೆಂ ದ್ವಾರಿಂ ಸ್ವತಾಚೆ ಆನಿ ಇತರ್ ಲೇಖಕಾಂಚೆಂ 45 ವಯ್ರ್ ಬೂಕ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್.

ಮುಂಬಯ್ ಶಹರಾನ್ ಚಾರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಎಕಾಡಮಿ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ವಿಜೇತ್ ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಕವಿ ಜೆ. ಬಿ. ಮೊರಾಯಸ್ - (1985) ವರ್ಸಾ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಭಿತರ್ಲೆಂ ತುಫಾನ್ ಕವಿತಾ ಪುಂಜೊ, ಕವಿರಾಜ್ ಜೆ. ಬಿ. ಸಿಕ್ವೇರಾ - (1988) ಆಶಿಂ ಆಯ್ಲಿಂ ಲ್ಹಾರಾಂ - ಕವಿತಾ ಪುಂಜೊ, ಚಾಫ್ರಾ ದೆ’ಕೊಸ್ಟಾ - (1989) ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಸೊಂಶ್ಯಾಚೆ ಕಾನ್ ಕವಿತಾ ಸಂಗ್ರಾಹಾಕ್, ಆನಿ ಕವಯಿತ್ರಿ ಶೀಲಾ ಕೊಲಾಂಬ್ಕರ್ – (1997) ಭುಂಯ್ ಚಾಪಿಂ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಪುಂಜ್ಯಾ ಖಾತಿರ್, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬಾಶೆಕ್ ದಿಲ್ಯಾತ್. ಜಿ. ಎಮ್. ಬಿ. ರೊಡ್ರಿಗಸ್, ವಿ. ಡಿ’ಸಿಲ್ವಾ, ಫಿಲೊಮೆನಾ ಸಾಂಫ್ರಾಂಸಿಸ್ಕೊ, ಗ್ಲೇಡಿಸ್ ರೇಗೊ, ಜೋಕರ್ ಕಾಸ್ಸಿಯಾ, ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಅಜೆಕಾರ್, ನೆರಿ ನಜ್ರೆತ್, ಹಿಲರಿ ಡಿ’ಸಿಲ್ವಾ, ರಿಟಾ ಅಲ್ಬುಕರ್ಕ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ಸಬಾರ್. ಕಾಣಿಯಾಂಗಾರಾಂ ಪಯ್ಕಿ ರೊನಾಲ್ಡ್ ಪಿರೇರ್ ಅಂಜೆಲೊರ್, ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಅಜೆಕಾರ್, ಮೊಂತಿ ಲಸ್ರಾದೊ, ಜೊಕರ್ ಕಾಸ್ಸಿಯಾ, ಪಿ. ಡಿ’ಸೋಜಾ, ಅನ್ಸಿ ಪಾಲಾಡ್ಕಾ, ಗ್ಲೇಡಿಸ್ ರೇಗೊ, ವಾಲ್ಟರ್ ಲಸ್ರಾದೊ ಆನಿ ಇತರ್ ಸಬಾರ್.

ಸಂಘ್-ಸಂಸ್ಥೆ:
ಹರ್ಯೆಕಾ ಫಿರ್ಗಜ್ಯಾನಿಂ ಸಬಾರ್ ಸಂಘ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಸಕ್ರೀಯ್ ವಾವ್ರ್ ದಿವ್ನ್ ಆಸಾತ್. ತಾಂಚೆ ಪಯ್ಕಿ 77 ವರ್ಸಾಂ ಆಧಿಂ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಪರ್ನೊ ಸಂಸ್ಥೊ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾ ಮಂಡಳ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಅವ್ವಲ್ ದರ್ಜೆರ್ ಆಸಾ. ವರ್ಸಾನ್ ವರ್ಸಾ ಲ್ಹಾನ್ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂ ಖಾತಿರ್ ಕಾಮಾಶಾಳಾಂ, ತಾಲೆಂತ್ ಸ್ಪರ್ಧೆ, ಕವಿತಾ ಸ್ಪರ್ಧೆ, ಕೊಂಕಣಿ ಮಾನ್ಯಾತಾ ದಿವಸ್ ಆಚಾರಣ್, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಷೆಕ್ ಸೆವಾ ದಿಲ್ಲ್ಯಾ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಂಕ್ ಸನ್ಮಾನ್ ಕರ್ನ್, ನಿರಂತರ್ ಸೆವಾ ದಿತೇ ಆಸಾ. ತಾಣಿ 23 ಆಕ್ಟೊಬರ್ 2004 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಮುಂಬಯ್ಚಾ ಷಣ್ಮುಖಾನಂದಾ ಹೊಲಾಂತ್ ಆಯೋಜಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ “ಕೊಂಕ್ಣಿ ದಾಯ್ಜ್ ಯಾತ್ರಾ” ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಷೆಚಿ ಚರಿತ್ರಾ ಆಟಾಪ್ಚೆಂ, ದೊತೊರ್ ಫಾದರ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವಾಸ್ SVD ಹಾಂಚೆಂ ದ್ವಾರಿಂ ನಿರ್ಮಿತ್ ನೃತ್ಯಾ ನಾಟಿಕಾ, ಎಕ್ ಮಹಾನ್ ಕಾರ್ಯೆಂ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಪಾವ್ಟಿಂ ಅಖಿಲ್ ಭಾರತೀಯ್ ಕೊಂಕಣಿ ಪರಿಷದೆಚೆಂ ತಿಸ್ರೆಂ ಅಧಿವೇಶನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾ ಮಂಡಳಾನ್ ಎಪ್ರಿಲ್ 4 - 5, 1942 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಆಸಾ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ತಾಚೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ 7 ಆಧಿವೇಶನಾ ಭಾಷಾ ಮಂಡಳಾನ್ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಆಸಾ ಕೆಲಿಂ. ತಾಂತ್ಲೆಂ 2018 ಜನೆರ್ 6 ಆನಿ 7 ತಾರಿಕೆರ್ ಆಸಾ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಪರಿಷದೆಚೆಂ 31-ವೆಂ ಅಧಿವೇಶನ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಉಗ್ಡಾಸಾಕ್ ಹಾಡ್ಯೆತಾ. ಜಿ ಎಸ್ ಬಿ ಸಮಾಜಿಚೊ ಕೊಂಕಣಿ ಕಲಾ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಘ ಎಕ್ ಕ್ರಿಯಾಳ್ ಸಂಸ್ಥೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ನಾಟಕ್ ಕ್ಷೇತ್ರಾಂತ್ ಬರೊಚ್ ವಾವ್ರ್ ದಿವ್ನ್ ಆಸಾ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೊಂಕಣ್ ಎಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆನಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೊಂಕಣಿ ಕಲಾ ಸಂಸ್ಥಾ ಹೆ ದೊನೀ ಸಂಸ್ಥೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸೆವಾ ದಿತೇ ಆಸಾತ್. ದೆವ್ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಂತ್ 1952 ವರ್ಸಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾದ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾ ಮಂಡಳ್ ಬೊಂಬೆ ಹಾಚೆ ಮುಖ್ ಪತ್ರ್ ಮ್ಹಣೊನ್, ಕವಿ ಮನೋಹರ್ ಸರ್ದೆಸಾಯ್ ಹಾಂಚಾ ಸಂಪಾದಕ್ ಪಣಾಖಾಲ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಜಾಲೆಂ. ಪುಣ್ ಪಕತ್ತ್ ದೋನ್ ವರ್ಸಾನಿಂ ಬಾಬ್ ಸರ್ದೆಸಾಯ್ ಗೊಂಯಾಂ ಪರತ್ ಗೆಲೆ ದೆಕುನ್ ದೊತೊರ್ ಎಚ್. ಒ. ಮಸ್ಕರೇನ್ಹಸ್ ಹಾಣಿ ತ್ಯಾ ಪತ್ರಾಚೆಂ ಸುಂಕಾಣ್ ಹಾತಿಂ ಘೆತ್ಲೆಂ ತರೀ, ತೆಂ ಪತ್ರ್ ಪಕತ್ತ್ ದೋನ್ ವರ್ಸಾಂ ಭಿತರ್ ಬಂಧ್ ಪಡ್ಲೆಂ. ಹ್ಯಾ ಪತ್ರಾಕ್ ಕವಿ ಜೆ. ಬಿ. ಮೊರಾಯಸ್ ಬಾಬಾನ್ ಪರತ್ 2000 ಇಸ್ವೆಂತ್ ತ್ರೈಮಾಸಿಕ್ ಜಾವ್ನ್ ತಿನೀ ಲಿಪಿನಿಂ ಜಿವಾಳ್ ಕೆಲೆಂ. ಪುಣ್ ಕಾರಣಾಂತರ್ ತೆಂ ಪತ್ರ್ ಬಾಳ್ವಲೆಂ ನಾಂ.

ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ರೆಡಿಯೊ ಮುಂಬಯ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸೆವೆಕ್ ಆಪ್ಲೊ ನಿಯಮಿತ್ ವೇಳ್ ದಿವ್ನ್ ಆಯ್ಲಾಂ. ಶ್ರೀಮತಿ ಪುಷ್ಪಾ ಕರ್ಮಾಲಿ ಆನಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಕಾಮತ್ ಹಾಣಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಾರ್ಯಾಕ್ರಮಾ ಪ್ರಸಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಬರೊಚ್ ಸಹಕಾರ್ ದಿಲಾ.

ರೊಮಿ ಲಿಪಿಂತ್ 1891 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಓ ಲುಜೊ ಕೊಂಕಣಿ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಕೊಂಕಣಿ-ಪೊರ್ಚುಗೀಸ್ ಪತ್ರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಉಪ್ರಾಂತ್ 1907 ವರ್ಸಾ ಸಾಂಜೆಚೆಂ ನೆಕೆತ್ರ್ ಆನಿ 1932 ವರ್ಸಾ ಕೊಂಕಣಿ ಬುಲೆಟಿನ್ ಆನಿ 1933 ವರ್ಸಾ Goan Observer ಪತ್ರಾಂ ಆಶೆಂ ತೀನ್ ದಿಸಾಳಿಂ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಜಾತಾಲಿಂ. ಹಾಂತುಂ ಸಾಂಜೆಚೆಂ ನೆಕೆತ್ರ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಕೊಂಕಣಿ ದಿಸಾಳೆಂ ಜಾವ್ನಾಸಾ. 1934 ವರ್ಸಾ ಇನಾಸಿಯೊ ಕಾಜಿತನ್ ಕಾರ್ವಾಲೊ ಹಾಣೆಂ ಎಮಿಗ್ರಂಟ್ ನಾವಾಚೆಂ ಹಪ್ತ್ಯಾಳೆಂ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲೆಂ ಆನಿ ಥೊಡ್ಯಾಚ್ ತೇಂಪಾನ್ ತೆಂ ಎಕ್ ದಿಸಾಳೆಂ ಜಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಕೆಲೆಂ. 1914 ವರ್ಸಾ ಫಾದರ್ ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಲೊಬೊ, ಫಾದರ್ ಲುಡೊವಿಕ್ ಪಿರೇರಾ ಆನಿ ಫಾದರ್ ಮೊನಿಸ್ ಹಾಣಿಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಮೆಳೊನ್ ಕರಾಚಿಂತ್ (ಆತಾಂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಾಂತ್) ಸುರ‍್ವಾತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಮಹಿನ್ಯಾಳೆಂ “ದೊರ್ ಮಹಿನ್ಯಾಚಿ ರೊಟ್ಟಿ” ಪತ್ರಾಚೆ 8000 ಪ್ರತಿ ವಿಕೊನ್ ವೆತೆಲೆ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತುಮ್ಕಾಂ ಆಜಾಪ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಆಸಾ. ಕ್ರಮೇಣ್ ಹೆಂ ಪತ್ರ್ ಬೊಂಬೆ ಆನಿ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಆತಾಂ ಗೊಂಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ.

ದಿ ಗೊವಾ ಮೈಲ್ ಎಕ್ ನಾವಾಡ್ದಿಕ್ ಹಪ್ತ್ಯಾಳೆಂ ಸುಮಾರ್ 60 ವರ್ಸಾಂ ಮ್ಹಣಾಸರ್ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಟ್ಲೆಲೆಂ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಲೆಖಕ್ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪುಡಾರಿ ದೊತೊರ್ ಸೈಮನ್ ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್ ಹಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ. ದಿ ಗೊವಾ ಟಾಯ್ಮ್ಸ್ ಬಾಬ್ ಪಾವುಸ್ಟೊ ದ ಕೊಸ್ತಾ ಹಾಚಾ ಸಂಪಾದಕ್ ಪಣಾಖಾಲ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೆಂ ಆನ್ಯೇಕ್ ಪತ್ರ್. ದಿ ಗೋವನ್ ರಿವ್ಯೂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಪಂದ್ರಾಳೆಂ ಆತಾಂ ಮುಂಬಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸಾ. ಆಮ್ಚೊ ಸಂಸಾರ್, ಚಾಬುಕ್, ಆಜಾದ್ ಗೊಂಯ್, ಉದೆಂತಿಚೆಂ ನೊಕೆತ್ರ್, ವಾವ್ರಾಡಿ, ನಿವ್ ಗೊವಾ, ಅಗ್ನುಸ್ ದೆಯಿ, ಗೊವಾ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ಸ್ ಆನಿ ಸಬಾರ್ ಪತ್ರಾಂ ಉದೆಲಿಂ ಆನಿ ಬಂಧ್ ಪಡ್ಲಿಂ. ದೆವ್ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಂತ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಪ್ರಕಾಶಿತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಪತ್ರ್ 1952 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಸುರ‍್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾದ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶಾ ಮಂಡಳ್, ಬೊಂಬೆ ಹಾಚೆಂ ಪುಖ್ ಪತ್ರ್. ಸಾಹಿತಿ ಮನೊಹರ್ ಸರ್ದೆಸಾಯ್ ತಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಸಂಪಾದಕ್. ತೊ ಗೊಯಾಂ ಪಾಟಿಂ ಗೆಲ್ಲೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ದೊತೊರ್ ಎಚ್. ಒ. ಮಸ್ಕರೇನ್ಹಸ್ ಹಾಣಿಂ ತಾಚೆಂ ಸುಂಕಾಣ್ ಸಾಂಭಾಳ್ಳೆಂ. ದುಸ್ರೆಂ ಪತ್ರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ’ಸಾಳಿಕ್’ ಜೆ 1955 ಥಾವ್ನ್ 1956 ಮ್ಹಣಾಸರ್ ಚಲ್ಲೆಂ.

ನಾಟಕ್ ಕಲಾ
ಲುಕಾಜಿನೊ ರಿಬೆರೊ ಹ್ಯಾ ಗೊಂಯ್ಕಾರ್ ಭಾವಾನ್ 17.4.1892 ದಿಸಾ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ “ಇಟಾಲಿಯನ್ ಭುರ್ಗೊ” ನಾವಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ನಾಟಕ್ ಖೆಳೊವ್ನ್ ಎಕ್ ದಾಕ್ಲೊ ರಚ್ಲೊ. ಉಪ್ರಾಂತ್ ಜಿ. ಎಮ್. ಬಿ. ರೊಡ್ರಿಗಸ್, (ಭುಂಯ್ಕಾಪ್, ಆವಯ್ಚೊ ಮೊಗ್, ಸಂಸಾರಾಚೆ ಖೆಳ್), ಚಾ. ಫ್ರಾ. ಡಿ’ಕೋಸ್ಟಾ - ತರ್ನೆ ತರ್ನೆ ಮೊರ್ನೆ, ಭಾಂಗಾರ್ ಮನಿಸ್, ಮಿಕ್ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್, (ಸಿಕೆರಾಮ್ ಡ್ರಾಯ್ವರ್, ಚಿಂತ್ನಾನ್ ಸಬ್ಧಾನ್ ಆನಿ ಕರ್ನೆನ್, ಅಗುಸ್ತಿನ್ ಖಂಯ್ ಆಸಾ?) ಎ. ಟಿ. ಲೊಬೊ, ಮೊಂತಿ ಲಸ್ರಾದೊ, ಸನ್ನಿ ಎ. ಡಿಸೋಜಾ, (ಹಾಸಾನಾತುಲ್ಲೊ ತೊ ಪಿಸೊ), ಬಾವ್ತಿಸ್ತ್ ಮೆಂಡೊನ್ಸಾ, ವಿ. ಜೆ. ಪಿ ಸಲ್ಡಾನ್ಹಾ, ಮಾವ್ರಿಸ್ ಕಾಬ್ರಾಲ್, ಹೆನ್ರಿ ಡಿ’ಸಿಲ್ವಾ ಸುರತ್ಕಲ್, ಪಿಂತಾಮ್ ದೆರೆಬೈಲ್, ರೋಜ್ ಕಾರ್ ವಾರ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್, ಹೆರಿಬೋಯ್, ಜೋಕರ್ ಕಾಸ್ಸಿಯಾ, ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್, ಕಾಸ್ಸಿಯಾ, (ಮ್ಹಾತಾರೊ ಚರ್ಬೆಲಾ, ಆವಯ್ ತಿ ಆವಯ್, ಮಾಲ್ಧಿಸಾಂವ್ ಆತಾಂ ಫುಟುಲ್ಲಿ ಮೊಡ್ಕಿ), ಲೊರೆನ್ಸ್ ಡಿ’ಸೋಜಾ, ಕಮಾನಿ (ಸರ್ಗಿಚೆಂ ದಾರ್, ಮೊಗಾಖಾತಿರ್), ಜೊಸೆಫ್ ಡಿ’ಸೋಜಾ (ಸಿಲುಚೆಂ ಫಿಲು,, ಮ್ಹಜೆ ವೊಯ್ಲಿ ಕಾಲ್ಸ್ ನಿವಾರ್), ಜೋನ್ ಮಸ್ಕರೆನ್ಹಸ್ ಆನಿ ಹೆರಾನಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ನಾಟಕ್ ಬರವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ನಾಟಕ್ ಕಲಾ ಜಿವಿ ದವರ್ಲ್ಯಾ. ಜಿ ಎಸ್ ಬಿ ಸಮಾಜಿಂತ್ ಸಬಾರ್ ನಾಟಕ್ ಬರಯ್ಣಾರ್ ಆಸಾತ್. ಶ್ರೀ ಎ. ಜಿ. ಕಾಮತ್, ಶ್ರೀ ಎಮ್. ಜಿ. ಕಾಮತ್, ದೊತೊರ್ ಚಂದ್ರ ಶೆಖರ್ ಶೆಣೈ ತಾಂಚೆ ಪಯ್ಕಿಂ ಥೊಡೆ ಜಾವ್ನಾಸಾತ್. ಗೊಂಯ್ಕಾರ್ ನಾಟಕ್ ಬರಯ್ಣಾರಾಂಚಿ ಪಟ್ಟಿ ಲಾಂಬ್ ಆಸಾ. ಪಯ್ಲ್ಯಾನ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಸಿ. ಆಲ್ವಾರಿಸ್, ಎಮ್. ಬೊಯಾರ್, ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ರೋಜ್, ಜಾಸಿಂತ್ ವಾಜ಼್, ಒಫಿಲಿಯಾ ಪೀಟರ್, ಪೌಲ್ ರೊಮಿ, ಫಿಲೊಮೆನಾ ಬ್ರಾಜ಼್, ಪ್ರ‍ೆಮ್ ಕುಮಾರ್, ಫ್ರಾಂಸಿಸ್ ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್, ಟೊನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ಸಬಾರಾನಿಂ ನಾಟಕ್ ಕಲೆಕ್ ಜಿವಿತ್ ದವರ್ಚಾಂತ್ ಅಪ್ಲೆಂ ಯೋಗ್ ದಾನ್ ದಿಲಾಂ.

ಆಜ್ ಕಾಲ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಧ್ಯಮಾಚೊ ಕಾಳ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಆನಿ ಹೆಂ ಎಕ್ ಬಳಾಧಿಕ್ ಹಾತೆರ್ ಆಮ್ಚೆಂ ಹಾತಿಂ ಆಸಾ. ಬಸುಲ್ಲೆ ಥಂಯ್ ಇಂಟರ್ ನೆಟ್ಟಾ ದ್ವಾರಿಂ ಕಿತೆಂ ಜಾಯ್ ತೆಂ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಆನಿ ಆಯ್ಕೊಂಕ್ ಸಕ್ಚಾ ಹ್ಯಾ ವೆಳಿಂ, ಹ್ಯಾ ಮಾದ್ಯಮಾಚೊ ವಾಪರ್ ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾದ್ಯಮಾಚಾಕೀ ಚಡ್ ಆನಿ ಬರೊ ವಾಪರ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ. ಆಮ್ಚಾ ಯುವ ಪಿಳ್ಗೆಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಥಂಯ್ ಅಭಿರುಚ್ ರಚುಂಕ್ ಹೆಂ ಎಕ್ ವರ್ ದಾನ್ ಜಾಲಾಂ. ದಾಯ್ಜಿವರ್ಲ್ಡ್.ಕೊಮ್, ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಆನಿ ತಶೆಂಚ್ ಪಯ್ಣಾರಿ.ಕೊಮ್ ಹ್ಯೊ ದೋನ್ ಆನಿ ಇತರ್ ಸಬಾರ್ ಜಾಳಿ ಜಾಗೆ ಬರೊಚ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಾವ್ರ್ ದಿವ್ನ್ ಆಸಾತ್. ಕವಿತಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಮಂಗ್ಳೂರ್ ಹಾಂಚೆಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಮೆಳೊನ್ ಕಥಾಪಾಠ್ ನಾವಾನ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಅಧ್ಯಾಯನ್ ಕಾಮಾಸಾಳ್ ಆಸಾ ಕರ್ನ್, ಲ್ಹಾನ್ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ವೋಡ್ ದಿಂವ್ಚಾಂತ್ ಕವಿ ಶ್ರೀ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್, ಅಜೆಕಾರ್ ಬರೊಚ್ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ನ್ ಆಸಾ. ಕಥಾಪಾಠ್ ಯು ಟ್ಯುಬಾಚೆರ್ ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಮಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಕರ್ನ್ ಆಸಾ.

ಭಾಶೆಕ್ ಗ್ರೇಸ್ತ್ ಕರ್ಚಾಂತ್ ಅಣ್ಕಾರ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚಿ ಬರಿಚ್ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಪ್ರಮುಖ್ ಭಾಶೆಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಜರ್ ತರ್ ಖಂಚಾಯ್ ಭಾಶೆಂತ್ ಅಣ್ಕಾರ್ ಜಾತಾ ತೆದಳಾ ಅಣ್ಕಾರಿತ್ ಭಾಶೆಚೆಂ ಮಟ್ಟ್ ವಾಡ್ತಾ. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಸಬಾರ್ ಇತರ್ ಭಾಸಾಂಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಣ್ಕಾರ್ ಕೆಲ್ಲೆ ಜಾಯ್ತೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸುಪುತ್ರ್ ಆಮ್ಚೆ ಮಧೆಂ ಆಸಾತ್. ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಸಬಾರ್ ಸಂಘ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಆಸಾತ್ ಆನಿ ತಾಂತುಂ ಸಬಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ್ ಆಪ್ಲಿ ಸೆವಾ ದಿತೇ ಆಸಾತ್. ತಾಂಚಿ ನಾಂವಾಂಚಿ ಪಟ್ಟಿ ಲಾಂಬ್ ಆಸಾ. ಸರ್ವಾಂಚಿಂ ನಾಂವಾಂ ಘೆಂವ್ಚೆಂ ಸಾಹಸ್ ಕರಿನಾ. ತಾಂಚೊ ಸರ್ವಾಂಚೊ ಅಭಾರ್ ಮಾಂದುನ್ ಹೆಂ ಮ್ಹಜೆಂ ಉಲವ್ಪ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಸಂಪಯ್ತಾಂ.

ದೆವ್ ಬರೆಂ ಕರುಂ.
ಲೊರೆನ್ಸ್ ಡಿ’ಸೋಜಾ, ಕಮಾನಿ

[ಫೆಬ್ರೆರ್ 2-3 ತಾರಿಕೆರ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಕಾಣ್‌ಕೋಣಾಂತ್ ಚಲ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ಅಖಿಲ್ ಭಾರತೀಯ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಸಮ್ಮೇಳನಾಂತ್ ವಾಚ್‌ಲ್ಲೊ ಪ್ರಬಂಧ್. ಹೊ ಪ್ರಭಂಧ್ ಮುಂಬಯ್ ಕೊಂಕಣಿಕ್ ಸೀಮಿತ್ ಆಸುನ್ ಹಾಂತ್ಲೆ ಸರ್ವ್ ವಿಚಾರ್ ಲೇಖಕಾಚೆಚ್.]

ಲಾರೆನ್ಸ್ ಡಿ’ಸೋಜ್, ಕಮಾನಿ: ಮುಂಬಯಾಂತ್ ಏಕ್ ವಾವ್ರಾಡಿ, ನಿರ್ದೇಶಕ್, ಲೇಖಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಸರ್ವ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಕ್ ಮೊಗಾಳ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಹೊ ಏಕ್ ಉಲವ್ಪಿ ತಶೆಂಚ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸೆಚೊ ಹುಸ್ಕೊ ಆನಿ ಮಾಯಾಮೋಗ್ ಆಸ್ಚೊ ಕಲಾಕಾರ್/ವಾವ್ರಾಡಿ. ಸಂಯ್ಬಾಂತ್ ಭೋವ್ ಸಾದೊ ಆನಿ ಮಾಯಾಮೊಗಾಳ್ ವೆಕ್ತಿತ್ವಾಚೊ ತಶೆಂಚ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಸದಾಂಚ್ ಪಾಟಿಂಬೊ ದಿಂವ್ಚೊ. ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಸಂಘಟನಾಂನಿ ಜಾಯ್ತೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಾವ್ರ್ ಹಾಣೆಂ ಕೆಲಾ. ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶಾ ಮಂಡಳ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಹಾಚೊ ಜೆರಾಲ್ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಜಾವ್ನ್ ಸೆವಾ ದೀವ್ನ್ ಆಸಾ.

[लेखन] कोंकणी मूळ‍फिठा भंवतणिचीं साहितीक मेटां [लारेन्स डी’सोज, कमानी]

भास दैनंदीन जिवनांत वापर्चें एक माध्यम मात्र. भास जावनासा बरवंक आनी उलोवंक वापार्चें एक साधन. भाशेची उदर्गती जावंक जाय तर त्या भाशेंत साहित्याचो बरो उपयोग/वापर जावंक फावो. साहित्य भाशेक सुसंकृत म्हणजे ग्रेसत कर्चें एक हातेर जावनासा. साहित्याचें शिकाप मनशा जिवनाक जीव दिता – रेंवाळ भुंयक उदकाची शेळ दिवन जिवाळ केल्ले बरीं. साहित्य नात‍ल्ली भास श्रंगार नात‍ल्ल्या व्होकले बरीं!

हांव म्हजें उलवप पकत्त मुंबय शहराक सीमीत दवर्तां आनी म्हका दिल्ल्या वेळाक समर्थन कर्चें प्रयास कर्ताना सक्कड लेखकांची थोडीं तरी नांवां घेंवचें प्रयत्न कर्तां. मुंबय शहर कोंकणी भाशेचें एक प्रमूख केंद्र जावनासा आनी कोंकणी भाशेचा तिनी लिपिंच्या उदर्गतेंत एक महत्वाचो पात्र खेळोन आयलां. हांगासर केरळ, कर्नाटक, गोंय आनी महाराषट्राचा इतर जाग्यानीं जल्माल्ले मनीस, आपलो पोटा ग्रास जोडचे खातीर आयले आनी मुंबय शहर आपली कर्मभुमी जावन घेवन, कोंकणी भाशेक एक नवी दिशा दिवंक लागले. ताणीं अपार साहित्य रचलें आनी तांतलें थोडे उपरांत आपापल्या प्रांत्यांक पाटीं पावोन थंय थावन तांची कोंकणी सेवा ताणी ज्यारी दवरली. तसले सबार महान व्यक्ती आसात आनी तांचीं देणगी अपार आसा.

पयले सुवातेर कोंकणी साहित्याचो बापूय म्हणोन नांवाडलोलो, वामन रघुनाथ शेणै वार्दे वालावलिकर मटव्यान शेणै गोंय बाब, गोयांत जल्माल्लो तरी १६ वर्सांचा प्रायेर मुंबय पावोन, तांचें बरें काम त्याग कर्न, ताणीं कोंकणी भाशेक दिल्लें योग दान वर्तें आसा. ताचो फळ आमकां आतां लाभोन आसा. १९११ थावन १९४६ म्हणासर ताणीं केल्लो तो कोंकणेचो वावर, आनी १९४२ इस्वेंत दुस्रें महा झूज चालू असताना, कोंकणी भास एक व्याकरण आनी लिपी नात‍ल्ली माराठी भाशेची एक ऊप भास मात्र म्हणोन वाद विवाध चलोन आसताना, शेणै गोंय बाबान मुंबय जम‍ल्ल्या आखील बारतीय कोंकणी परिशदेचा तीसऱ्या अधिवेशनांत दिल्लें तें भाषण कोंकणी चरित्रेंत अमर जालां. “म्हजी बा खुंय गेल्या?” ही तांची मटवी काणी कोंकणिंत पायस जाल्ली पयली काणी आशें सांग्तात. भुर्ग्यांचें व्याकरण ताणी बाल साहित्याक दिल्लें वर्ती देणगी जावनासा. ताणी सबार साहित्य इंगलिषा थावन कोंकणीक भाषांतर केलां. तांचें पयकी ओथेल्लो, ह्याम्लेट आनी किंग लियार तसलें साहित्य आसा. ताणी भगवद गीताक कोंकणिंत भगवंतले गीत म्हणोन तर्जुमो केला.

ताणी एपरील ५, १९४२, कोंकणी परिषदेचा मुंबय जम‍ल्ल्या तीसऱ्या अधिवेशना वेळा मुंबय शहरांत कोंकणी भाषा मंडळ स्थापन केल्ली कीर्त तांची जावनासा. ती संस्था आजून जिवाळ आनी काऱ्याळ आसा, आनी हांव त्या संस्थ्याचो प्रसतूत जेराल काऱ्यादर्शी जावन वावर दिवन आसां म्हण सांगोंक म्हाका वर्तो अभिमान भोग्ता.

शेणै गोंय बाबाचा संपादक पणाखाल नोवें गोंय पत्र १९३४ थावन १९३६ आशें तीन वर्सां चल्लें. गोंयकारांची गोंया भायली वोचणूक गोंयकांरां विशीं ही संसोधीत लेखनावळ कोंकणी चळवळेचें एक बळवंत हातेर जाल्लें. तांकां सांगात दिल्लो आन्येकलो कोंकणी सुपुत्र जावनासा, सादें प्रिंट्टिंग प्रेस्स चलोवन आस‍ल्लो बाब काशिनाथ श्रीधर नायक – हाणीं शेणै बाबा सांगाता मेळोन एका पाटल्यान एक अशें सबार कोंकणी पुसतकांक प्रकाशीत केल्लें हांगासर उगडासाक हाड्येता.

मंगळुरी मुळाचे चडावत साहिती आल रांवडार जावन आस‍ल्ले आशें म्हजें चिंताप. ते कोंकणी कलेचा हऱ्येका क्षेत्रांत परिणीत जावनास‍ल्ले. तांतूं चारल्स फ्रान्सीस डी’कोसटा मटव्यान चाफ्रा कोंकणी भाशेचें आन्येक पर्जळीक नेकेत्र जावनासा. देकून ताका अमर चाफ्रा म्हणोन बिरूध दिलां. ताचें योग दान अपार जावनासा. तो एकलो ऊंचलो नाटकिसत, पत्र कार आनी कवी जावनास‍ल्लो. पयणारी, जाग-माग, आनी विशाल कोंकणी मुंबय थावन आनी उदेव आनी जिवीत मंगळूर थावन प्रकाशीत कर्न कोंकणी भाशेक वर्ती सेवा दिल्या. मटव्यान ए.टी.लोबो म्हणोन नांवाडलेलो अपोल्लो तोमस लोबोन अपल्या सबार कादंबरी, काणियो आनी नाटका द्वारीं कोंकणी भाशेक दिल्लें साहितीक बंडार ऊंचल्या दर्जेचें जावनासा. ताणे कव्वाली आनी शायरी पयले पावटीं कोंकणी भाशेक वळकिची कर्न दिल्ली. ताचे समाजीक कादंबरी तूं बरो जा, वेळ घडी (पांच भाग), देवाची खुशी थोडे जावनासात. तो एक बरो नाटक बरयणार आस‍ल्लो.

जी. एम. बी. रोड्रिगस एक बरो पत्र कार, नाटकिसत, कवी आनी छाप्या तंत्रांत प्रवीण. मुंबय शहरांत पयलें कानडी लिपिचें कोंकणी पत्र सूख दुःख ताणे १९४८ इस्वेंत सूर‍्वात केल्लें. मंगळूरी मुळाचो पयलो नाटक खुरीस घूर्त जयताचो ताणे १९३९ इस्वेंत मुंबंयत खेळोन दाकयलो. आनी पयलें कोंकणी पिंतूर – सुखी कोण? (रिलीज जावंक सकले ना) उत्पन्न कर्चें साहस केल्लो महान व्यक्ती तो. ताणे सबार नाटक बरवन, दिगदर्सून, नटन कर्न नाटक कलेक ऊंच मट्टाक पावयलां. खडाप नावान चारित्रीक कादंबरिंचो बापूय म्हण नांवाडलोलो वी. जे. पी. सलडान्हा हाणे १९५० इस्वेंत पयणारी हप्त्याळें ताचा संपादक‍पणाखाल सूर‍्वात केलें. तो एक बरो कादंबरिकार अनी नाटकिसत. तांबडी पितूळ, पेट आनी पाळणे, रुज्वात, मोगा म्हाका शिकय ताचे थोडे पत्तेदारी जावनासात. ताणें १९५३ इस्वेंत मित्र हप्त्याळें आनी १९५६ इस्वेंत झेलो पंद्राळें मुंबय शहरांत सूर‍्वात केल्लें. आंजेल कादंबरीक नावाडलेल्या जो. सा. अलवारिसान शेंबरा वयर समाजीक आनी पत्तेदारी कादंबरी आनी नाटकुळे बरयल्यात.

ए. ए. सलडान्हा, जे. बी. मोरायस आनी वी. एम. फेर्नांडीस हाणीं १९५८ वर्सा कोंकण दायज नावाचें महिन्याळें सूर‍्वात केली आनी थोडो तेंप चलयलें. श्रीमती नेल्ली डी’कोसटा हिणे पयणारी पत्राची संपादकी जावन सबार वर्सां म्हणासर बरोच वावर दिला. पावुसटो द कोसटा मुंबय थावन द गोवन रिव्यू (द्वी भाशीक- रोमी आनी इंगलीष) आनी गुलाब गोयां थावन प्रकाशीत कर्ता. हेमचाऱ्या सबार वर्सां मुंबय आसोन कोंकणी साहित्याक बरोच दिगो ताणे दिला. लोरेन्स कुवेल्लोन १९९५ इस्वेंत दिवो पत्राची सुर्वात केली आनी जे. बी. मोरायस ताचो पयलो संपादक. बाब लोरेन्स कुवेल्लो आनी ताची पतीण सुसान कुवेल्लो हाणीं दिवो प्रकाशना द्वारीं सबार कोंकणी बूक प्रकाशीत केल्यात. दिवो पत्रान विध्यार्थिंक ताणीं तांचो बरो पुढार विंचुंक फावो ती माहेत जोडचाक शिबिरां आसा कर्न समाजीक दिल्ली ती सेवा होगळापाक फावो. हेनरी डी’पावला, कुटम हप्त्याळाचो संपादक आनी प्रकाशक जावनासा. हें ११ आकटोबर, २००३ दीस सूर‍्वात जाल्लें उत्तीम पत्र दुर्दैवान नवेंबर २०१८ वर्सा बंध पडलें ही एक वर्त्या बेजारायेची गजाल जावनासा. २००१ इस्वेंत वल्ली क्वाड्रस अजेकार हाणें कुवेयटांत सूर‍्वात जाल्लें आनी आतां मुंबय थावन प्रकाशीत आशावादी प्रकाशन हाचें द्वारीं स्वताचे आनी इतर लेखकांचें ४५ वयर बूक प्रकाशीत केल्यात.

मुंबय शहरान चार साहित्य एकाडमी पुरसकार विजेत म्हणजे कवी जे. बी. मोरायस - (१९८५) वर्सा आपल्या भितरलें तुफान कविता पुंजो, कविराज जे. बी. सिकवेरा - (१९८८) आशीं आयलीं ल्हारां - कविता पुंजो, चाफ्रा दे’कोसटा - (१९८९) आपल्या सोंश्याचे कान कविता संग्राहाक, आनी कवयित्री शीला कोलांबकर – (१९९७) भुंय चापीं साहितीक पुंज्या खातीर, कोंकणी बाशेक दिल्यात. जी. एम. बी. रोड्रिगस, वी. डी’सिलवा, फिलोमेना सांफ्रांसिसको, ग्लेडीस रेगो, जोकर कास्सिया, वल्ली क्वाड्रस अजेकार, नेरी नज्रेत, हिलरी डी’सिलवा, रिटा अलबुकर्क आनी हेर सबार. काणियांगारां पयकी रोनालड पिरेर अंजेलोर, वल्ली क्वाड्रस अजेकार, मोंती लस्रादो, जोकर कास्सिया, पी. डी’सोजा, अन्सी पालाडका, ग्लेडीस रेगो, वाल्टर लस्रादो आनी इतर सबार.

संघ-संस्थे:
हऱ्येका फिर्गज्यानीं सबार संघ संस्थे सक्रीय वावर दिवन आसात. तांचे पयकी ७७ वर्सां आधीं सूर‍्वात जाल्लो पर्नो संस्थो कोंकणी भाषा मंडळ, महाराषट्र अव्वल दर्जेर आसा. वर्सान वर्सा ल्हान भुर्ग्यां खातीर कामाशाळां, तालेंत स्पर्धे, कविता स्पर्धे, कोंकणी मान्याता दिवस आचारण, कोंकणी भाषेक सेवा दिल्ल्या महान व्यक्तिंक सन्मान कर्न, निरंतर सेवा दिते आसा. ताणी २३ आकटोबर २००४ इस्वेंत आपल्या मुंबयचा षणमुखानंदा होलांत आयोजीत केल्लें “कोंकणी दायज यात्रा” कोंकणी भाषेची चरित्रा आटापचें, दोतोर फादर चारल्स वास SVD हांचें द्वारीं निर्मीत नृत्या नाटिका, एक महान काऱ्यें जावनासा. मुंबंयत पयलें पावटीं अखील भारतीय कोंकणी परिषदेचें तिस्रें अधिवेशन कोंकणी भाषा मंडळान एपरील ४ - ५, १९४२ इस्वेंत आसा केल्लें. ताचे उपरांत ७ आधिवेशना भाषा मंडळान मुंबंयत आसा केलीं. तांतलें २०१८ जनेर ६ आनी ७ तारिकेर आसा केल्लें परिषदेचें ३१-वें अधिवेशन हांगासर उगडासाक हाड्येता. जी एस बी समाजिचो कोंकणी कला त्रिवेणी संघ एक क्रियाळ संस्थो कोंकणी नाटक क्षेत्रांत बरोच वावर दिवन आसा. महाराषट्र कोंकण एसोसियेशन आनी महाराषट्र कोंकणी कला संस्था हे दोनी संस्थे कोंकणी सेवा दिते आसात. देव नागरी लिपिंत १९५२ वर्सा कोंकणी साद कोंकणी भाषा मंडळ बोंबे हाचे मूख पत्र म्हणोन, कवी मनोहर सर्देसाय हांचा संपादक पणाखाल सूर‍्वात जालें. पूण पकत्त दोन वर्सानीं बाब सर्देसाय गोंयां परत गेले देकून दोतोर एच. ओ. मसकरेन्हस हाणी त्या पत्राचें सुंकाण हातीं घेतलें तरी, तें पत्र पकत्त दोन वर्सां भितर बंध पडलें. ह्या पत्राक कवी जे. बी. मोरायस बाबान परत २००० इस्वेंत त्रैमासीक जावन तिनी लिपिनीं जिवाळ केलें. पूण कारणांतर तें पत्र बाळवलें नां.

आल इंडिया रेडियो मुंबय कोंकणी सेवेक आपलो नियमीत वेळ दिवन आयलां. श्रीमती पुषपा कर्माली आनी श्री कृषण कामत हाणीं कोंकणी काऱ्याक्रमा प्रसार करुंक बरोच सहकार दिला.
रोमी लिपिंत १८९१ इस्वेंत ओ लुजो कोंकणी मुंबंयत प्रकाशीत जाल्लें पयलें कोंकणी-पोर्चुगीस पत्र जावनासा. उपरांत १९०७ वर्सा सांजेचें नेकेत्र आनी १९३२ वर्सा कोंकणी बुलेटीन आनी १९३३ वर्सा Goan Observer पत्रां आशें तीन दिसाळीं प्रकाशीत जातालीं. हांतूं सांजेचें नेकेत्र पयलें कोंकणी दिसाळें जावनासा. १९३४ वर्सा इनासियो काजितन कार्वालो हाणें एमिग्रंट नावाचें हप्त्याळें सूर‍्वात केलें आनी थोड्याच तेंपान तें एक दिसाळें जावन प्रकाशीत केलें. १९१४ वर्सा फादर विन्सेंट लोबो, फादर लुडोवीक पिरेरा आनी फादर मोनीस हाणीं सांगाता मेळोन कराचिंत (आतां पाकिसतानांत) सूर‍्वात केल्लें महिन्याळें “दोर महिन्याची रोट्टी” पत्राचे ८००० प्रती विकोन वेतेले म्हळ्यार तुमकां आजाप जावंक आसा. क्रमेण हें पत्र बोंबे आनी उपरांत आतां गोंयां थावन प्रकाशीत जावनासा.

दी गोवा मैल एक नावाडदीक हप्त्याळें सुमार ६० वर्सां म्हणासर मुंबंयत थावन प्रकटलेलें जावनासा. लेखक आनी कोंकणी पुडारी दोतोर सैमन फेर्नांडीस हाचो संपादक जावन आस‍ल्लो. दी गोवा टायम्स बाब पावुसटो द कोसता हाचा संपादक पणाखाल आस‍ल्लें आन्येक पत्र. दी गोवन रिव्यू कोंकणी आनी इंगलीश पंद्राळें आतां मुंबय थावन प्रकाशीत जावन आसा. आमचो संसार, चाबूक, आजाद गोंय, उदेंतिचें नोकेत्र, वावराडी, नीव गोवा, अग्नूस देयी, गोवा एक्स प्रेस्स आनी सबार पत्रां उदेलीं आनी बंध पडलीं. देव नागरी लिपिंत पयलें प्रकाशीत जाल्लें पत्र १९५२ इस्वेंत सूर‍्वात जाल्लें कोंकणी साद कोंकणी भाशा मंडळ, बोंबे हाचें पूख पत्र. साहिती मनोहर सर्देसाय ताचो पयलो संपादक. तो गोयां पाटीं गेल्ले उपरांत दोतोर एच. ओ. मसकरेन्हस हाणीं ताचें सुंकाण सांभाळ्ळें. दुस्रें पत्र जावनासा ’साळीक’ जे १९५५ थावन १९५६ म्हणासर चल्लें.

नाटक कला
लुकाजिनो रिबेरो ह्या गोंयकार भावान १७.४.१८९२ दिसा मुंबंयत “इटालियन भुर्गो” नावाचो पयलो कोंकणी नाटक खेळोवन एक दाकलो रचलो. उपरांत जी. एम. बी. रोड्रिगस, (भुंयकाप, आवयचो मोग, संसाराचे खेळ), चा. फ्रा. डी’कोसटा - तर्ने तर्ने मोर्ने, भांगार मनीस, मीक म्याक्स, (सिकेराम ड्रायवर, चिंत्नान सब्धान आनी कर्नेन, अगुसतीन खंय आसा?) ए. टी. लोबो, मोंती लस्रादो, सन्नी ए. डिसोजा, (हासानातुल्लो तो पिसो), बावतिसत मेंडोन्सा, वी. जे. पी सलडान्हा, मावरीस काबराल, हेनरी डी’सिलवा सुरत्कल, पिंताम देरेबैल, रोज कार वार स्ट्रीट, हेरिबोय, जोकर कास्सिया, फ्रान्सीस फेर्नांडीस, कास्सिया, (म्हातारो चरबेला, आवय ती आवय, मालधिसांव आतां फुटुल्ली मोडकी), लोरेन्स डी’सोजा, कमानी (सर्गिचें दार, मोगाखातीर), जोसेफ डी’सोजा (सिलुचें फिलू,, म्हजे वोयली काल्स निवार), जोन मसकरेन्हस आनी हेरानीं कोंकणी नाटक बरवन कोंकणी नाटक कला जिवी दवरल्या. जी एस बी समाजिंत सबार नाटक बरयणार आसात. श्री ए. जी. कामत, श्री एम. जी. कामत, दोतोर चंद्र शेखर शेणै तांचे पयकीं थोडे जावनासात. गोंयकार नाटक बरयणारांची पट्टी लांब आसा. पयल्यान पयलें सी. आलवारीस, एम. बोयार, आलफ्रेड रोज, जासिंत वाज಼, ओफिलिया पीटर, पौल रोमी, फिलोमेना ब्राज಼, प्र‍ेम कुमार, फ्रांसीस फेर्नांडीस, टोनी मार्टीन आनी हेर सबारानीं नाटक कलेक जिवीत दवर्चांत अपलें योग दान दिलां.

आज काल डिजिटल माध्यमाचो काळ जावनासा आनी हें एक बळाधीक हातेर आमचें हातीं आसा. बसुल्ले थंय इंटर नेट्टा द्वारीं कितें जाय तें पळेवंक आनी आयकोंक सकचा ह्या वेळीं, ह्या माद्यमाचो वापर प्रिंट माद्यमाचाकी चड आनी बरो वापर जावनासा. आमचा यूव पिळगेक कोंकणी थंय अभिरूच रचुंक हें एक वर दान जालां. दायजिवरलड.कोम, दायज.कोम आनी तशेंच पयणारी.कोम ह्यो दोन आनी इतर सबार जाळी जागे बरोच कोंकणी वावर दिवन आसात. कविता ट्रसट मंगळूर हांचें सांगाता मेळोन कथापाठ नावान साहितीक अध्यायन कामासाळ आसा कर्न, ल्हान भुर्ग्यांक साहितीक वोड दिंवचांत कवी श्री वल्ली क्वाड्रस, अजेकार बरोच वावर कर्न आसा. कथापाठ यू ट्युबाचेर कोंकणिंत मटव्यो काणियो प्रसार कर्न आसा.

भाशेक ग्रेसत कर्चांत अणकार साहित्याची बरीच गर्ज आसा. प्रमूख भाशेचें साहित्य जर तर खंचाय भाशेंत अणकार जाता तेदळा अणकारीत भाशेचें मट्ट वाडता. कोंकणी भाशेक सबार इतर भासांचें साहित्य अणकार केल्ले जायते कोंकणी सुपुत्र आमचे मधें आसात. मुंबंयत सबार संघ संस्थे आसात आनी तांतूं सबार कोंकणी काऱ्यकर्त आपली सेवा दिते आसात. तांची नांवांची पट्टी लांब आसा. सर्वांचीं नांवां घेंवचें साहस करिना. तांचो सर्वांचो अभार मांदून हें म्हजें उलवप हांगासर संपयतां.

देव बरें करूं.
लोरेन्स डी’सोजा, कमानी

[फेबरेर २-३ तारिकेर गोंयच्या काण‌कोणांत चल‌ल्ल्या अखील भारतीय साहितीक सम्मेळनांत वाच‌ल्लो प्रबंध. हो प्रभंध मुंबय कोंकणीक सीमीत आसून हांतले सर्व विचार लेखकाचेच.]

लारेन्स डी’सोज, कमानी: मुंबयांत एक वावराडी, निर्देशक, लेखक जावन सर्व कोंकणी लोकाक मोगाळ जाल्लो हो एक उलवपी तशेंच कोंकणी भासेचो हुसको आनी मायामोग आसचो कलाकार/वावराडी. संयबांत भोव सादो आनी मायामोगाळ वेक्तित्वाचो तशेंच कोंकणी वावर कर्तेल्यांक सदांच पाटिंबो दिंवचो. वेवेगळ्या संघटनांनी जायतो कोंकणी वावर हाणें केला. सद्द्याक कोंकणी भाशा मंडळ महाराषट्र हाचो जेराल काऱ्यदर्शी जावन सेवा दीवन आसा.